کلاف سردرگم خام‌فروشی در معدن
رهبر معظم انقلاب سال‌های سال است که تاکید دارند خام‌فروشی را کنار گذاشته و به سمت صادرات محصولات فرآوری شده گام برداریم.
رهبر معظم انقلاب سال های سال است که تاکید دارند خام فروشی را کنار گذاشته و به سمت صادرات محصولات فرآوری شده گام برداریم.اما این در حالی است که برخی از مسئولان و کارشناسان حوزه معدن معتقدند ما همچنان در حوزه معدن گرفتار خام فروشی هستیم، اعتقادی که برخی فعالان این صنعت با آن مخالف هستند. در دولت سیزدهم نیز اظهارنظرهای مختلفی از سوی مسئولان مطرح و اقداماتی نیز انجام شد، تا جایی که وزیر صمت در این خصوص اعلام کرد که خام فروشی در بخش معدن به زیر یک درصد رسیده و بیشتر در این حوزه نیمه خام فروشی داریم. با توجه به روایت و نظرات مختلف پیرامون خام فروشی در حوزه معدن، گفت وگوی خبرگزاری صنایع با دو فعال معدنی به شرح زیر است.
تعریف درست خام فروشی
حسن حسینقلی، فعال معدنی در ابتدای این گفت وگو پیرامون آخرین وضعیت خام فروشی در ایران، اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب فرمودند که جلوی خام فروشی را بگیرید و تا جایی که امکان دارد ارزش افزوده و اشتغال ایجاد کنید.این توصیه بسیار خوبی است و تمامی کارشناسان این اعتقاد را دارند، اما اینکه تعریف ما از ماده خام چیست و چگونه باید از خام فروشی دور دوری کنیم و به طرف ارزش افزوده بیشتر حرکت کنیم، موضوعی است که متاسفانه آقایان خیلی بد متوجه شدن و عملکرد مناسبی نداشتند. وی در ادامه تصریح کرد: در ماده ۳۷ قانون رفع موانع تولید تعریف ماده خام آورده شده است. در قانون مذکور آمده است که هر ماده معدنی که از طبیعت استحصال می شود اگر هیچ گونه تغییر فیزیکی شیمیایی و کیفیتی در آن انجام نشود و به همان شکل کلوخه به واحد بعدی یا صادر شود آن ماده معدنی، ماده خام است. لذا برخلاف اظهارنظرات آقایان در رسانه ها و مطبوعات ما باید براساس قانون عمل کرده و حرف غیر قانونی نزنیم. رئیس اتحادیه صادرکنندگان سرب و روی ایران با اشاره به تعاریف و مصوبات مختلف درباره خام فروشی در حوزه معدن، این شرایط را عامل مشکلات مختلف برای معدنکاران و صنعت معدن دانست و گفت: بنابراین هر تعریفی در خصوص ماده خام از جمله تعاریفی که آقایان در این خصوص مطرح می کنند و حتی نیمه خام فروشی را نیز به آن اضافه کرده اند با استناد به ماده ۳۷ قانون رفع موانع تولید غیرقانونی است.
ظلم به معدن با تعاریف غلط
این فعال معدنی با بیان اینکه ماده معدنی که پس از اکتشاف، استخراج می شود، به صورت کلوخه یا ماده خام است، بیان کرد: دولت براساس قانون اساسی مسئول انفال است و هر چیزی که در طبیعت وجود دارد متعلق به دولت است، اما زمانی که ماده معدنی از طبیعت استخراج و جدا شد، متعلق به کسی است که زحمت کشیده و آن ماده را استخراج کرده است، برای همین با توجه به اینکه آن ماده اولیه انفال و متعلق به دولت است فرد استخراج کننده باید حقوق دولتی پرداخت کند.
حسینقلی افزود: لذا با توجه به اینکه گفته شده خام فروشی انجام نشود که نکته کاملا درستی است، مسئولان با فشارهایی که به فعالان معدنی وارد می کنند مدعی هستند که حتی ماده دانه بندی نیز خام محسوب می شود که این نکته کاملا غلط است. حتی به اعتقاد مسئولان کنسانتره نیز خام و شمش نیمه خام محسوب است. وی گفت: با همین تعارفی که گفته شد زمانی که می خواهند برای صادرات محصولات خام و نیمه خام جریمه یا عوارض وضع یا از معافیت صادراتی معاف کنند باعث ظلم به فعالان معدنی می شوند. این فعال معدنی تصریح کرد: با این شرایط به جز مواد معدنی و برخی از مواد پتروشیمی تمامی محصولاتی که از کشور صادر می شود معافیت مالیاتی دارند.
تعریف خام فروشی اصلاح شود
مجید سروش، فعال معدنی پیرامون آخرین وضعیت صادرات مواد معدنی گفت: نخستین ایرادی که در زمینه صادرات محصولات معدنی داریم، تعریف خام فروشی است. وی ادامه داد: صادرات مواد معدنی یکی از ظرفیت های کشور و حوزه هایی است که در آن به دلیل تنوع محصولات معدنی، جامعه دانش آموخته، تخصصی که طی سال ها ایجاد شده و دسترسی به بازارهای منطقه ای و جهانی، مزیت نسبی داریم که این موضوع نیازمند حمایت در زمینه صادرات است. سروش تصریح کرد: تولید معدنی نخستین حلقه زنجیره است و مزیت های نسبی است که یک محصول را یک درجه دیگر فرآوری کنیم و یا آن را همان طور که برداشته می شود به فروش برسانیم و از درآمد آن برای توسعه کشور صرف کنیم.این یک موضوع اقتصادی است که نباید اجازه دهیم فاکتورهای غیراقتصادی در آن سهیم شود.
وی افزود: بعضی مواقع ممکن است سطوحی از فراوری صرفه نداشته باشد و در مواقعی نیز ممکن است خام فروشی صرفه نداشته باشد و ایجاد زنجیره ارزش بتواند درآمد بیشتری را برای کشور داشته باشد؛ این است که باید دید منفعت کشور در آن حوزه ها چیست و به آن ترتیب عمل کرد.
وی تصریح کرد: موضوعی که در یکسال گذشته با آن مواجه بودیم بند (ص) تبصره( ۶ ) بودجه است که فهرست بلندی از کالاها را مشمول عدم معافیت مالیاتی کرد و صادرات یکسری از محصولات معدنی معافیت مالیاتی را از دست داده است.
موضوع این است که در تهیه فهرست مواد خام و نیمه خام دقت کافی نشده است و بسیاری از محصولاتی که فرآوری بالاتر صرفه اقتصادی ندارد یا امکان پذیر نیست در فهرست مواد خام ذکر شده است.
دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی با اشاره به اینکه در فرآوری بالاتر برخی محصولات معدنی صرفه اقتصادی وجود ندارد یا امکان پذیر نیست از عدم دقت کافی در تهیه فهرست مواد خام و نیمه خام معدنی کشور انتقاد کرد.
دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی با اشاره به اینکه در فرآوری بالاتر برخی محصولات معدنی صرفه اقتصادی وجود ندارد یا امکان پذیر نیست از عدم دقت کافی در تهیه فهرست مواد خام و نیمه خام معدنی کشور انتقاد کرد.
سخن پایانی
حیات و بقای بسیاری از صنایع به بخش معدن وابسته است که باید با رفع چالش های بخش معدن، مسیر تولید و صادرات را تسهیل کرد. غفلت از تعریف صحیح از مواد خام موجب شده در صادرات ذخایر معدنی از سایر کشورها نظیر ترکیه عقب بمانیم. این درحالی است که ایران دارای ۷ درصد از ذخایر معدنی دنیا است و می تواند در بازارهای جهانی حرف اول را بزند.
