پژوهش و فناوری؛ پیشران جهش تولید در علوم زمین با مشارکت مردم

پژوهش و نوآوری، اساسی‌ترین پیش‌نیاز رسیدن به پیشرفت و محور مهم توسعه و خودکفایی کشور است. بررسی چالش‌های فراروی حوزه پژوهش و دستاوردهای پژوهشگران و بخش‌های تحقیقاتی، سازمان‌ها و نهادهای گوناگون علمی در سطح کشور در پاییز هر سال تحت عنوان هفته پژوهش، فرصت مناسبی جهت تبیین و تشریح نقش‌آفرینی این حوزه مهم در ابعاد مختلف حیات امروز بشر خواهد بود.

هفته پژوهش و فناوری  در سال ۱۴۰۳ با شعار «پژوهش و فناوری پیش ران جهش تولید با مشارکت مردم» به مدت یک هفته  از ۲۳ تا ۲۹ آذرماه برگزار می‌شود. با توجه به نام گذاری امسال،  نقش پژوهش‌های کاربردی و بنیادی در جهش تولید و نقش مردم در اقتصاد و عرصه تولید غیرقابل انکار است.

سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور با انجام پژوهشهای بنیادی و کاربردی در فراهم کردن زیرساخت‌های لازم جهت رشد فعالیت‌های دانایی محور و توسعه پایدار کشور از طریق شناسایی محیط‌های زمین‌شناسی (خشکی- دریا)، شناخت منابع وکشف ذخایر مواد معدنی وشناسایی فرآیندهای پدید آورنده وکنترل کننده مخاطرات زمین شناختی ورفتارسنجی آنها فعالیت دارد. پژوهش و انجام پروژه‌های پژوهشی در حوزه زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی نقش بنیادی در توسعه اقتصادی و علمی کشور ایفا می‌کند. بدون شک با انجام این پژوهش‌ها در راستای ماموریت اصلی سازمان، می‌توان به میزان قابل توجهی ثروت آفرینی و در راستای حفظ این ثروت حرکت کرد.

پژوهش سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، با هدف انجام پژوهشی کاربردی مطابق با نیازهای کشور، حمایت از پژوهش های کاربردی و تقاضامحور جهت ایجاد ارزش افزوده، افزایش بهره‌وری فعالیت‌های فناورانه دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی در همگرایی با صنعت و جامعه، و به‌کارگیری دستاوردهای پژوهشی و فناوری در جهت توسعه پایدار کشور و همچنین تقویت و تسهیل ارتباط میان سازمان و دانشگاه و جامعه در حال فعالیت است.

جهت دهی به فعالیت‌های پژوهشی مطابق با نیازهای کشور

بخش پژوهش در ابتدای سال ۱۴۰۳ همانند سالهای پیشین، اولویت‌های پژوهشی سازمان را مطابق با نیازهای اساسی کشور تعیین و اطلاع رسانی نمود. این فعالیت با همکاری و هماهنگی با بخش های فنی، معاونت‌ها و مراکز صورت پذیرفت. این اولویت ها در زمینه اکتشافات ذخایر و پتانسیل‌های معدنی کشور و فرآوری مواد معدنی، مطالعات زمین‌شناسی کاربردی، مطالعات مخاطرات زمین‌شناختی، مهندسی و زیست‌محیطی، پتانسیل‌یابی و ارزیابی ژئوپارک‌های ایران، پایگاه داده‌های علوم زمین و ژئومتیکس تعیین شده است. همچنین بخش پژوهش با همکاری و ارتباط مستمر با سازمان‌ها و نهادهای مسئول در سیاست‌گذاری‌های تحقیقاتی، پژوهشی و فناوری در سطح کشور (شورای عالی عتف)، و هماهنگی درون سازمانی با دفتر نظارت و ارزیابی در جهت ساماندهی طرح ها و پروژه ها در راستای این اولویت ها فعالیت دارد.

جذب منابع مالی پژوهشی در جهت  تقویت فعالیت‌های پژوهشی و نوآورانه

در راستای بهره برداری از اعتبارات موضوع بند (ب) ماده 64 قانون الحاق برخی مواد به تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت(۲)»،  بخش پژوهش، موفق به جذب منابع مالی مشمول این قانون طی سالهای گذشته شده و همچنین اخذ مجوز برای دو پروژه پژوهشی با دانشگاهها و مراکز آموزش عالی برای سال مالی جاری (1403) شده است.

تقویت نوآوری از طریق فراخوان ملی

سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در سال ۱۴۰۳ فراخوانی ملی برای دریافت ایده‌های نوین در حوزه علوم زمین و اکتشاف ذخایر معدنی ارائه داده است. این اقدام با هدف تقویت نوآوری و مشارکت نخبگان در به‌کارگیری فن‌آوری‌های نوین در تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی و اکتشافی، منشا یابی و پایش مخاطرات، حوزه تجهیزات دانش‌بنیان مرتبط با فعالیت‌های حاکمیتی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور صورت گرفته است. طی این فراخوان، ۱۰ طرح‌ دریافت شده و اکنون در حال بررسی تخصصی توسط کارشناسان این حوزه هستند.

انعقاد تفاهم‌نامه‌های همکاری

انجام امور مربوط به انعقاد تفاهم‌نامه‌های سازمان با مراکز علمی، تحقیقاتی و صنعتی مرتبط در راستای برقـراری ارتبـاط علمی- پژوهشی منسجم و ارتقاء تعامل و همکاری دو سویه برای طراحی و اجرای برنامه‌های علمی و پژوهشی و تحقیقاتی و همچنین استفاده مطلوب از کلیه امکانات و ظرفیت‌های طرفین جهت شتاب بخشیدن به اجرای پروژه‌های بنیادی از دیگر فعالیت‌های بخش پژوهش با همکاری امور حقوقی و قراردادها و روابط عمومی سازمان است. شایان ذکر است، از ابتدای سال جاری ۱۰ تفاهم‌نامه و قرارداد همکاری میان سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور و مجموعه‌های علمی- تحقیقاتی و دانشگاه‌ها، بنگاه‌های بزرگ صنایع معدنی و دستگاه‌های اجرایی کشور منعقد شده است.

چشم‌انداز آینده:

اقدامات انجام شده تا کنون، نشان‌دهنده تعهد سازمان زمین‌شناسی به توسعه فناوری و پژوهش‌های علمی برای جهش تولید و ایجاد ثروت ملی و جلوگیری از هدررفت ثروت است. برنامه‌های سال آینده با همکاری و مشارکت گسترده‌تر دانشگاه‌ها، مراکز عالی و مجموعه های دانش بنیان با هدف کشف منابع جدید و توسعه پایدار و همچنین کاهش هزینه‌ها، کاهش ریسک و افزایش بهره‌وری در زمینه های زیر به‌طور جدی دنبال خواهد شد:

پژوهش های مرتبط با به کارگیری فناوری‌های نوین (هوش مصنوعی) با تکیه بر نسل چهارم تکنولوژی در حوزه اکتشاف و تولید اطلاعات پایه

پژوهش های فناورانه و نوآورانه در تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی و اکتشافی در قالب تهیه نقشه‌های با دقت بالا (نوآوری‌های منجر به کاهش زمان تولید اطلاعات و افزایش دقت)

پژوهش‌های فناورانه و نوآورانه مرتبط با مطالعات منشاءیابی و پایش و مدیریت مخاطرات زمین شناختی (زمین لرزه، فرونشست، تغییرات اقلیم، سیل، گرد و غبار و..)

پژوهش های نوآورانه مربوط به برداشت ژئوفیزیک هوایی، داده های طیفی(هایپراسپکترال) تحلیل و پردازش داده‌های زمین شناسی و اکتشافی کشور

بومی سازی مواد و تجهیزات دستگاههای آنالیز مواد معدنی

پژوهش های فناورانه مرتبط با تهیه مواد مرجع (RM) داخلی مورد نیاز آزمایشگاه های آنالیز عنصری

پژوهش های نوآورانه و فناورانه در زمینه مدیریت و تحلیل داده‌های علوم زمین

پژوهش های مرتبط با به کارگیری فناوری های نوین (بایو و نانو تکنولوژی) در علوم زمین