عربستان بازیگر جدید صنعت فلزات

محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی که پیشتر از ثروت انرژی خود برای متحول کردن دنیای ورزش، گردشگری و سینما استفاده کرده بود، آماده است تا میلیاردها دلار برای استخراج بیش از ۱.۳ تریلیون دلار که دولتش می‌گوید در مکان‌هایی خاص دفن شده، سرمایه‌گذاری کند.

این طرح ممکن است یکی از اجزای نه چندان جذاب چشم‌انداز بزرگ ۲۰۳۰ برای متحول کردن اقتصاد عربستان باشد. چشم انداز تبدیل عربستان سعودی به کشوری که به عنوان قطب فلزی می‌تواند در صنعت جهانی دیدگاه جدیدی ایجاد کند. اما رهبر ۳۸ ساله سعودی هیچ کمبودی از نظر ثروت و یا حتی جاه طلبی ندارد. کلید آن هم متقاعد کردن شرکت‌های معدنی بین‌المللی است که چنین گامی را ارزشمند می‌کند.اگر این رویا فقط تا حدی محقق شود، پیامدهایی فراتر از منطقه خاورمیانه بر جای خواهد گذاشت، آن هم نه تنها در بخش استخراج فلزات، بلکه روابط سعودی با ایالات متحده، چین و بازارهای نوظهور دیگر که این پادشاهی روابط نزدیکتری با آنها دارد از این مساله تاثیر خواهند پذیرفت.سویگرز با نمونه‌برداری از عمق ۲۰۰ متری و اشاره به ذخایر مس که در خورشید می‌درخشند، می‌گوید: من پروژه‌هایی را در سراسر آفریقا انجام داده و با اصول زمین شناسی در استخراج مواد معدنی آشنا هستم و بر همین اساس می‌گویم این نقطه، مناسب‌ترین نقطه برای استخراج مس است.اگر همه چیز به نتیجه برسد، تا سال ۲۰۲۵ سایت معدنی که اکنون بر روی آن مشغول به کار هستند، فلزاتی از جمله ۱۰۰ هزار تن روی در سال و ۱۰ هزار تن مس در فاز اول تولید خواهند کرد. این میزان اگرچه از نظر استانداردهای جهانی بسیار ناچیز است (معادل تولید مس شیلی در حدود ۱۸ ساعت) اما هدف دو برابر کردن حجم است و این یکی از چندین پروژه در پادشاهی است.علاوه بر توسعه معادن محلی، عنصر دیگری نیز در این طرح وجود دارد که به گفته خودی‌های صنعت، کمتر حدس و گمان است و سریع‌تر راه اندازی می‌شود. عربستان سعودی قصد دارد منابعی را از جاهای دیگر خریداری کند تا در تاسیسات جدید در داخل پادشاهی پالایش و فرآوری شود.

در ماه جولای، این کشور اولین تلاش بزرگ خود را برای استخراج معدن بین‌المللی اعلام کرد. این شرکت در یک معامله ۳.۴ میلیارد دلاری در برزیل شرکت کرد و بخشی از سهام واحد فلزات اساسی شرکت معدنی واله را در کنار صندوق سرمایه‌گذاری شماره یک انجین خریداری کرد.این تراکنش اولین معامله توسط معادن مناره بود، وسیله‌ای که توسط صندوق ثروت دولتی قدرتمند عربستان سعودی (صندوق سرمایه‌گذاری عمومی یا PIF) و شرکت معدنی عربستان، همچنین با نام معادن تاسیس شد. این توافق به پادشاهی سعودی که در رقابت‌ها ژاپن و قطر را شکست داد، ۱۰ درصد از یکی از تامین کنندگان مهم نیکل و مس در جهان (فلزات ضروری مورد نیاز برای کربن زدایی) را می‌دهد.بیش از این هم در راه است. افراد آشنا به این استراتژی گفته‌اند که دو سهامدار شرکت مناره در ابتدا حدود ۳ میلیارد دلار برای دو یا سه معامله بین‌المللی در سال ارائه خواهند کرد و در صورت نیاز بودجه بیشتری نیز برای آن ارائه خواهد شد. این بخشی از هدف معادن برای افزایش نقش خود در تولید داخلی و در عین حال خرید دسترسی به منابع جهانی است.

ستون جدید اقتصاد عربستان

با استفاده از یارانه‌های دولتی و وام‌دهی توسط صندوق‌های تحت کنترل دولت، هدف اصلی این است که عربستان سعودی را به عنوان تامین کننده جایگزین برای فلزات و مواد معدنی حیاتی برای انتقال انرژی جهانی، مانند باتری‌های خودروهای الکتریکی، به چین تبدیل کند. به طور خلاصه، معدن آلاینده یکی از ستون‌های آینده پاک است.

خالد المدیفر معاون وزیر امور معدنی این کشور در گفت‌وگویی عنوان کرد: عربستان سعودی برای دستیابی به چشم انداز خود به بیش از یک موتور نیاز دارد. برنامه پادشاهی این است که به یک نیورگاه اقتصادی و صنعتی تبدیل شود و از همین رو به مواد معدنی نیاز داریم.فلز اصلی مورد توجه شرکت‌ها اکنون مس است، اما عربستان سعودی همچنین می‌خواهد برای برنامه هسته‌ای نوپای خود اورانیوم و فسفات استخراج کند. این موضوع توجه قدرت‌های غربی و سازمان ملل را که نسبت به گسترش سلاح‌های هسته‌ای در خاورمیانه نگران هستند، جلب کرده است.

با این حال، برخی از مدیران و مشاوران بزرگترین ماینرهای جهان در مورد برنامه‌های معدنی داخلی پادشاهی تردید دارند و ابتدا به پیشینه زمین شناسی آنها اشاره می‌کنند. ذخایر اورانیوم این کشور «به شدت غیراقتصادی» خوانده شده است. ذخایر مس (مطلوب‌ترین فلز برای اکثر معدن‌کاران) عمدتا توسط فعالیت‌های آتشفشانی تشکیل شده است. ولیعهد بن سلمان می‌خواهد عربستان سعودی را به مرکزی برای منابعی مانند مس تبدیل کند اما هنوز غول‌های معدنی از او حمایت نکرده‌اند.

این بدان معناست که احتمالا ذخایر معدنی این کشور فقط در مناطق کوچک تا متوسط یافت می‌شود. جذابیت آنها برای معدن کاران کمتر از ذخایری است که از طریق رشته کوه‌های آند در آمریکای لاتین امتداد می‌یابند و بخش عمده‌ای از ذخایر جهاغن یا سازندهای سنگ‌های رسوبی را در مکان‌هایی مانند آفریقای مرکزی فراهم می‌کنند.

این ذخایر هلال مسی که عمدتا توسعه نیافته است از ایران و پاکستان می‌گذرد و برای معادن بزرگ و پر ذخیره‌ای که بسیاری از از شرکت‌های بزرگ جهانی به دنبال توسعه آن هستند، بسیار قابل توجه است.در این میان، مشکل آب نیز وجود دارد، با توجه به اینکه حدود ۹۵ درصد از کشور عربستان بیابانی است، آب در آن کمیاب است. کارول نخل بنیان‌گذار و مدیر اجرایی شرکت مشاوره کریستول انرژی مستقر در لندن، در این باره گفت: چالش در دسترس بودن زیرساخت‌ها، به ویژه برای ذخایر واقع در مناطق بیابانی دور افتاده هم نباید نادیده گرفته شود.

بخش عمده‌ای از طرح عربستان به این مساله بستگی دارد که پروژه‌های موفقی مانند پروژه خنایگویه از شناسایی مکان‌های خاص ذخایر معدنی به تولید تجاری چقدر موفق هستند. یک شرکت سرمایه‌گذاری محلی به همراه یک شرکت مستقر در بریتانیا، ۱۴ میلیارد دلار برای سرمایه‌گذاری در توسعه معادن و کارخانه‌های فرآوری تا سال ۲۰۳۰ اختصاص داده است.

فهد آلنزی مدیرعامل شرکت فلزات و معادن گفت: این شرکت که توسط یک خانواده ثروتمند سعودی کنترل می‌شود و ثروت خود را با فروش روسری‌های سنتی عربی به دست آورده، معتقد است که «عربستان سعودی می‌تواند به منبع جدیدی از مواد معدنی و خاک‌های کمیاب دور از چین تبدیل شود.» همانطور که چین و ایالات متحده برای دسترسی به منابع با یکدیگر رقابت می‌کنند، تلاش برای کشف این منابع در عربستان سعودی ادامه خواهد یافت. عجلان در حال برنامه‌ریزی برای توسعه بزرگترین کارخانه فرآوری روی و مس در خاورمیانه در ینبع ساحل غربی عربستان سعودی است.  بیشتر تمرکز این کارخانه بر روی تقاضای داخلی خواهد بود، اما این شرکت در حال حاضر پیشنهادهایی از خانه‌های تجاری چینی و اروپایی برای خرید هر کالایی که می‌تواند تولید کند، دریافت می‌کند.

مقامات سعودی در کنفرانس تجاری عربستان و چین در ماه ژوئن اعلام کردند که عربستان سعودی با سازمان زمین شناسی چین در قراردادی ۲۰۷ میلیون دلاری برای کمک به شناسایی مواد معدنی در منطقه موسوم به سپر عربی پادشاهی که بیشترین ذخایر در آن قرار دارد، شریک شده است. دولت پکن همچنین تلاش‌هایی را برای شناسایی ذخایر اورانیوم در درون خاک پادشاهی سعودی انجام دده است.

مارک بریستو مدیرعامل شرکت باریک گلد در مصاحبه‌ای در ماه ژانویه در جریان بازدید از ریاض عنوان کرده بود: نکته اصلی این است که عربستان به شدت آینده نگر است. بریستو همچنین در مورد تخمین بیش از ۱ تریلیون دلار ذخایر فلزی در زمین گفت: این میزان هر اندازه‌ای که باشد، ارزش سرمایه‌گذاری دارد.

شرکت معدنی باریک گلد کانادا یک معدن مس در سواحل جنوب غربی عربستان سعودی در نزدیکی دریای سرخ دارد. برخی منابع اخیرا گفته‌اند که این کشور همچنین در حال مذاکره با صندوق سرمایه‌گذاری عمومی در مورد سهم بالقوه در یک پروژه مس در پاکستان است که می‌تواند پول و نفوذ سیاسی عربستان را به همراه داشته باشد.

چشم انداز ۲۰۳۰ به ۷۵ میلیارد دلار می رسد

دولت مشوق‌های بزرگی را برای شرکت‌های برای شروع استخراج معادن ارائه می‌دهد. صندوق توسعه صنعتی عربستان تا ۷۵ درصد از یک پروژه را تامین مالی خواهد کرد. یک دوره مهلت پنج ساله برای پرداخت حق امتیاز، سقفی در سطوح مالیاتی و تعهد به عدم وضع مالیات‌های بادآورده وجود دارد. تمام درآمدهای دولت از استخراج معادن به صندوق ویژه‌ای وارد می‌شود تا در صنعت سرمایه‌گذاری مجدد شود.

معدن به اصطلاح «رکن سوم» اقتصاد در چشم‌انداز ۲۰۳۰ است. دو رکن دیگر شامل نفت و پتروشیمی است به این معنی که معدن بعد از نفت و گاز به بزرگترین بخش اقتصاد عربستان تبدیل خواهد شد. بر اساس این اهداف، این صنعت در نهایت بیش از ۲۵۰ هزار نفر را استخدام خواهد کرد و تا سال ۲۰۳۰ حدود ۷۵ میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی عربستان کمک خواهد کرد.

صنعت پالایش و فرآوری فلزات می‌تواند پتانسیل جلب توجه شرکای بین‌المللی را داشته باشد که به دنبال رقابت بیشتر با چین هستند، چینی که در حال حاضر بر فرآوری مواد معدنی و تولید باتری تسلط دارد. البته این در صورتی است که همه چیز مطابق برنامه پیش برود. تاکنون، مزایده‌های عربستان برای مجوزهای اکتشاف در این کشور تنها بازیکنان کوچکتری را جذب کرده است. پادشاهی سعودی در ماه آگوست دور دیگری را برای سرمایه‌گذاری و توسعه ۸ منطقه معدنی در سراسر کشور اعلام کرد. با این حال، تردید در میان معدن‌کاران بزرگ به این معنا نیست که آنها تلاش‌های عربستان را از نزدیک دنبال نمی‌کنند.

 در دوران ولیعهد، عربستان سعودی مایل است ریسک‌های تجاری دیگری را که کشورهایی که جاه طلبی معدنی دارند ممکن است متحمل شوند، و شهر جدید آینده نگر او در بیابان به نام نئوم و هزینه‌های هنگفت اخیر در فوتبال نشان دهنده اعتقاد این پادشاهی به اهداف آن است.

مایک هنری مدیرعامل گروه بی‌اچ‌پی، بزرگترین شرکت معدنی جهان، در سفر به عربستان سعودی گفت: دیگران در صنعت به من می‌گفتند که این قطعا معامله واقعی است. این مکالمه در کنفرانس سالانه معدن در ماه ژانویه اتفاق افتاد و این که آیا شرکت‌های غول معدنی مانند بی‌اچ‌پی درگیر امور معدنی در عربستان می‌شوند یا نه را باید به زمان واگذار کرد.