ماشین آلات؛ حیاتی ترین نیاز معادن

در اقتصاد، معادن بخش اعظم هزینه‌های ثابت و جاری مربوط به تامین، تهیه و نگهداری از ماشین‌آلات معدنی و تجهیزات جانبی آنها است. به‌طوری که براساس آمار و ارقام بیش از ۷۰ درصد هزینه‌های عملیات معدنکاری مرتبط با ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی است. به‌همین دلیل، تامین ماشین‌آلات معدنی کارآمد باعث افزایش توانایی و راندمان در تولید معادن کشور شده و به‌تبع آن فرسودگی ماشین‌آلات معدنی باعث کاهش راندمان و افزایش هزینه‌های معدنکاری خواهد شد.

درحال‌حاضر تهیه ماشین‌آلات یا به‌شکل واردات است یا خرید از تولیدکنندگان داخلی. بخش تولید داخل باوجود سرمایه‌گذاری سنگین انجام‌شده طی سال‌های گذشته تاکنون، نتوانسته است رضایت فعالان معدنی را کسب کند. فعالان معدنی امکان استفاده از تولیدات داخلی در حجم، ظرفیت و نرخ مناسب را ندارند. از سوی دیگر به‌دلیل موانع متعدد در مسیر واردات این ماشین‌آلات، اضافه تقاضای شدیدی در بازار ایجاد شده و همین امر سبب شده است تا نرخ ماشین‌آلات معدنی در کشور بسیار فراتر از نرخ دستگاه‌های مشابه در کشورهای همسایه باشد، همچنین باتوجه به تاثیرگذاری ماشین‌آلات معدنی در اقتصاد معادن بدیهی است که رقابت‌پذیری کشور در تولید مواد معدنی در مقایسه با کشورهای همسایه دچار آسیب شده است، بنابراین باتوجه به مطالبی که ذکر شد، فرسودگی ناوگان ماشین‌آلات معدنی در کشور بسیار جدی است و اثرات منفی در راندمان فعالیت معدنی دارد و همچنین باتوجه به مستعمل بودن این ماشین‌آلات مشکلات زیست‌محیطی ایجادشده از سوی آنها بسیار جدی و مخرب است.

بدیهی است که استفاده از ماشین‌آلات معدنی مستعمل سبب ایجاد مخاطرات ایمنی در کارگاه‌های معدنی می‌شود. راهکار مورداستفاده در سطح جهانی در راستای کاهش این مخاطرات و همچنین افزایش راندمان فعالیت‌های معدنی استفاده از فناوری‌های نوین برای تولید این ماشین‌آلات است.

برای مثال استفاده از تراک‌های خودران در بین شرکت‌های بزرگ معدنی در فاصله سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ افزایش قابل‌ملاحظه‌ای داشته است. همچنین استفاده از ابزار و تجهیزات هوشمند در راستای استخراج معادن در سال ۲۰۱۸ کمتر از ۰.۶ میلیون دستگاه در سطح جهانی بوده و پیش‌بینی می‌شود استفاده از آنها تا سال ۲۰۲۳ به بیش از ۱.۲ دستگاه در سال افزایش پیدا کند.

با این حال به‌طورکامل مشخص و شفاف است که هرچقدر ماشین‌آلات معدنی مورداستفاده در معادن به‌روز باشند. ضمن کاهش مخاطرات ایمنی، زیست‌محیطی و هزینه‌های تولید، کیفیت تولید مواد معدنی نیز به‌شکلی قابل‌توجه افزایش پیدا می‌کند. از طرفی در صورت نوسازی ناوگان ماشین‌آلات معدنی، سوخت مصرفی واحدهای معدنی نیز به‌شکل قابل‌توجهی کاهش پیدا خواهد کرد.

باتوجه به مطالبی که ذکر شد، استفاده از ماشین‌آلات معدنی کارآمد و بروز در معادن کشور باعث ایجاد تحول و شکوفایی در این بخش خواهد شد، به‌طوری که درحال‌حاضر و شرایط کنونی معادن کشور به بیش از ۱۱۰۰۰ دستگاه ماشین‌آلات معدنی نیاز دارند و پیش‌بینی می‌شود طی چند سال آینده و با افزایش میزان تولید سالانه معادن، این میزان به بیش از ۲۵۰۰۰ دستگاه افزایش پیدا کند. با این وجود هرگونه افزایش در تولید معادن باعث افزایش نقش معادن در تولید ناخالص داخلی و به‌تبع آن افزایش رشد اقتصادی کشور خواهد شد.

تجربه‌های گذشته در موضوع تولید ماشین‌آلات معدنی نشان داده است که هرگونه ایجاد محدودیت در واردات ماشین‌آلات معدنی تاثیر بهینه‌ای در تولید داخلی آن ندارد.

بنابراین پیشنهادی که می‌شود، ارائه داد این است که تا زمانی که ماشین‌آلات معدنی باکیفیت و به‌اندازه، در کشور تولید نشده است، واردات ماشین‌آلات معدنی برای معادن فعال تسهیل شده و با اعمال ضوابط و مقررات این ماشین‌آلات تنها در همان معادن مورداستفاده قرار گرفته و به موازات آن بستر لازم در راستای اخذ تکنولوژی تولید این ماشین‌آلات توسط شرکت‌های مطرح جهانی ایجاد شود.