تولید آهک و «SBQ» در طرح‌های توسعه‌ای
فولاد به عنوان صنعتی استراتژیک در اقتصاد کشور شناخته می‌شود که مواد اولیه مورد نیاز بسیاری از صنایع پایین‌دستی مانند خودروسازی، ساختمان‌سازی، لوازم خانگی و… را تامین می‌کند. علاوه‌براین، این صنعت از سهم بسزایی در رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) برخوردار است و نقش اساسی در افزایش ارزآوری از طریق صادرات غیرنفتی کشور ایفا می‌کند.
در همین راستا، هفت طرح استانی با هدف احداث کارخانههای احیا مستقیم و فولادسازی در مناطق کمتر توسعه‌یافته کشور تعریف شده و به بهره‌برداری رسیده است که از جمله این طرح‌ها می‌توان به تاسیس و راه‌اندازی مجتمع فولاد میانه اشاره کرد. کارخانه احیا مستقیم این مجتمع با ظرفیت تولید سالیانه ۸۰۰ هزار تن آهن اسفنجی در سال ۱۳۹۶ به بهره‌برداری رسیده است و میزان پیشرفت فیزیکی احداث کارخانه فولادسازی با هدف تولید سالیانه یک میلیون تن فولاد، در حال حاضر به حدود ۸۳ درصد می‌رسد. خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» با هدف بررسی عملکرد مجتمع فولاد میانه در پنج ماهه ابتدایی امسال و همچنین وضعیت طرح‌های توسعه‌ای آن، گفت‌وگویی با بهروز رادفر، مدیرعامل این مجتمع فولادی تدارک دیده است که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:
در خصوص تاریخچه احداث و راه‌اندازی مجتمع فولاد میانه و همچنین عملکرد این مجتمع طی پنج ماهه ابتدایی ۱۴۰۳ توضیحاتی ارائه بفرمایید.
در سال ۱۳۸۶، برنامه چهارم توسعه کشور در صنعت فولاد دستخوش تغییراتی شد که نتیجه آن، تعریف هفت طرح استانی متشکل از احداث کارخانههای احیا مستقیم با ظرفیت تولید ۸۰۰ هزار تن آهن اسفنجی و کارخانههای فولادسازی به روش کوره قوس الکتریکی بود. کلنگ احداث این کارخانه‌ها در همان سال‌ها به زمین زده شد اما در ادامه به دلیل عدم تامین منابع مالی کافی و اعتبارات، روند اجرایی آن‌ها به کندی صورت پذیرفت. این وضعیت تا اوایل دهه ۹۰ ادامه پیدا کرد و سپس با جذب مشارکت بخش خصوصی و اعطای سهام حداقل ۶۵ درصدی به فعالان این بخش، روند اجرای این طرح‌ها سرعت بیشتری به خود گرفت و در نهایت واحدهای احیامستقیم در شهرهای مختلف کشور که یکی از آن‌ها میانه است، به بهره‌برداری رسیدند؛ ضمن اینکه هم‌اکنون واحدهای فولادسازی این طرح‌ها نیز در مراحل انتهایی راه‌اندازی قرار دارند. لازم به ذکر است که جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی در مجتمع فولاد میانه با موفقیت همراه نبود و بر همین اساس تکمیل و راه‌اندازی این مجتمع به طور کامل به سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) محول شد. کارخانه احیا مستقیم مجتمع فولاد میانه در سال ۱۳۹۶ به بهره‌برداری رسید و توانست حدود یک سال بعد به ظرفیت اسمی خود معادل تولید سالیانه ۸۰۰ هزار تن آهن اسفنجی دست یابد. عملکرد مجموعه ما طی چند ماه اخیر همانند سایر واحدهای احیا مستقیم در کشور، متاثر از قطعی گاز در فصل زمستان و قطعی برق در فصل تابستان قرار گرفته است. با توجه به اینکه گاز به عنوان ماده اولیه اصلی تولید آهن اسفنجی در کارخانههای احیا مستقیم محسوب می‌شود، بر همین اساس قطعی و هرگونه اعمال محدودیت در تامین آن عملکرد واحدهای احیا مستقیم را تحت تاثیر قرار خواهد داد. با توجه به اینکه ما از زمستان سال گذشته تا اوایل فروردین ماه سال جاری با محدودیت تامین گاز مواجه بودیم، بر همین اساس فعالیت مجتمع در آن بازه زمانی را به تعمیرات سالیانه اختصاص دادیم. برنامه تولید مجتمع در فروردین ماه امسال ۴۵ هزار تن آهن اسفنجی بود که دو هزار تن بیشتر از این میزان یعنی ۴۷ هزار تن را محقق کردیم. در اردیبهشت ماه، تولید ۷۰ هزار تن آهن اسفنجی را برنامه‌ریزی کرده بودیم که موفق به تولید بیش از یک هزار تن نسبت به این میزان یعنی ۷۱ هزار و ۵۰۰ تن شدیم. در خرداد ماه هدف‌گذاری مجتمع تولید ۷۰ هزار تن آهن اسفنجی بود که با ثبت رکورد تولید ۷۳ هزار و ۳۶۱ تن از این محصول همراه شد. همچنین در تیر ماه سال جاری هم‌زمان با آغاز محدودیت برق صنایع، نتوانستیم به برنامه تولید ۶۵ هزار تنی خود جامه عمل بپوشانیم و فعالیت مجتمع را تا یکی دو روز ابتدایی مرداد ماه به تعمیرات اختصاص دادیم. خوشبختانه در مرداد ماه محدودیت برق مجتمع مرتفع شد و پیش‌بینی ما بر این است که در پایان این ماه بتوانیم تولید حداقل ۵۵ هزار تن آهن اسفنجی را محقق کنیم.
در حال حاضر احداث کارخانه فولادسازی مجتمع در چه وضعیتی قرار دارد و میزان پیشرفت فیزیکی آن چقدر است؟
پروژه فولادسازی مجتمع با ظرفیت تولید سالیانه یک میلیون تن هم‌اکنون از پیشرفت فیزیکی حدود ۸۳ درصدی برخوردار است. راه‌اندازی این پروژه که از زمان آغاز اجرای آن با چالش کمبود اعتبارات همراه بود، در ادامه با فاینانس طرف چینی سرعت قابل‌قبولی به خود گرفت و البته با توجه به تاخیر در فاینانس آن، اندکی از اجرای سایر پروژه‌های فولادسازی مشابه عقب‌تر است. در حال حاضر بخش عمدهای از فعالیت‌های پروژه انجام شده و تنها نسوزکاری و راه‌اندازی فاز یونیت‌های آن باقی مانده است؛ ضمن اینکه خوشبختانه نخستین قوس آزمایشی کوره با موفقیت صورت پذیرفت و امیدواریم تا پاییز امسال بتوانیم اولین ذوب آزمایشی کوره را نیز با موفقیت پشت سر بگذاریم و تا پایان سال جاری به تولید آزمایشی دست پیدا کنیم. مجموعه مدیریت و کارکنان مجتمع فولاد میانه تمام توان خود را به کار گرفته‌ایم که این مهم را در پایان امسال عملیاتی کنیم و از هیچ تلاش و کوششی در این راستا دریغ نخواهیم کرد.
از دیدگاه جناب‌عالی، تولیدکنندگان آهن اسفنجی در کشور با چه چالش‌های عمدهای روبه‌رو هستند؟
در دهه ۵۰ شمسی یک‌سری اقدامات و مطالعات جهت توسعه صنعت فولاد کشور به انجام رسید. بر اساس نتایج به دست آمده به ویژه عدم دسترسی به ذخایر کافی زغال‌سنگ از یک سو و دسترسی مناسب به ذخایر سنگ‌آهن و گاز طبیعی از سوی دیگر، توسعه تولید فولاد در کشور باید بر پایه فرایند احیا مستقیم صورت پذیرد؛ اگرچه این فرایند نیز در آن برهه زمانی نوپا به شمار می‌آمد و در اواخر دهه ۶۰ میلادی به تکامل رسید و به عنوان یک فرایند صنعتی مطرح شد. در ادامه شرکت فولاد خوزستان بر اساس همین فرایند احیا مستقیم تاسیس شد و سپس سه طرح استانی بر پایه این فرایند و چهار طرح دیگر بر اساس فرایندی مشابه به بهره‌برداری رسیدند. در یک نگاه کلی، مبنای توسعه صنعت فولاد و کارخانههای فولادی ایران از دهه ۷۰ شمسی به بعد، بر اساس این دیدگاه که گاز مورد نیاز تولید فولاد می‌تواند از ذخایر گاز طبیعی و برق مورد نیاز هم از منابع گازی (با قیمت ارزان و مناسب) تامین شود، تعریف شد؛ حال اینکه اکنون تامین این دو نهاده اصلی تولید یعنی گاز طبیعی و برق به دو چالش اساسی فولادسازان کشور تبدیل شده است، جای بسی تامل دارد! مصرف برق در کشور ما هر ساله با رشد قابل‌توجهی همراه شده و متاسفانه توجهات لازم به این مسئله صورت نپذیرفته است. در واقع توسعه نه تنها صنعت فولاد بلکه کلیه صنایع در گرو تامین برق و گاز کافی است و متناسب با توسعه بخش صنعت کشور، افزایش تولید حامل‌های انرژی و تامین پایدار آن‌ها باید در دستور کار دولت و سازمان‌های ذی‌ربط قرار بگیرد؛ ضمن اینکه فولادسازان کشور باید برنامه‌ها و اهداف خود را بر توسعه تولید و درآمدزایی متمرکز کنند و نباید به دنبال احداث نیروگاه‌های خودتامین، خورشیدی و تولید برق سبز باشند. در حالی که شرکت‌های فولادی باید استفاده از تکنولوژی و فناوری‌های روز تولید را در راس برنامه‌ها و اهداف خود قرار دهند، متاسفانه شرایط به نحوی شده که ممکن است تامین پایدار گاز از طریق منابع موجود نیز بر عهده خود فولادسازان محول شود. در واقع اگر وضعیت کنونی تغییر پیدا نکند و بستر سرمایه‌گذاری‌های خارجی جهت احداث نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌های جدید فراهم نشود، تولید بنگاه‌های بزرگ صنعتی و فولادی نیز در آینده نه چندان دور به خطر خواهد افتاد. بر همین اساس ما نیازمند تفکر بلندمدت جهت تحقق توسعه در بخش تولید هستیم و باید این مهم را بپذیریم که توسعه صنعتی و کشاورزی یک اصل است و منابع کشور باید در این راستا جهت‌دهی شوند.با توجه به تولید فولاد کشور بر اساس روش قوس الکتریکی، چه آینده‌ای را پیش روی صنعت فولاد و واحدهای احیا مستقیم متصور هستید؟
از آنجایی که بیش از ۹۰ درصد فولاد کشور به روش کوره قوس الکتریکی تولید می‌شود و کمتر از ۱۰ درصد تولید این فلز استراتژیک و پراهمیت به روش کوره بلند اختصاص دارد، از این رو می‌توان گفت که ایران در آینده همچنان در منطقه سبزتر تولید فولاد، همگام با انتشار کمتر گازهای گلخانه‌ای و استفاده محدود از زغال‌سنگ باقی خواهد ماند. مسئله حائز اهمیت در این بین، ضرورت استفاده از تکنولوژی‌های روز تولید است که جایگاه ایران در جمع تولیدکنندگان فولاد با کمترین میزان آلایندگی را تا مدت‌ها حفظ خواهد کرد. باید توجه داشت که اگر ما به دنبال حضور موثرتر و رقابت‌پذیرتر در بازارهای جهانی هستیم، باید روابط اقتصادی خود را با کشورهای مختلف برقرار و تقویت کنیم و در راستای به‌روزرسانی تکنولوژی و فناوری‌های مورد استفاده در واحدهای مختلف فولادی اعم از احیا مستقیم، قوس الکتریکی و نورد گام برداریم. اگرچه واردات و استفاده از تکنولوژی‌های نوین توسط برخی فولادسازان بزرگ کشور طی سالیان اخیر صورت پذیرفته است و امیدواریم با ادامه این روند و بهره‌مندی از فناوری‌های جدید، زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در واحدهای فولادسازی را بیش از پیش در بلندمدت فراهم کنیم.
مجتمع فولاد میانه هم‌اکنون چه طرح‌های توسعه‌ای را در دست اقدام دارد؟
با توجه به اینکه مجتمع فولاد میانه یک شرکت دولتی محسوب می‌شود، از این رو هرگونه خرید و فروش این مجتمع در راستای سیاست‌های دولت است. تامین مواد اولیه مورد نیاز مجتمع توسط ایمیدرو و از طریق شرکت‌های سنگ‌آهنی و گندله‌سازی زیرمجموعه این سازمان صورت می‌پذیرد و محصول نهایی مجتمع نیز با هدف تنظیم بازار قیمت آهن اسفنجی و همچنین تامین خوراک تولیدکنندگان کوچک‌مقیاس شمش فولادی در بورس عرضه می‌شود. به همین دلیل ما تامین نیاز بازار داخل را اولویت قرار داده‌ایم. با توجه به موقعیت جغرافیایی شرکت و نزدیکی آن به مرز که یکی از پتانسیل‌های لازم جهت حضور در بازارهای صادراتی است به این منظور اگر روزی قرار به صادرات آهن اسفنجی مجتمع باشد، به بهترین نحو از این مزیت بهره خواهیم گرفت.
ما تمام تلاش خود را در راستای توسعه در کارخانه احیا مستقیم مجتمع به کار گرفته‌ایم؛ به نحوی که اخیرا توانسته‌ایم با اعمال برخی اصلاحات، تولید روزانه آهن اسفنجی را به میزان ۲۰۰ تن افزایش دهیم و متوسط روزانه تولید این محصول را به دو هزار و ۶۵۰ تن برسانیم. در واقع ما به دنبال تولید بیش از ۷۰ هزار تن آهن اسفنجی در طول یک ماه، در صورت کاهش محدودیت‌های تامین برق و گاز هستیم.
اجرای طرح «VD» به منظور تولید فولادهای کیفی را پس از راه‌اندازی واحد فولادسازی هدف‌گذاری کرده‌ایم و مجوزهای لازم جهت راه‌اندازی خط نورد مقاطع خاص فولادی «SBQ» را در قالب طرح توسعه دریافت کرده‌ایم. همچنین به دنبال دریافت مجوزهای مدنظر جهت احداث یک واحد تولید آهک هستیم تا بتوانیم آهک مورد نیاز مجتمع را از این طریق تامین کنیم.
