رشد تقاضای لیتیوم تا هفت سال آینده
لیتیوم به جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی انسان تبدیل شده و تقاضای این ماده معدنی به سرعت در حال افزایش است. ماده معدنی لیتیوم به خاطر انعطاف‌پذیری زیاد و کمک به استفاده کمتر از سوخت‌های فسیلی و تولید باتری، دوربین، موتور، خودرو ، تلفن همراه، رایانه، هواپیما، چرخ قطار و حتی داروسازی آنقدر قابل توجه است که باعث شده اهمیت لیتیوم در چند سال اخیر چندین‌برابر شود اما قیمت لیتیوم به عنوان فلز معدنی پرکاربرد در تولید باتری لوازم برقی و خودروهای الکتریکی در طول یک سال گذشته بیش از ۸۰درصد افت پیدا کرده است.
علت اصلی این موضوع به تولید بیش از حد لیتیوم در چین و کاهش تقاضا از سوی صنعت وسایل نقلیه الکتریکی در سال میلادی جاری برمی‌گردد. ریزش بهای لیتیوم در سال ۲۰۲۴ منجر به تعلیق فعالیت شمار زیادی از شرکت‌های معدنی فعال در این حوزه در سراسر جهان شده است. حالا جدیدترین پیش‌بینی‌ها از انفجار قیمت لیتیوم از سال ۲۰۲۷ و رشد ۶/۲برابری تقاضای جهانی برای این فلز معدنی در هفت سال آینده حکایت دارد.
این ماده معدنی که نفت قرن ۲۱ نامیده شده، جزئی ضروری برای ساخت باتری‌‌های لوازم خانگی و ماشین‌‌های الکتریکی شناخته شده است. چندسالی است که تقاضا برای این ماده معدنی به عنوان بخشی از روند جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌ای و تحول سبز به شدت افزایش یافته است. آنچه این ماده معدنی را ارزشمند کرده، تمرکز بر آن تا سال۲۰۳۰ برای تولید خودروهای برقی است.
شیلی با ۸میلیون تن ذخایر لیتیوم، بیشترین میزان ذخایر این ماده معدنی را در جهان دارد. پس از آن ایران با ۸میلیون و ۵۰۰هزار تن قرار دارد و استرالیا و آرژانتین به ترتیب با دارا بودن ۲میلیون و ۷۰۰هزار تن و ۲میلیون تن ذخایر لیتیوم در رتبه‌های سوم و چهارم جهان قرار دارند.
شرکت معدنی ساوانا به عنوان پیشرو در تولید لیتیوم در اروپا با درنظر گرفتن این موضوع درصدد تولید سالانه لیتیوم برای نیم میلیون باتری EV است. بر این اساس امانوئل پروئنسا (Emanuel Proenca)، مدیر عامل شرکت ساوانا (Savannah) از افزایش چند‌برابری قیمت لیتیوم از سال ۲۰۲۷ خبر داد و به دنبال این موضوع شرکت ساوانا میزان تولید لیتیوم خود را افزایش داد.
در واقع شرکت معدنی ساوانا پیشرو در تولید لیتیوم در اروپا به شمار می‌رود که حجم بالایی از مواد خام لیتیوم در اروپا را در اختیار دارد. از این‌رو تصمیم مدیرعامل این شرکت معدنی بزرگ جهت بالا بردن میزان تولید لیتیوم بر عملکرد سایر شرکت‌های معدنی در سراسر جهان نیز تاثیرگذار خواهد بود.
طبق توضیحات مدیرعامل شرکت ساوانا ،بازار لیتیوم در شرایط فعلی با مازاد عرضه روبه‌رو است ولی انتظار می‌رود این بازار از سال ۲۰۲۷ به بعد دچار کسری چشمگیری شود، به عبارتی تقاضای جهانی لیتیوم در هفت سال آینده ۶/۲برابر افزایش می‌یابد و تامین منابع لیتیوم بسیار دشوار خواهد شد. شرکت ساوانا نیز با در نظر گرفتن این موضوع میزان تولید لیتیوم خود را در شرایط فعلی افزایش می‌دهد ولی به جای عرضه تولیدات خود به بازار جهانی به ذخیره آنها با هدف فروش و کسب سود بیشتر از سال ۲۰۲۷ می‌پردازد.
احداث چهار معدن روباز لیتیومی توسط شرکت ساوانا
شرکت ساوانا تاکنون به موفقیت‌های بسیاری در زمینه تولید لیتیوم در اروپا دست یافته است و تاثیر بسزایی در کاهش وابستگی اروپا به واردات لیتیوم از چین داشته است. مسوولان این شرکت درصدد راه‌اندازی پروژه باروسو (Barroso) با هدف افزایش تولید و ذخیره لیتیوم برای سال ۲۰۲۷ هستند.
جزئیات این پروژه نشان می‌دهد شرکت ساوانا برنامه احداث چهار معدن روباز در منطقه باروسو شمالی را دارد تا هر ساله لیتیوم کافی برای حدود نیم میلیون باتری EV را استخراج و به بازار عرضه کند. همچنین مشارکت‌هایی بین شرکت ساوانا و شرکت استخراج معادن و فلزات بریتانیایی-استرالیایی ریوتینتو (Rio Tinto) صورت گرفته است تا تولید لیتیوم در اروپا تا سال ۲۰۲۷ افزایش قابل توجهی پیدا کند.
عربستان پیشرو
چندی پیش بود که در خبرها آمد عربستان با هدف تولید باتری خودروهای الکتریکی و سرمایه‌گذاری در این عرصه، قصد دارد لیتیوم مورد نیاز خود را از کشورهای دیگر تامین کند. این کشور که سال‌ها وابسته به نفت بوده در این عرصه میلیاردها دلار هزینه می‌کند تا خود را به قطبی برای تولید خودروهای الکتریکی تبدیل کند. به این ترتیب سرمایه‌گذاری در خودروهای الکتریکی به بخشی از تلاش‌های محمد بن سلمان برای تنوع بخشیدن به منابع درآمد اقتصادی این کشور تبدیل شده است.
در این خصوص وزیر صنعت و منابع معدنی عربستان گفته بود: با هدف تولید باتری خودروهای الکتریکی و سرمایه‌گذاری در این بخش، این کشور در نظر دارد که لیتیوم مورد نیاز خود را از کشورهای دیگر تامین کند؛ اگرچه تلاش‌ها برای تامین لیتیوم از منابع داخلی عربستان هنوز در مراحل اولیه قرار دارد.
عربستان سعودی که اقتصاد آن دهه‌هاست متکی به نفت بوده، میلیاردها دلار هزینه کرده است تا خود را به قطبی برای تولید خودروهای الکتریکی تبدیل کند. سرمایه‌گذاری در بخش خودروهای الکتریکی، بخشی از تلاش‌های محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد عربستان برای تنوع بخشیدن به منابع درآمد اقتصادی این کشور است. موضوعی که می‌تواند برای برخی از کشورها از جمله ایران مورد توجه باشد.
تولید کربنات لیتیوم با استفاده از منابع شورابه‌ای عملیاتی می‌شود
در بهار سال جاری بود در خبرها مطرح شد که کشف ایران در این عرصه قوانین زنجیره تامین جهانی را تغییر خواهد داد چراکه چین بین ۷۰ تا ۷۴درصد لیتیوم مورد نیاز خود را از استرالیا، برزیل، کانادا و زیمبابوه وارد می‌کند بنابراین یک فرصت غیرقابل جایگزین برای این کشور است تا وابستگی خود را به تامین‌کنندگان سنتی کاهش دهد و در بخش نوپای لیتیوم ایران سرمایه‌گذاری کند. هرچند ویژگی لیتیوم ایران و زمان و هزینه تولید و پالایش آن هنوز مشخص نیست، اما گفته می‌شود که پتانسیل تغییر چشم‌انداز زنجیره‌های تامین لیتیوم جهانی را دارد و درنتیجه می‌تواند وابستگی چین به استرالیا را کاهش دهد.
در ادامه با میزان ذخایر لیتیوم ایران، استرالیا ممکن است خود را در بلاتکلیفی سیاسی و اقتصادی ببیند بنابراین کشف لیتیوم در ایران ممکن است رهبری استرالیا را در سطح جهانی تهدید کند.اما با توجه به رشد روزافزون تقاضای لیتیوم در سطح جهان، این کشف چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای را برای اقتصاد ایران که مدت‌هاست تحت فشار تحریم‌های غرب و آمریکا رنج می‌برد، دارد.
این کشف همچنین نقطه عطفی در رقابت ژئوپلیتیکی برای تامین امنیت زنجیره تامین لیتیوم است. گفته می‌شود که حجم لیتیوم کشف شده در ایران ۵/۸میلیون تن تخمین زده می‌شود که می‌تواند کشور ما را به عنوان دومین دارنده ذخایر لیتیوم در جهان پس از شیلی که دارای ۲/۹میلیون متریک تن لیتیوم در خاک خود است، قرار دهد.
ایران یاوجود ثروت هنگفتی که در بخش معدن دارد، در تلاش است تا این بخش را با ظرفیت کامل به کار گیرد. به خصوص که دارای ذخایر زیادی همچون روی، مس، نمک، زغال‌سنگ، سنگ‌آهن، اورانیوم، سرب، طلا، بوکسیت (برای آلومینیوم)، مولیبدن، آنتیموان، گوگرد، ماسه و شن است اما سال‌ها تحریم بین‌المللی برای محدود کردن برنامه توسعه هسته‌ای ایران منجر به عدم سرمایه‌گذاری در اقتصاد معدن شده است. حالا گفته می‌شود که نیاز روزافزون به لیتیوم، سرمایه‌گذاران بین‌المللی را به سمت ایران خواهد کشاند.
در این رابطه معاون برنامه‌ریزی و توسعه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران گفت: طرح تولید کربنات لیتیوم با استفاده از منابع شورابه‌ای برای نخستین‌بار در کشور به اتمام رسید و به زودی عملیاتی خواهد شد.
محمدرضا کریمی در این باره توضیح داد: با توجه به اهمیت لیتیوم در زنجیره فرآوری و صنعتی در آینده و با توجه به نتایج طرح پژوهشی آینده پژوهشی معدنی و صنایع معدنی در کشور که به جایگاه مهم لیتیوم در آینده فناوری کشور تاکید شده است، ایمپاسکو برنامه‌ریزی در جهت استفاده از پتانسیل‌های لیتیوم را به انجام رسانده است.
وی افزود: یکی از منابع مهم لیتیوم در جهان و به خصوص در کشور ما شورابه‌ها هستند و با توجه به اینکه عمده منابع شورابه‌ای در اختیار ایمپاسکو است، برنامه ویژه‌ای در این خصوص طراحی شد.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه ایمپاسکو عنوان کرد: در این خصوص قرارداد تحقیقاتی با دانشگاه صنعتی امیر‌کبیر در خصوص تولید کربنات لیتیوم از شورابه‌ها منعقد شد.وی تاکید کرد: فرآیند انجام شده با استفاده از نوعی جاذب انتخابی که برای اولین بار در کشور تولید و مواد مصرفی در تولید این نوع جاذب کاملا بومی بوده و ساخت داخل است.
کریمی خاطرنشان کرد: دانش فنی این فرآیند در شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران به دست آمده و اکنون فاز دوم در خصوص ورود به فاز نیمه صنعتی جهت اقتصادی و بهینه کردن عملیات در دست پیگیری است.
