بازار جهانی مواد اولیه حیاتی به تعادل رسیده است
مهدی نجفی: برخی فعالان بازار بیان کردند پس از تلاطم اولیه بازار، زمانی که چین محدودیت‌هایی را بر صادرات گالیوم، ژرمانیوم و گرافیت در پایان سال ۲۰۲۳ اعمال کرد، در حال حاضر وضعیت این سه فلز در بازارهای بین‌المللی به یک شرایط عادی رسیده است.
مصرف‌کنندگان و معامله‌گران گالیوم، ژرمانیوم و گرافیت در دیگر کشورهای جهان در هنگام اعمال محدودیت‌های صادرات این سه فلز از مبدا چین از سوی دولت این کشور نگران بودند که طولانی شدن زمان صدور مجوز تا تحویل محموله‌های فلزات نامبرده و الزام افشای مشخصات نهایی مصرف‌کننده از سوی صادرکنندگان، وضعیت بازار بین‌المللی گالیوم، ژرمانیوم و گرافیت را تحت تاثیر قرار دهد.
لازم به ذکر است که بر اساس محدودیت‌های وضع شده از سوی دولت چین، صادرکنندگان سه فلز نامبرده موظفند جزئیات مربوط به مصرف‌کننده نهایی فلزات سفارش داده شده خود را به دولت چین ارائه کنند تا بر مبنای آن مجوز صادرات برای آن‌ها ارسال شود. برخی منابع در بازارهای چین و اروپا اعلام کردند که تاثیر نوسانات قیمتی از زمان اجرای محدودیت‌ها کاهش یافته است و مصرف‌کنندگان خود را با شرایط زمان انتظار طولانی‌تر برای دریافت محموله‌های سفارش داده شده وفق داده‌اند. در همین راستا، شماری از مصرف‌کنندگان نهایی نگرانی خود را از الزام افشای مشخصات نهایی مصرف‌کننده از سوی صادرکنندگان ابراز داشتند. با این حال، برخی دیگر تاثیر این الزامات را کم‌اهمیت جلوه می‌دهند.
لازم به یادآوری است که محدودیت‌های وضع شده بر صادرات برخی از محصولات گرافیت از مبدا چین از روز اول دسامبر ۲۰۲۳ اجرایی شد و بر اساس آن صادرات ۹ قلم محصول گرافیت از جمله ۶ محصول گرافیت طبیعی و سه محصول گرافیت مصنوعی نیازمند دریافت مجوز از سوی دولت چین شدند.
تعدادی از فعالان بازار چین اخیرا اظهار کردند که کاهش حجم تقاضا برای گرافیت در سطح جهانی، افزایش حجم ذخایر انبار این فلز و جهش هزینه‌های حملونقل گرافیت نتوانسته باعث شود قیمت گرافیت صادراتی از چین روند صعودی به خود بگیرد.
یکی از مصرف‌کنندگان گرافیت مستقر در اروپا بیان کرد: حجم تقاضا برای این فلز در کشورهای عضو اتحادیه اروپا بسیار اندک گزارش شده و حتی محدودیت اعلام شده از سوی دولت چین، تاثیری بر روند تقاضای آن در این کشورها نداشته است.
بر اساس مشاهدات فعالان بازار، مصرف‌کنندگان گرافیت تا حد زیادی خود را با شرایط تاخیر در روند صدور مجوزهای صادرات محموله‌های سفارش داده شده وفق داده‌اند. به گفته یک معامله‌گر گرافیت مستقر در قاره اروپا، زمان صدور مجوز تا تحویل محموله‌های سفارش داده شده به دو تا سه ماه افزایش یافته است.
در بازه زمانی ماه‌های ژانویه تا می ۲۰۲۴، چین حدود ۱۷ هزار و ۸۹۴ تن گرافیت ورقه‌ای صادر کرد که ۴۳/۳۴ درصد کاهش را در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۲۳ به دلیل آغاز روند محدودیت‌های اعمال شده مذکور و افت حجم تقاضای جهانی برای این محصول به ثبت رساند.
بر اساس داده‌های ارائه شده از سوی گمرک چین، حجم صادرات گرافیت کروی از مبدا چین در بازه زمانی ماه‌های ژانویه تا می سال جاری میلادی با ۳۱/۱۲ درصد کاهش، به ۱۴ هزار و ۶۵۱ تن در مقایسه با رقم ۲۱ هزار و ۲۶۸ تن گزارش شده در مدت مشابه سال ۲۰۲۳ رسید. مطابق با بررسی‌های انجام شده توسط موسسه «Fastmarkets»، کاهش بیشتر حجم صادرات گرافیت، فشارها بر وضعیت مازاد عرضه این فلز در چین را به شدت افزایش داده است.
در همین راستا، موسسه مذکور قیمت گرافیت ورقه‌ای با محتوای حداقل ۹۴ درصد کربن، مش منفی ۱۰۰ با شرط تحویل در بنادر چین و تقبل هزینه ارسال محموله توسط فروشنده (fob) را رقمی حدود ۴۵۰ تا ۴۸۰ دلار در هر تن در روز ۱۸ جولای ۲۰۲۴ ارزیابی کرد که در مقایسه با قیمت ۵۴۰ تا ۵۷۵ دلار در هر تن گزارش شده در هفتم دسامبر سال ۲۰۲۳، حدود ۹۰ تا ۹۵ دلار معادل ۱۶/۵۹ درصد کاهش را تجربه کرد.
افزایش شدید فشارها بر وضعیت مازاد عرضه گرافیت در چین
به طور کلی، قیمت‌های گرافیت ارزیابی شده از سوی موسسه «Fastmarkets» پس از اعلام خبر وضع محدودیت‌های صادراتی بر روی این فلز تا حد زیادی کاهش پیدا کرد و این روند نزولی با افزایش زمان صدور مجوز تا تحویل محموله‌های سفارش داده شده شدت بیشتری به خود گرفت.
فعالان بازار پیش‌بینی می‌کنند در کوتاه‌مدت و بلندمدت، محدودیت صادرات اعمال شده بر صادرات گرافیت به نفع تولیدکنندگان گرافیت کشورهای جهان به جز چین تمام شود. فعالان مذکور در هفته‌های ابتدایی ماه ژانویه ۲۰۲۴ هشدار دادند که پیچیده‌تر شدن فرایند صادرات گرافیت از مبدا چین می‌تواند منجر به از دست رفتن سهم بازار تامین‌کنندگان چینی در بازارهای بین‌المللی شود. در همین راستا، شماری از مصرف‌کنندگان برای تامین گرافیت مورد نیاز خود به سراغ تولیدکنندگان این فلز در خارج از چین رفته‌اند.
یکی از معامله‌گران گرافیت ورقه‌ای مطرح کرد: نامتوازن بودن زمان صدور مجوز تا تحویل محموله‌های سفارش داده شده و فرایندهای بلندمدت صدور مجوز صادرات، از جمله موانع اصلی برای صادرکنندگان گرافیت ورقه‌ای چینی به شمار می‌روند.
علاوه‌براین، محدودیت‌های وضع شده بر روند صادرات باعث شده است تمایل مصرف‌کنندگان به تهیه گرافیت ورقه‌ای مورد نیاز از تامین‌کنندگان غیرچینی روندی افزایشی به خود بگیرد. در همین زمینه، یکی از تامین‌کنندگان گرافیت ورقه‌ای در قاره آفریقا تصریح کرد که فهرست تحویل سفارش‌های آن‌ها برای سال ۲۰۲۴ تقریبا پر شده است. این تامین‌کننده خاطرنشان کرد که عجله‌ای برای افزایش میزان تولید خود در سال جاری میلادی با توجه به شرایط کساد بازار گرافیت به خصوص بازار گرافیت ورقه‌ای ندارد.
از سوی دیگر، گرافیت کروی به عنوان یک ماده اولیه اصلی مورد استفاده در تولید آند گرافیت طبیعی، ممکن است به دلیل کاهش میزان تولید شرکت‌های غیرچینی در طول زمان آغاز اجرای محدودیت‌های صادراتی، از نوسانات قیمتی مصون مانده باشد.
در همین راستا، موسسه «Fastmarkets» قیمت گرافیت کروی با محتوای کربن با حداقل خلوص حداقل ۹۹/۵ درصد، در حجم ۱۵ میکرون با شرط تحویل محموله در بنادر چین و تقبل هزینه ارسال توسط فروشنده (fob) را رقمی حدود یک هزار و ۸۰۰ تا دو هزار و ۱۰۰ دلار در هر تن در تاریخ ۱۸ جولای سال ۲۰۲۴ ارزیابی کرد که در قیاس با قیمت دو هزار تا دو هزار و ۲۰۰ دلار در هر تن ارائه شده در روز هفتم دسامبر سال جاری میلادی، حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ دلار در هر تن کاهش را تجربه کرد.
گفتنی است قیمت گرافیت اروپا از زمان آغاز محدودیت‌های وضع شده بر روی صادرات برخی محصولات گرافیت برای اولین بار افزایش را ثبت کرد. همچنین ارزیابی موسسه مذکور برای قیمت بازار گرافیت ورقه‌ای با محتوای کربن با حداقل خلوص ۹۴ درصد، مش منفی ۱۰۰ با شرط تحویل محموله در بنادر اصلی اروپا و تقبل هزینه ارسال توسط خریدار (cif)، رقم حدود ۶۵۰ تا ۷۵۰ دلار در هر تن را در روز ۱۸ جولای ۲۰۲۴ نشان داد که حدود ۱۴/۷۵ درصد به نسبت قیمت ۶۰۰ تا ۶۲۰ دلار در هر تن ارزیابی شده در تاریخ ۱۹ اکتبر سال ۲۰۲۳ افزایش داشت.
افزایش قیمت گرافیت اروپا برای اولین بار از زمان آغاز محدودیت‌های صادراتی
به گفته فعالان بازار، روند افزایشی قیمت در بازار گرافیت ورقه‌ای طبیعی با شرط تحویل محموله در بنادر اصلی اروپا و تقبل هزینه ارسال توسط خریدار (cif) ناشی از رشد قیمت‌های حملونقل و کاهش عرضه گرافیت تولیدکنندگان غیرچینی بوده است. لازم به ذکر است که قیمت‌های گالیوم و ژرمانیوم زمانی که برای اولین بار خبر وضع محدودیت‌های صادرات بر روی این محصولات اعلام شد، بلافاصله به دلیل نگرانی در مورد کمبود دسترسی به آن‌ها در بازار در سال ۲۰۲۳ افزایش یافت.
روند افزایشی قیمت هر دو فلز تا پایان سال ۲۰۲۳ به دلیل تقلای فعالان بازار به منظور یافتن منابع تامین جایگزین ادامه پیدا کرد. با این وجود، روند افزایش قیمت گالیوم به سبب رشد حجم ذخایر انبار این فلز از سوی معامله‌گران اندکی کاهش پیدا کرد. به گفته برخی از فعالان بازار، طولانی‌تر شدن زمان صدور مجوز تا تحویل محموله‌های سفارش داده شده گالیوم و ژرمانیوم بر بازار دو فلز مذکور تاثیر منفی گذاشته است.
جین گایسه، مدیر ارشد بخش فلزات همراه و عناصر نادر خاکی، فعال در شرکت آلمانی «Tradium»، در مصاحبه با موسسه «Fastmarkets» گفت: انعطاف‌پذیری و حجم نقدینگی در بازار گالیوم به طور قابل‌توجهی کاهش یافته است. گفتنی است که پس از افزایش اولیه قیمت گالیوم در اواخر سال ۲۰۲۳، بازار فلز مذکور از آن زمان به بعد در قاره اروپا وارد یک وضعیت رکود شده است.
در همین راستا، موسسه «Fastmarkets» قیمت گالیوم با خلوص حدود ۹۹/۹۵ درصد با شرط تحویل محموله در بندر روتردام را حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ دلار در هر کیلوگرم در روز ۱۹ جولای ۲۰۲۴ اعلام کرد که نسبت به قیمت گزارش شده از سوی این موسسه در تاریخ ۱۰ آوریل سال جاری میلادی تغییر چندانی را به ثبت نرساند.
همچنین، قیمت گالیوم در روز ۳۰ ژوئن ۲۰۲۳ در آخرین جلسه ارزیابی قیمت‌گذاری موسسه نامبرده، درست قبل از آغاز اعمال محدودیت‌های صادرات برخی فلزات از سوی دولت چین، رقمی حدود ۲۵۰ تا ۲۶۵ دلار به ازای هر کیلوگرم گزارش شد. علاوه‌براین، قیمت این فلز پس از ثبت قیمت ۵۰۰ تا ۶۰۰ دلار در هر کیلوگرم از ۲۲ مارس تا ۱۰ آوریل سال ۲۰۲۴، دو برابر افزایش را تجربه کرد و به ۵۵۰ تا ۶۰۰ دلار در هر کیلوگرم رسید.
نوسان قیمت گالیوم در قاره اروپا
شماری از فعالان بازار مطرح کردند که انبارداران به دلیل نگرانی از کاهش قیمت‌ها، تمایلی به فروش محموله‌های گالیوم ذخیره شده در انبارهای خود با قیمت‌های پایین‌تری ندارند زیرا بر این باورند آن دسته از معامله‌گرانی که محموله‌های خود را با قیمت‌های بالاتر خریداری کرده‌اند، ضرر خواهند کرد.
بعضی از منابع آگاه اظهار داشتند: محدودیت دسترسی مورد انتظار در بازار گالیوم کشورهای غربی، احتمالا با افزایش مصرف بیشتر این فلز در چین با روند کاهشی همراه شده است. به گفته آن‌ها، قیمت ژرمانیوم نیز در قاره اروپا روند افزایشی به خود دیده است.
روند افزایشی قیمت‌های اخیر را می‌توان به روند صعودی قیمت گالیوم در بازار چین نسبت داد که در آن، مشارکت‌کنندگان بازار در ابتدا بر این باور بودند که بازار داخلی این فلز وارد وضعیت مازاد عرضه خواهد شد، با این حال، آن‌ها دریافتند که قیمت گالیوم به دلیل کمبود مواد اولیه و تمایل مصرف‌کنندگان به خرید فلز نامبرده به جهت استفاده از آن در بخش تولید گیرنده‌های مادون قرمز، روند افزایشی را تجربه کرده است.
در همین رابطه، ارزیابی موسسه «Fastmarkets» برای قیمت ژرمانیوم با خلوص حداقل ۹۹/۹۹۹ درصد، با شرط تحویل محموله در بندر روتردام هلند، رقم حدود دو هزار و ۱۰۰ تا دو هزار و ۲۰۰ دلار در هر کیلوگرم در روز ۱۹ جولای سال جاری میلادی را نشان داد که نسبت به رقم ارزیابی شده در جلسه قبلی این موسسه در ۱۷ جولای سال ۲۰۲۴، تغییر جدیدی را به ثبت نرساند.
افزایش قیمت ژرمانیوم در کشورهای غربی به دنبال رشد نرخ این فلز در چین
آخرین ارزیابی ارائه شده توسط موسسه مذکور، نشان‌دهنده افزایش ۵۶/۳۶ درصدی قیمت ژرمانیوم نسبت به قیمت یک هزار و ۳۵۰ تا یک هزار و ۴۰۰ دلار به ازای هر کیلوگرم است که قبل از آغاز محدودیت‌های صادراتی مذکور ارزیابی شد. با این حال، بیشتر این افزایش قیمت‌ها به طور قابل‌توجهی پس از آغاز محدودیت‌ها به ثبت رسیدند. در همین رابطه، قیمت ژرمانیوم در اولین جلسه قیمت‌گذاری موسسه مذکور در روز سوم ژانویه ۲۰۲۴، رقمی حدود یک هزار و ۵۵۰ تا یک هزار و ۶۵۰ دلار به ازای هر کیلوگرم ارزیابی شد.
براساس داده‌های ارائه شده از سوی گمرک چین، از ماه ژانویه تا می ۲۰۲۴، چین به طور متوسط دو هزار و ۲۱۶ کیلوگرم فلز ژرمانیوم در هر ماه صادر کرده است که کاهش قابل توجه ۵۴/۹ درصدی را نسبت به میانگین حجم صادرات چهار هزار و ۹۱۶ کیلوگرم اعلام شده در مدت مشابه سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد.
برخی از مشارکت‌کنندگان بازار خاطرنشان کردند که شکاف قیمت ژرمانیوم در بازارهای بین‌المللی و چین افزایش یافته است. یکی از تولیدکنندگان ژرمانیوم در چین یادآور شد: برای محموله‌های این فلز با ارزش کمتر از دو هزار دلار در هر کیلوگرم پریمیومی تعیین نمی‌شود. به گفته وی، قیمت‌های ژرمانیوم در خارج از چین در مقایسه با نرخ ارزیابی شده این فلز در ماه آگوست ۲۰۲۳، آن‌طور که پیش‌بینی شده افزایش را تجربه نکرده است. یک تاجر و صادرکننده ژرمانیوم در چین اظهار داشت: بازارهای این فلز در خارج از چین چندان پذیرای افزایش قیمت‌ها و پرداخت پریمیوم نیستند.
