امید به آینده

فلز مس به عنوان یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین فلزات صنعتی، نقش اساسی در توسعه زیرساخت‌ها، صنایع ساختمان، برق و الکترونیک، حمل‌ونقل، سیمان و فولاد ایفا می‌کند. با توجه به برخورداری از قابلیت رسانایی بالا و ویژگی‌های منحصربه‌فرد در بخش‌های مختلف به ویژه صنایع مدرن و مادر، این فلز سرخ به جایگاهی غیرقابل جایگزین در جوامع مختلف دست یافته است و به همین دلیل نوسانات قیمتی آن نه تنها بازارهای داخلی و جهانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد بلکه می‌تواند به طور مستقیم بر هزینه‌های تولید، قیمت کالاهای خانگی و صنعتی و همچنین تصمیمات کلان اقتصادی کشورها تاثیرگذار باشد. از جمله این کالاها می‌توان به انواع سیم و کابل اشاره کرد که به طور مشخص از مفتول مسی به عنوان ماده اولیه اصلی مورد نیاز برای تولید آن‌ها استفاده می‌شود.

طبق آمار ارائه شده توسط موسسه (IWCC)، میزان تولید مفتول مسی در جهان طی سال ۲۰۲۳ میلادی به ۱۷ میلیون و ۳۶۰ هزار و ۱۳۰ تن رسید که از این میزان چین با تولید هشت میلیون و ۱۷۶ هزار و ۶۷۲ تن، اتحادیه اروپا به علاوه انگلیس با تولید دو میلیون و ۴۵ هزار و ۷۵۶ تن و آمریکای شمالی با تولید یک میلیون و ۳۸۲ هزار و ۷۴۰ تن، در جایگاه سه تولیدکننده برتر مفتول مسی دنیا قرار گرفتند.

در سالی که گذشت، بسیاری از تولیدکنندگان سیم و کابل به دلیل عدم توانایی لازم در تامین سرمایه در گردش که افزایش قیمت مفتول مسی به طور مستقیم بر آن تاثیرگذار است، ناچار به غیرفعال کردن خطوط تولید خود شدند. یکی از مهم‌ترین دلایل این اتفاق را می‌توان نوسانات قیمت جهانی مس برشمرد؛ به نحوی که در ابتدای سال ۱۴۰۳، کاتد مس در بازارهای جهانی حدود ۸۹۰۰ دلار به ازای هر تن قیمت‌گذاری شد و این رقم در انتهای سال گذشته، به حدود ۹۸۰۰ دلار به ازای هر تن افزایش یافت. این رشد قیمت که برگرفته از عوامل متعددی همچون تحولات سیاسی و اقتصادی جهانی، اعمال تعرفه‌های مختلف توسط ایالات متحده آمریکا، عرضه و تقاضا، افزایش دستمزدهای استخراج و تعطیلی معادن مس کشورهایی همچون شیلی، پرو و چین بود، منجر به ثبت رکورد قیمت مس در حدود ۱۰۹۰۰ دلار به ازای هر تن در اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ شد و به دنبال آن قیمت مفتول در بازار داخلی نیز به شدت افزایش پیدا کرد.

نوسان نرخ ارز را می‌توان یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر قیمت‌ مس در سال ۱۴۰۳ دانست؛ به نحوی که این مسئله باعث شد معیار قیمت‌گذاری محصولات مسی (به ویژه مفتول)، نرخ ارز ترجیحی در نظر گرفته شود اما متاسفانه به دنبال عرضه کاتد در بورس به صورت حراج باز و بدون سقف رقابت، قیمت نهایی آن بر اساس نرخ ارز آزاد محاسبه شد. در ابتدای سال ۱۴۰۳، نرخ دلار آزاد ۶۱۸۰۰ تومان بود که این رقم در پایان سال پیش با رشد نزدیک به ۶۰ درصدی، به حدود ۹۸۲۰۰ تومان رسید که به دنبال آن قیمت مفتول نیز با افزایش چشمگیری همراه شد. باید توجه داشت بسیاری از تولیدکنندگان سیم و کابل، در حالی ناچار به عقد قرارداد برای تامین سیم و کابل‌های پروژه‌های صنعتی مختلف در کشور هستند که متاسفانه پایه قراردادهای تعریف شده براساس قیمت ثابت و غیرقابل تعدیل است و از این رو هرگونه نوسان نرخ ارز در طول دوره اجرای پروژه، ضرر هنگفتی را برای تولیدکنندگان به همراه خواهد داشت؛ مسئله‌ای که بسیاری از فعالان این صنعت در سال ۱۴۰۳ از آن آسیب دیدند و متحمل زیان‌های مالی فراوانی شدند.

ناهم‌خوانی و عدم تعادل میان عرضه و تقاضای کاتد در بورس، عامل دیگری به شمار می‌آید که منجر به افزایش قیمت مفتول مس طی سالیان اخیر شده است. در حالی که توانایی لازم جهت عرضه کافی کاتد در بورس وجود دارد اما مشخص نیست که چرا باید شاهد آشفتگی و ثبت رقابت حدود ۴۱ درصدی در این تالار صنعتی در اسفند ماه سال ۱۴۰۳ به منظور خرید این محصول باشیم! اگرچه ارگان‌های نظارتی در آن زمان در خصوص ابطال برخی افزایش قیمت‌ها اقدام کردند اما تاثیرات این رشد قیمت به طور ملموسی در بازار احساس می‌شد و همچنان نیز قابل لمس است.

به منظور کنترل تامین مواد اولیه در بورس، وزارت صنعت، معدن و تجارت در حالی اقدام به راه‌اندازی سامانه بهین‌یاب کرده که متاسفانه حجم بسیار اندکی از مفتول مسی (حدود ۳۰ درصد ظرفیت اسمی تولید) به تولیدکنندگان سیم و کابل کشور تخصیص یافته است. این میزان مفتول به هیچ وجه پاسخ‌گوی نیاز کارخانه‌های تولیدی نیست و بر همین اساس افراد ناچار به تامین باقی‌مانده نیاز خود از بازار آزاد، با قیمتی غیرواقعی و به مراتب بالاتر از بورس کالای ایران هستند. این در حالی است که وزارتخانه مربوطه می‌تواند با اعتبارسنجی، بازرسی مناسب و رعایت تمامی قوانین مربوطه، نسبت به افزایش قیمت تمام شده محصولات جلوگیری به عمل آورد. انحصار در تولید و عرضه کاتد و مفتول نیز در افزایش قیمت مس طی این سال‌ها بی‌تاثیر نبوده و این در حالی است که جای خالی یکی از معتبرترین تولیدکنندگان مفتول مسی که فعالیت آن به دلایل مختلف متوقف شده است، به خوبی در بازار احساس می‌شود.

در پایان می‌توان گفت با توجه به اهمیت فراوان صنایع ارزآور در راستای توسعه تولید و ارزآوری مناسب به داخل کشور، ضرورت دارد بستر افزایش تولید و صادرات محصولات با ارزش افزوده بالای مسی به جای صادرات کاتد و مفتول مسی که همان خام‌فروشی است، فراهم شود؛ چراکه برای مثال اکنون ۷۰ درصد کشورهای همسایه ایران، نیاز مبرم به سیم و کابل دارند و این کالا می‌توانند ارزآوری قابل توجهی را برای کشور، حتی با وجود تحریم‌های بانکی و عدم امکان انتقال پول به همراه داشته باشد. البته باید توجه داشت تولیدکنندگان داخلی سیم و کابل زمانی قادر به رقابت در بازارهای صادراتی و بین‌المللی با رقبای خارجی خود همچون ترکیه که امروز به یکی از ۲۰ کشور برتر صادرکننده سیم و کابل در جهان تبدیل شده، خواهند بود که ماده اولیه (مفتول مسی) با قیمت مناسب در اختیار آن‌ها قرار بگیرد. این مهم در گرو نظارت‌های دقیق‌تر، هوشمندانه‌تر و قانون‌مندتر بر عرضه کاتد و مفتول در بورس کالاست که امید است ضمن مقابله هرچه بیشتر با خام‌فروشی در آینده نزدیک فراهم شود.