راه سخت سرمایه‌گذاری در صنعت برق
محمدحسین دیده‌بان - کارشناس انرژی
سرمایه‌گذاری در صنعت برق در کشور کاهش یافته است. این موضوع باعث شده تا تولید برق در مقایسه با افزایش مصرف کاهش پیدا کند و ناترازی‌های موجود را افزایش دهد. در زمینه مدیریت مصرف برق، اقدامات زیادی انجام گرفته است، اما این موضوع نمی‌تواند به‌تنهایی مشکل کمبود حدود ۱۵هزار مگاواتی برق در کشور را حل کند و در بهترین حالت می‌تواند برای حدود ۲ هزار مگاوات کسری موثر باشد. بنابراین، باید چاره‌ای اساسی‌تر برای این مشکل اندیشید.
سیاست‌گذاری‌های فعلی برای کنترل مصرف برق در بخش‌های خانگی، صنعتی و کشاورزی، توان جبران کمبود موجود برق را ندارند. در واقع، باید پذیرفت کشور در تولید برق عقب مانده است و باید بخش خصوصی را برای افزایش تولید و تاسیس نیروگاه‌های جدید تشویق کرد.
در حال حاضر، برخی صنایع مانند پتروشیمی که توانایی تولید برق را دارند، مازاد نیروگاه‌های خود را به صنعت برق تزریق می‌کنند، اما در مواقعی که خود این صنایع به برق نیاز داشته‌اند، صنعت برق تعلل کرده و نیاز آنها را تامین نکرده است. چنین عدم‌همکاری‌های دوطرفه، انگیزه سرمایه‌گذاری در صنعت برق را از بین می‌برد. مسئله کمبود برق در کشور نیازمند برنامه‌ریزی و همکاری دولت و بخش خصوصی است تا بتوان موانع موجود را رفع و تولید برق را افزایش داد.
دولت با مشکلات زیادی در پرداخت بدهی‌های خود به تولیدکنندگان صنعت برق روبه‌رو است و نتوانسته آن‌طور که باید بدهی خود را به بخش خصوصی بپردازد. در نتیجه، بخش خصوصی با چالش‌های جدی مالی مواجه شده است و برای ادامه فعالیت خود با یک چالش مالی بزرگ دست‌وپنجه نرم می‌کند.
کشور ما همواره از یارانه برای اداره امور بهره برده و این موضوع در حوزه انرژی بیشتر خود را نشان داده است. این اتفاق طی چند سال گذشته شکل گرفته و ما نمی‌توانیم یک‌شبه این نواقص را اصلاح کنیم. حل چالش‌های موجود باید حداقل از 2 دهه قبل آغاز می‌شد تا الان به ثبات نسبی در صنعت برق می‌رسیدیم.
متاسفانه در دولت‌های نهم و دهم، صنعت برق به‌دلیل بی‌توجهی هشت‌ساله کاملا راکد مانده و هیچ تلاشی برای سرمایه‌گذاری و توسعه ظرفیت نیروگاه‌ها انجام نگرفت. اگر دولت‌ها سالانه به موضوع برق توجه می‌کردند و با برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری مناسب، نیروگاه‌ها را توسعه می‌دادند، اکنون نه‌تنها در تولید برق مشکلی نداشتیم، بلکه این حجم از بدهی دولت به بخش خصوصی نیز وجود نداشت. متاسفانه تحریم‌های غرب، عدم‌مدیریت و برنامه‌ریزی مناسب باعث شده است تا زیرساخت‌های صنعت برق کشور راکد بماند و سرمایه‌گذاری در این بخش با مشکلات عدیده‌ای دست‌وپنجه نرم کند.
ایران می‌تواند برق را از کشورهای همسایه و کشورهایی که از نظر تکنیکی شباهت دارند، خریداری کند. ارمنستان، آذربایجان، ترکیه و حتی پاکستان می‌توانند مقاصد بالقوه برای خرید برق ایران باشند، همچنین ایران می‌تواند از طریق ترکیه و گرجستان، برق را از کشورهای اروپایی وارد کند، اما در بلندمدت، سرمایه‌گذاری‌های جدی برای بهبود شاخص‌های برق ضروری است.
مشکل برق ایران در شرایطی بحرانی شده است که برخی همسایگان آن با مازاد تولید برق مواجهند، اما تحریم‌های اقتصادی باعث شده است تا ایران نتواند در این زمینه سرمایه‌گذاری‌های لازم را انجام دهد. صنعت برق کشور جزو صنایع پیشران اقتصادی محسوب و باعث رشد سایر صنایع می‌شود. عدم‌سرمایه‌گذاری مناسب در زیرساخت‌های این بخش، می‌تواند به چالش‌های جدی در رشد اقتصادی کشور منجر شود. در حال حاضر، اقتصاد ایران با رشد ۴ درصدی روبه‌رو است و تداوم کمبود برق، باعث خواهد شد که آهنگ تولید کشور کاهش یابد.
براساس اعلام مسئولان، امسال حدود ۱۵هزار مگاوات کسری برق در کشور وجود دارد. این کمبود بین مصرف‌کنندگان بزرگ مانند صنایع فولاد، سایر صنایع فلزی و پتروشیمی‌ها توزیع می‌شود و منجر به کاهش تولید و در نهایت کاهش رشد اقتصادی می‌شود؛ تداوم این مشکل، بدون شک کشور را وارد دوره‌ای از رکود مستمر خواهد ساخت.
