زمان حال را دریابید!

در حال حاضر شاهد هستیم که در اکثر کشورهای جهان موجی در راستای گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش انتشار کربن شکل گرفته است؛ به همین منظور صنایع خودروسازی درصدد تولید خودروهای برقی و جایگزینی آن‌ها با خودروهای بنزینی هستند که ممکن است تاثیراتی بر بازار مصرف سرب و باتری‌های سربی بگذارد اما باید توجه داشت که سرب کاربردهای فراوان دیگری داشته و این موضوع نمی‌تواند به طور کامل باعث حذف این فلز از سبد مصرفی صنایع شود. همچنین جایگزینی خودروهای برقی فرایندی زمان‌بر بوده و هم‌اکنون میزان مصرف باتری‌های سربی در جهان بسیار بالا است. اگرچه با توجه به مسائل زیست‌محیطی و سرعت بالای پیشرفت علم و تکنولوژی، نمی‌توان مواد معدنی را برای مدت طولانی ذخیره کرد و با تغییر نیاز مصرف‌کنندگان، محصولات جدیدی تولید خواهند شد؛ به همین دلیل باید تا زمانی که امکان ارزش‌آفرینی و سودآوری حداکثری از این صنعت وجود دارد، فرصت را غنیمت شمرد و از منابع موجود بهره برد.

هم‌اکنون ایران در جایگاه ششم جهان از لحاظ ذخایر سرب (با چهار میلیون و ۱۰۰ هزار تن فلز محتوی)  قرار دارد و میزان تولید شمش سرب در کشور سالانه به ۲۲۰ هزار تن می‌رسد؛ در حالی که ظرفیت تولید کارخانه‌های شمش، یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن در سال برآورد شده و میزان تولید فعلی این فلز در کشور، حدود ۲ درصد تولید سرب در جهان را شامل می‌شود. همین موضوع باعث شده تا ایران در تعیین قیمت سرب در بازارهای جهانی برخلاف برخی از کامودیتی‌ها، نقش مهمی نداشته و قیمت‌گذاری این فلز در بازارهای داخلی تابعی از قیمت‌های جهانی باشد.

باید توجه داشت که ظرفیت‌های نصب شده در کشور به منظور تولید سرب، به طور کامل فعال نبوده و بخشی اعظمی از آن‌ها بلااستفاده مانده‌‌اند که به همین دلیل میزان تولید فعلی سرب در داخل، نسبت به ذخایر معدنی موجود پایین‌تر است. یکی از دلایل مهمی که باعث به وجود آمدن این شرایط شده است، صادرات کنسانتره سرب و خام‌فروشی مواد اولیه است که برای رفع این مشکل، جلساتی با حضور فعالان صنعت سرب، انجمن‌های صنفی و سازمان‌های مربوطه برگزار شده است. بی‌شک با جلوگیری از صادرات کنسانتره سرب، شاهد افزایش میزان تولید و اشتغال‌زایی در کشور خواهیم بود؛ ضمن اینکه صادرات محصولاتی با ارزش افزوده بالاتر مانند شمش سرب و یا باتری سربی به جای کنسانتره، می‌تواند ارزآوری بیشتری را به همراه داشته باشد و موجب گردش سریع‌تر چرخ اقتصاد کشور شود.

اگرچه یکی از سوال‌های پرتکراری که ذهن اکثر افراد را به خود مشغول ساخته این است که آیا امکان استفاده از کنسانتره سولفیدی در داخل وجود دارد یا خیر؟ در جواب این سوال به طور قاطعانه می‌توان گفت که اکنون شرایط تغییر کرده و برخی از واحدهای تولیدی، به دانش و تکنولوژی لازم برای استفاده از این نوع کنسانتره دست یافته‌اند؛ در نتیجه صادرات کنسانتره هیچ ضرورتی نداشته و فقط باعث می‌شود تا کارخانجات تولیدی نتوانند با تمام توان خود مشغول به تولید باشند زیرا این واحدها علاوه بر کنسانتره اکسیدی، توانایی استحصال سرب و تولید شمش از کنسانتره سولفیدی با بالاترین کیفیت و قابل عرضه در بازارهای جهانی را دارند. از سوی دیگر با صادرات مواد معدنی علاوه بر سرب، فلزات گران‌بهایی مانند نقره نیز همراه کنسانتره از کشور خارج می‌شود که صنعتگران داخلی، توانایی استحصال آن به منظور برطرف کردن نیاز کشور به این فلز را دارند. باید اذعان کرد که نظارت دقیقی از سوی سازمان‌های مربوطه در این زمینه صورت نگرفته و صادرکنندگان به دلیل عوارض پایین صادراتی، سالانه اقدام به صادرات ۷۰ هزار تن کنسانتره سرب می‌کنند.

آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد در حوزه ارزش صادراتی سرب تصفیه شده، ایران با حدود ۶۳ میلیون دلار جایگاه ۲۴ دنیا را در سال ۲۰۲۲ داشته است که این موضوع نشان از کاهش ۳۳ درصدی صادرات ایران از نظر ارزش صادراتی نسبت به سال قبل از آن با ۹۴٫۸ میلیون دلار دارد. به همین دلیل یکی از اهرم‌هایی که می‌تواند مانع از خام‌فروشی مواد معدنی و افزایش میزان فروش و صادرات محصولات نهایی شود، افزایش میزان عوارض صادراتی کنسانتره سولفیدی سرب است؛ ضمن اینکه با کاهش میزان صادرات کنسانتره و رفع نیاز واحدهای تولیدی از منابع داخلی، دیگر تولیدکنندگان نیازی به واردات مواد معدنی از استرالیا، کشورهای آفریقایی و… نخواهند داشت.