فلزات غیرآهنی، ظرفیت فراموش‌شده کشور
وجود ذخایر زیاد مواد معدنی، به‌خصوص فلزات غیرآهنی، این فرصت را برای بخش معدن و صنایع معدنی کشور ایجاد کرده است تا با انجام اکتشافات گسترده و پیشرفته و استخراج این فلزات و فرآوری آنها باعث درآمدزایی و رشد اقتصادی شود.
فلزاتی همچون مس، نیکل و روی در کشور های پیشرو معدنی از اهمیت بسیاری برخوردار هستند.به گزارش روابط عمومی شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات، امین صفری، معاون امور معادن و صنایع معدنی گروه سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات (ومعادن) گفت: از لحاظ میزان ذخایر فلزات غیرآهنی، رگه های چشمگیری از مس، طلا، نیکل و سرب و روی را داریم. در واقع به علت وجود ذخایر مطلوب این مواد معدنی، استخراج و فرآوری آنها برای کشور از اهمیت زیادی برخوردار است. در حوزه تولید کاتد مس و شمش های سرب و روی نیز جزو ۱۰ کشور برتر دنیا هستیم؛ بنابراین ایران، هم از نظر میزان ذخایر و هم از نظر استخراج و فرآوری فلزات غیرآهنی در عرصه بین الملل دارای مزیت اقتصادی است.
به فلزات بها نمی دهند
وی ادامه داد: واقعیت این است که به اندازه ذخایری که داریم، آن گونه که بایدوشاید به این فلزات بها داده نمی شود. نسبت استخراج به ذخایر در ایران کمتر از میانگین جهانی است. کشور ها معمولا طبق یک برنامه ۲۰ ساله، ۵ درصد از ذخایر معادن را در هر سال استخراج می کنند؛ اما در ایران این اتفاق رخ نمی دهد و ۲ تا ۳ درصد ذخایر را سالانه استخراج می کنیم. این امر به آن معناست که عملیات استخراج با سرعت کمتری پیگیری می شود و زمان بیشتری لازم است تا ذخایر اکتشاف شده، استخراج و فرآوری شوند. طبیعتا این معضل باعث عقب افتادگی برنامه ریزی های اقتصادی و درآمدی کشور خواهد شد که به نوبه خود می تواند بخش های مختلف کشور را درگیر کند.معاون توسعه معادن و صنایع معدنی شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات با اشاره به اینکه کشور های معدنی دیگر سرمایه گذاری های بیشتری در زمینه فلزات غیرآهنی انجام می دهند، بیان کرد: کشور های دیگر اهمیت بیشتری برای فلزات غیرآهنی قائل هستند. شرکت های بزرگ معدنی مانند گلنکور برنامه های مدونی برای اکتشاف، استخراج و فرآوری مواد معدنی دارند و فعالیت های گسترده ای در این حوزه انجام می دهند. به عنوان مثال طی سال های اخیر اهمیت مس به علت افزایش تولید خودروهای برقی به شدت افزایش یافته که باعث جلب توجه شرکت ها و کشور های معدنی به این فلز گران بها شده است. بنا بر پیش بینی ها به علت افزایش چندبرابری مصرف و تقاضای مس در سال های آینده، هم تولید و هم قیمت این فلز افزایش خواهد یافت . سایر فلزات مانند نیکل و روی نیز به همین ترتیب در سال های آینده، ارزش بالاتری خواهند داشت و همین امر باعث مهم بودن این فلزات برای شرکت های معدنی است. فعالان معدنی ایران نیز باید به دنبال گسترش صنایع این فلزات در کشور باشند. به نظر می رسد طی سال های اخیر، بخش خصوصی پروژه هایی برای بهبود اکتشاف و استخراج این دست از مواد معدنی آغاز کرده است. اما باید خاطرنشان کرد که هنوز به حد مطلوب سرمایه گذاری روی فلزات غیرآهنی نرسیده ایم.
صفری درباره پتانسیل زیاد ایران در حوزه فلزات غیرآهنی هم گفت: کمربند فلززایی فلزات غیرآهنی از شمال غرب تا جنوب شرق کشور کشیده شده است. به صورت سطحی در این مناطق از ایران اکتشافات کامل صورت گرفته و پتانسیل معدنی ایران مشخص شده است که از پتانسیل بالای معدنی کشور حکایت دارد. اما حفاری های لازم و عمیق و پروازهای ژئوفیزیکی در فواصل کم انجام نشده و همچنین از روش های نوین اکتشافی برای انجام اکتشافات تفصیلی استفاده نشده است. هر ماده معدنی و هر عنصری برای کشف شدن به مدل ها و تجهیزات خاص خود نیاز دارد؛ اما در ایران تنوع زیادی در روش های اکتشافی وجود ندارد. بیشتر سرمایه گذاری های اکتشافی در حوزه سنگ آهن انجام شده؛ اما در چند سال اخیر توجه شرکت های خصوصی به فلزات غیرآهنی بیشتر شده است. بنابراین اکتشافات سطحی صورت گرفته صرفا پتانسیل زیاد کشور در حوزه فلزات غیرآهنی را نشان می دهد.
ضرورت تشکیل کنسرسیوم تخصصی
صفری تشکیل کنسرسیوم تخصصی برای فلزات غیرآهنی را از الزامات توسعه صنایع غیرآهنی دانست و عنوان کرد: باید بین مواد معدنی مختلف تمیز قائل شد. به عنوان مثل، سنگ آهن، مس، سرب و روی و طلا از مرحله اکتشاف تا فرآوری به روش ها و تجهیزات خاصی نیاز دارند. در نتیجه پیشنهاد من این است که می توان یک کنسرسیوم یا شرکت به عنوان متولی فلزات غیرآهنی تشکیل داد. به همین ترتیب باید یک متولی مشخص برای سنگ آهن و همچنین متولی جداگانه ای برای زغال سنگ در نظر گرفت. شرکت های معدنی سایر کشور ها معمولا به سمت تخصصی شدن گام برمی دارند و هر یک به صورت خاص روی یک روش فرآوری یا یک کانی خاص تمرکز می کنند. اما برخلاف جریان جهانی شرکت های ایرانی از تخصصی شدن پرهیز کرده و روی حوزه های مختلف سرمایه گذاری می کنند. شرکت های فولادی در حوزه مس یا سرب و روی سرمایه گذاری می کنند یا برعکس . این امر باعث می شود که تخصص گرایی در زنجیره های ارزش کشور محو شود. حتی شرکت های دولتی مانند تهیه و تولید مواد معدنی، ایمیدرو و سازمان انرژی اتمی در بخش اکتشافی خود به صورت تخصصی تفکیک نشده اند.معاون امور معادن و صنایع معدنی گروه سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات (ومعادن) در پایان بیان کرد: چه در بخش خصوصی و چه در بخش حاکمیتی باید بین مواد معدنی تفاوت قائل شد و از مرحله اکتشاف تا فرآوری، متناسب با علم روز همان ماده معدنی برنامه ریزی و طرح ریزی کرد. می توان با انجام این کار و تشکیل شرکت ها و کنسرسیوم های تخصصی، صنایع مربوط به فلزات غیرآهنی را رشد و گسترش داد و از مزیت های اقتصادی آن در کشور بهره مند شد. اگر شرکت های مختلف در حوزه های یکدیگر وارد شوند و سرمایه گذاری های غیرتخصصی انجام دهند، نتایج ضعیفی را که تا امروز ثبت کرده ایم مجددا تکرار خواهیم کرد.
