فلز منحصربه‌فرد
سید احمد مشکانی فعال صنعت معدن
طلا در گذر زمان، همواره یکی از فلزات پرطرفدار در سطح جهان بوده و هنوز منشا اصلی این فلز گران‌بها در دنیا مورد بحث است؛ به نحوی که نتایج جدید، نشان از منبعی آسمانی و خارج از کره زمین برای آن دارد. خواص ویژه طلا از جمله چکش‌خواری، شکل‌پذیری، عدم اکسیداسیون، رنگ خاص، وزن مخصوص بالا و ترکیب‌پذیری با عناصر دیگر باعث شده است که این فلز به عنوان یک فلز زینتی مورد توجه قرار گیرد. طلا از چند هزار سال قبل به عنوان یک فلز گران‌بها، مبادله و سپس به عنوان سکه ضرب شده است. به عبارتی، طلا اولین پول رایج در جهان محسوب شده و این در حالی است که پیش از آن انواع کالاها تهاتر می‌شدند.
طبق آمار اعلام شده، در حال حاضر میزان تولید جهانی طلا بین سه هزار تا سه هزار و ۵۰۰ تن در سال در نوسان است و بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این فلز گران‌بها در سطح جهان را چین با تولید سالیانه حدود ۴۰۰ تا ۴۲۰ تن، استرالیا ۳۳۰ تن و روسیه ۳۱۰ تن شامل می‌شوند. پس از این سه کشور نیز کشورهای کانادا، ایالات متحده آمریکا، قزاقستان، مکزیک، اندونزی، آفریقای جنوبی و ازبکستان، به ترتیب در رتبه‌های چهارم تا دهم قرار گرفته‌اند. در این میان، ایران با تولید سالیانه حدود ۳۰ تن (آمار غیردقیق)، در مقام ۶۲ قرار گرفته و این در حالی است که ما حدود یک درصد از ذخایر طلای جهان را دارا هستیم؛ با این وجود، تولید طلا در کشور در حدود ۰٫۴ درصد تولید جهان است و با اکتشاف دقیق ذخایر و پس از آن استخراج و فرآوری می‌توانیم به تولیدات بیشتری از این فلز گران‌بها دست پیدا کنیم. برای دستیابی به چنین اهدافی، قطع به یقین یک مشارکت همگانی اعم از بخش‌های دولتی و خصوصی الزامی است. به علاوه، سرمایه‌گذاران نیز می‌توانند در این راستا به تولید طلای ایران کمک کنند و با سرمایه‌گذاری در معادن طلای کشور، باعث رشد و شکوفایی هرچه بیشتر این صنعت سودآور شوند.
بازارهای جهانی طلا در طول یک سال اخیر، رکوردهای جدیدی را به ثبت رساند و روند صعودی را طی کرد که تا به امروز کم‌سابقه بوده است و شاید تکرار نشدنی. در ابتدای سال ۲۰۲۴، قیمت هر اونس طلا در حدود دو هزار دلار آمریکا بود و در انتهای همان سال، در حدود دو هزار و ۸۰۰ دلار آمریکا قیمت‌گذاری شد؛ هم‌اکنون نیز قیمت این فلز گران‌بها در بازه دو هزار و ۸۰۰ تا سه هزار دلار آمریکا در نوسان است. این رشد نزدیک به ۵۰ درصدی، تعجب همگان را برانگیخت و سرمایه‌گذارانی که در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده بودند، از سود خوبی بهره‌مند شدند که با توجه به تورم موجود در هر کشور، این سود می‌تواند بیشتر نیز شود. به عنوان مثال در ایران، افزایش تورم و رشد قیمت دلار در یک سال اخیر باعث شد سرمایه‌گذارانی که به حوزه طلا ورود پیدا کرده بودند، در حدود ۱۰۰ درصد سود را حاصل کنند که نیمی از آن متاثر از افزایش نرخ دلار بوده است. برای درک بهتر این مطلب، اگر در ایران فردی ۱۰ میلیارد تومان طلای ۲۴ عیار را خریداری می‌کرد، در حال حاضر ۲۰ میلیارد تومان سرمایه در اختیار داشت و به عبارتی سود دو برابری یا ۱۰۰ درصدی برای وی حاصل می‌شد. در یک نگاه کلی، افرادی که در ایران و سایر کشورهای جهان بر روی طلا سرمایه‌گذاری کردند، همگی سود خوبی را به دست آوردند که اتفاقی کم‌سابقه در دنیا به شمار می‌آید.
به طور کلی، دو دسته از عوامل داخلی و خارجی را می‌توان عامل رکوردشنی‌های اخیر قیمت طلا در بازارهای جهانی و افزایش قیمت این فلز گران‌بها در داخل کشور در نظر گرفت. عوامل خارجی را باید نزدیک شدن به رکود اقتصاد جهانی و ترس از این رکود؛ افت نرخ بهره فدرال رزو که در اکثر موارد منجر به افزایش قیمت طلا می‌شود؛ تشدید تنش‌های جهانی و ژئوپلیتیکی چند ماهه اخیر؛ روی کار آمدن دونالد ترامپ و تعیین مقررات جدید؛ افزایش تقاضای بعضی از کشورها برای خرید طلا از جمله چین، روسیه، ترکیه، هند و عربستان؛ افزایش کاربرد طلا در صنایع و خرید طلا به عنوان پشتوانه مالی در نظر گرفت. عوامل داخلی نیز شامل تنش‌های سیاسی ایران در مقابله با آمریکا؛ تورم بالای ۴۰ درصدی کشور؛ افزایش نرخ دلار؛ هجوم سرمایه‌گذاران و مردم به سمت طلا به عنوان سرمایه؛ جلوگیری از افت ارزش سرمایه به دلیل کاهش ارزش ریال فروش سکه با قیمت بالا توسط بانک مرکزی و افت میزان درآمدزایی دولت از صادرات علی‌الخصوص صادرات نفت بوده است.
در پایان باید گفت با توجه به نظر کارشناسان داخلی و خارجی، تا نیمه سال جاری میلادی طلا به رشد خود ادامه خواهد داد؛ هرچند نوسان‌گیری از این فلز گران‌بها، چه در شرایط صعودی و چه در شرایط نزولی مرسوم است اما به نظر حرکت صعودی ادامه خواهد یافت. در ایران نیز اگر نرخ دلار ثابت باقی بماند، رشد قیمت در کشور با افزایش قیمت جهانی هم‌خوانی خواهد داشت و اگر نرخ دلار افزایش یابد، رشد چشمگیرتری در ایران رقم خواهد خورد. از نیمه دوم سال جاری میلادی به بعد نیز برخی از کارشناسان خارجی نظرات متفاوتی ارائه داده‌اند و بعضی ریزش طلا تا دو هزار و ۸۰۰ دلار و حتی دو هزار و ۶۰۰ دلار در هر اونس را پیش‌بینی کردهاند. بعضی دیگر نیز ادامه روند صعودی اما با شیب بسیار کند را محتمل می‌دانند. در هر صورت، سرمایه‌گذاری در حوزه طلا همچنان جذاب خواهد بود و به نظر می‌رسد به دنبال مسائل ژئوپلیتیکی، رشد تقاضای صنعتی و نگاه به تورم جهانی، آینده روشنی در انتظار این فلز منحصربه‌فرد باشد. بر همین اساس اگر ما بتوانیم میزان سرمایه‌گذاری خود در حوزه اکتشافات طلا و به دنبال آن استخراج و فرآوری این فلز گران‌بها را افزایش دهیم، بدون شک می‌توانیم نسبت به آینده صنعت و بازار طلای کشور امیدوار باشیم و گوی سبقت را در رقابت با سایر کشورهای منطقه همچون عربستان سعودی که سرمایه‌گذاری هنگفتی در حوزه طلا داشته‌اند، از آن‌ها برباییم.
