افقی روشن پیش روی فلزات آهنی و غیرآهنی

افزایش ظرفیت تولید و به دنبال آن رشد صادرات فولاد طی سال‌های اخیر با جدیت در کشور دنبال شده است. فولادسازان داخلی هم‌اکنون حدود ۳۰ میلیون تن فولاد در سال تولید می‌کنند که حدود ۱۰ میلیون تن از این میزان صادر می‌شود. در این بین، شرکت‌های فولادی بسیاری نیز به دنبال احداث واحدهای جدید فولادسازی هستند. حال دو سوال اساسی مطرح می‌شود؛ نخست اینکه این کار تا چه حد ممکن است و این مهم تا چه اندازه اقتصادی خواهد بود؟

در مطالعه‌ای که اخیرا شرکت مشاوره مدیریت آریانا انجام داده، مشخص شده است شرکت‌های ایرانی طی چهار یا پنج سال آینده، به مجموع ظرفیت تولید ۷۰ میلیون تن در سال خواهند رسید. این بدین معناست که اگر تولید با ۹۰ درصد ظرفیت انجام شود و تمام شرایط مهیا باشد، ما بیش از ۶۰ میلیون تن فولاد تولید خواهیم کرد اما این میزان تولید فولاد نیاز به ۲۰۰ میلیون تن سنگ‌آهن دارد. مطابق آخرین گزارش‌ها، هم‌اکنون حدود ۱۰۰ میلیون تن سنگ‌آهن در سال در کشور تولید می‌شود. آیا دو برابر کردن این عدد طی پنج سال امکان‌پذیر است؟ حتی اگر معادن آن را در اختیار داشته باشیم، چقدر باید ماشین‌آلات اضافه کنیم؟

نکته‌ی دوم در رابطه با صرفه‌ی اقتصادی این میزان تولید است. سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) پیش‌بینی کرده است که مصرف داخلی فولاد در آینده‌ نزدیک افزایش قابل‌‎توجهی نخواهد داشت. یعنی ما حتی اگر بتوانیم بیش از ۶۰ میلیون تن فولاد در سال تولید کنیم، باید قریب به ۴۰ میلیون تن آن را صادر کنیم. با توجه با رویکردهای صرفه‌جویانه و توجه به مقوله بازیافت در دنیا زیر سایه‌ی معاهدات محیط زیستی، صادرات این میزان فولاد نیز بسیار سخت به نظر می‌رسد. با توجه به آنچه گفته شد، توصیه‌ ما به شرکت‌های فولادی، بررسی بهتر سطوح اولیه‌ زنجیره و مطالعه‌ دقیق‌تر بازارهای داخلی و خارجی و تصمیم‌گیری بر مبنای آن است تا تجارتی که اکنون پرسود به نظر می‌رسد، در آینده موجب متضرر شدن شرکت‌ها نشود.

در رابطه با مس نیز باید توجه داشت که این عنصر، از جمله عناصر بسیار مهم و پراستفاده در تجهیزات مرتبط با تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر است. با توجه به روند حرکت کشورهای دنیا به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، تقاضای این فلز در آینده به شدت بالا خواهد رفت. حتی گفته می‌شود که مهم‌ترین مشکل دنیا در دستیابی به فناوری‌های سبز، کمبود مس در آینده باشد. انتظار می‌رود سرمایه‌گذاری در صنایع مس، سرمایه‌گذاری سودآوری باشد. همین مسئله در خصوص کروم و نیکل نیز کم و بیش وجود دارد؛ هر چند بازار این صنایع باید با دقت بیشتری مطالعه شود.

حرکت به سمت اقتصاد سبز همچنین باعث رواج خودروهای الکتریکی خواهد شد. جهت سبک‌تر کردن و کاهش انرژی مورد نیاز این خودروها، سعی می‌شود که استفاده از مواد سبک در آن‌ها افزایش یابد؛ یکی از این مواد آلومینیوم است. روند بازار آلومینیوم دنیا طی چند سال اخیر نیز نشان‌دهنده‌ رشد این بازار بوده است و به نظر می‌رسد که افزایش سرمایه‌گذاری در استخراج بوکسیت بتواند تاثیر خوبی در ارزآوری کشور داشته باشد.