اورانیوم بار دیگر در کانون توجه قرار گرفت

اگر اورانیوم به این فهرست اضافه شود، پروژه‌های داخلی آمریکا می‌توانند از حمایت مالی دولت بهره‌مند شوند و روند دریافت مجوزهای لازم را با سرعت بیشتری طی کنند. جای تعجب است که اورانیوم به دلیل یک خلا قانونی در قانون انرژی ۲۰۲۰، از فهرست مواد معدنی حیاتی کنار گذاشته شده است؛ قانونی که تنها مواد معدنی غیرسوختی را واجد این عنوان می‌داند.

با این وجود، اورانیوم تمام ویژگی‌های یک ماده معدنی حیاتی را داراست. به‌ عنوان مثال، تقاضای آن به‌ طور قابل‌توجهی افزایش یافته است، تولید جهانی آن در اختیار تعداد محدودی از کشورها قرار دارد و آمریکا تقریبا به‌ طور کامل به واردات آن وابسته است.

این تحولات در بازار اورانیوم قیمت آن را دستخوش تغییر کرده است. همان‌طور که در نمودار یک مشاهده می‌شود، جهش سال گذشته، قیمت آن را به اوج ۱۶ ساله خود یعنی ۱۰۶ دلار در هر پوند رساند؛ اگرچه این قیمت کمی تعدیل شده و به ۷۱ دلار در هر پوند رسیده است اما همچنان بالاتر از هر مقطع دیگری در دهه پس از فاجعه فوکوشیما در سال ۲۰۱۱ قرار دارد.

احیای صنعت هسته‌ای

فاجعه فوکوشیما بسیاری از کشورها را وادار کرد تا در نقش انرژی هسته‌ای در سبد انرژی خود تجدیدنظر کنند اما تهدید گرمایش جهانی بار دیگر این منبع انرژی را به کانون توجه بازگردانده است.

در اجلاس (COP28) در ماه دسامبر ۲۰۲۳، بیش از ۲۰ کشور با صدور بیانیه افزایش سه‌ برابری ظرفیت هسته‌ای، بر نقش حیاتی این انرژی تاکید کردند. این اقدام تاییدی رسمی بر نقش کلیدی انرژی هسته‌ای در دستیابی به هدف صفر خالص تا سال ۲۰۵۰ و حفظ چشم‌انداز محدود کردن گرمایش جهانی به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد بود.

اگرچه این جنبه‌های زیست‌محیطی احتمالا در اولویت‌های دولت ترامپ جایی ندارد اما جمهوری‌خواهان آن را یک مولفه کلیدی در امنیت ملی آمریکا قلمداد می‌کنند. از این‌ رو، این صنعت از حمایت هر دو حزب این کشور برخوردار بوده؛ هرچند دلایل این حمایت در میان احزاب متفاوت است.

هم‌زمان با افزایش تقاضای مراکز داده، غول‌های فناوری نیز به انرژی هسته‌ای علاقه‌مند شده‌اند. در همین راستا، مایکروسافت در ماه سپتامبر ۲۰۲۴ با شرکت «Constellation Energy» توافقی امضا کرد تا در احیای یکی از واحدهای نیروگاه هسته‌ای «Three Mile Island» در ایالت پنسیلوانیا مشارکت داشته باشد.

گرایش مجدد به انرژی هسته‌ای، به یک جریان جهانی تبدیل شده است. به گفته آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، تولید برق از حدود ۴۲۰ راکتور هسته‌ای فعال در جهان تا سال ۲۰۲۵ به بالاترین میزان خود خواهد رسید.

طبق اعلام این آژانس، در حال حاضر ۶۳ راکتور جدید در دست ساخت است که یکی از بالاترین سطوح ثبت‌ شده از سال ۱۹۹۰ تاکنون محسوب می‌شود. همچنین، بیش از ۶۰ راکتور فعال عمر عملیاتی خود را تمدید کرده‌اند تا بتوانند به فعالیت ادامه دهند.

چالش‌های عرضه

رونق دوباره انرژی هسته‌ای، نیاز جهان به اورانیوم را به‌ شدت افزایش داده است اما عرضه فعلی، توان همگام شدن با این روند تقاضا را ندارد. براساس گزارش (IEA)، کاهش قیمت اورانیوم طی یک دهه گذشته پیامدهای سنگینی را به همراه داشته است؛ به‌ ویژه در ایالات متحده آمریکا که باعث شد تولید آن از نزدیک به پنج میلیون پوند در سال ۲۰۱۴، به تنها ۲۱ هزار پوند در سال ۲۰۲۱ کاهش یابد.

بر اساس داده‌های انجمن جهانی هسته‌ای، تولید جهانی اورانیوم اکنون در چند کشور محدود متمرکز شده است؛ به‌ طوری که در سال ۲۰۲۲، قزاقستان، کانادا و استرالیا حدود ۶۶ درصد از تولید جهانی را به خود اختصاص دادند. در واقع، یکی از عوامل افزایش قیمت در ماه ژانویه ۲۰۲۴، هشدار شرکت قزاقستانی «Kazatomprom» به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده اورانیوم در جهان بود که اعلام کرد ممکن است به دلیل کمبود اسید سولفوریک نتواند به اهداف تولیدی خود برسد. در این بین، تنش‌های سیاسی بحران بازار را پیچیده‌تر کرده است.

ایالات متحده آمریکا به دنبال کاهش وابستگی خود به اورانیوم غنی‌ شده روسیه است. براساس آمار سال ۲۰۲۳، حدود ۲۷ درصد از اورانیوم غنی‌ شده مورد استفاده در راکتورهای تجاری آمریکا از طریق روسیه تامین شد.

با وجود اینکه دولت پیشین آمریکا واردات اورانیوم از روسیه را ممنوع کرده بود اما این ممنوعیت شامل معافیت‌هایی تا سال ۲۰۲۷ می‌شود. در مقابل، روسیه نیز با اعمال محدودیت‌هایی بر صادرات خود به ایالات متحده آمریکا واکنش نشان داده است که این محدودیت‌ها نیز شامل معافیت‌هایی می‌شوند. در نهایت، تهدید دونالد ترامپ برای اعمال تعرفه بر اورانیوم وارداتی از کانادا که بزرگ‌ترین تامین‌کننده این ماده برای آمریکا محسوب می‌شود، چالش‌های این کشور را بیش از پیش افزایش داده است.

ماده حیاتی

بازار اورانیوم پس از یک دهه رکود، بار دیگر در حال رونق گرفتن است. رشد قیمت اورانیوم در سال گذشته با موجی از سفته‌بازی‌ها همراه بود؛ به‌گونه‌ای که موسسات مالی بزرگی مانند گلدمن ساکس و صندوق‌هایی مانند «Sprott Physical Uranium Trust» نیز به این روند دامن زدند.

با این حال، قیمت اورانیوم همچنان در سطح بالایی قرار دارد و بازار در حال واکنش به کمبود عرضه در برابر تقاضای فزاینده ناشی از افزایش تعداد نیروگاه‌های هسته‌ای در سراسر جهان است. ایالات متحده آمریکا از پروژه‌های متعددی برای افزایش عرضه اورانیوم برخوردار است که بسیاری از آن‌ها با استفاده از فناوری لیچینگ، قابلیت پر کردن این شکاف را دارند. با این حال، سرعت اجرایی شدن این پروژه‌ها به این بستگی دارد که آیا اورانیوم به عنوان یک ماده معدنی حیاتی دسته‌بندی خواهد شد یا یک ماده معدنی سوختی؟