راه‌حل حذف یارانه پنهان انرژی و آزادسازی قیمت‌ها چیست؟
حسین میرافضلی کارشناس انرژی
در گام نخست باید در بین مردم اعتماد و اطمیناد از بابت اجرای این طرح ایجاد شود که این طرح به سرنوشت طرح افزایش نرخ بنزین دولت آقای احمدی نژاد گرفتار نمی شود و مردم و اقتصاد ملی هم چماق را خورد و هم پیاز را لذا بهتر است بعد از آزاد سازی، قیمت ها حتما شناور شوند همانند سایر کشورهای مترقی و توسعه یافته ، دولت در کنار این طرح حتما هزینه های غیر ضروری را حذف کند، حجم دولت را بهر طریق ممکن کوچک کند، از اختصاص بودجه به برخی مراکز آموزشی که اکثریت مردم موافق آنها نیستند پرهیز نماید. چرا لازمه اجرای صحیح این طرح همراه نمودن مردم و اعتماد بخشی به مردم است.
حساب اعتباری برای همه سرپرستان خانواده و افراد مستقل بالاتر از ۱۸ سال دارای اجاره نامه مسکن یا ساکن مسکن شخصی ایجاد شود.پس از آن سامانه‌های کارت سوخت، سامانه فروشگاه‌های زنجیره‌ای، سامانه صدور فیش گاز و برق به سامانه حساب اعتباری ایرانیان ساکن کشور متصل شود. کاهش مرحله‌ای تعرفه واردات خودروهای کم مصرف نیز یکی از مهم‌ترین اقدامات اصلاحی است.در صورت توزیع ۷۰ در صد درآمد حاصله بین همه ایرانیان سهم هر نفر سالانه ۵۰ میلیون تومان می‌شود(در گام اول عمده درآمد حاصل از آزاد سازی قیمت گازوئیل در کارت اعتباری مالکان کامیون‌ها و اتوبوس‌های فعال متناسب با عملکردشان بازگشت شود) با اختصاص ۵۰ میلیون تومان حاصل از آزادسازی حامل‌های انرژی به هر ایرانی ساکن کشور، سهم خانواده ۴ نفره ۲۰۰ میلیون تومان در سال می‌شود.
دلیل اینکه ۳۰ درصد درآمد در اختیار دولت باقی می‌ماند جهت باز توزیع ۳۰ درصد درآمد حاصله به رانندگان فعال در حوزه حمل و نقل عمومی بار و مسافر و حمایت از بخش تولید است.البته قیمت گازوئیل نیز پس از تامین زیرساختهای لازم باید به‌طور کامل آزاد شود همانند سایر کشورهای جهان.( قیمت بنزین، گازوئیل، گاز و برق در اروپا، آمریکا و سایر کشورهای جهان آزاد و شناور است). در حال حاضر یارانه‌های انرژی به باتلاق جانکاهی برای کشور و ملت تبدیل شده است. البته حمایت از واحدهای تولیدی مصرف کننده انرژی تداوم خواهد یافت همانند آمریکا، عربستان و سایر کشورهای صنعتی که از بخش تولید حمایت می‌کنند.طرح آزادسازی یارانه‌ها ابتدا به صورت آزمایشی در جزیره کیش یا مکان دیگری اجرائی شود و نقاط مبهم و موانع آن شناسایی شوند شیوه اجرای این طرح بسیار مهم است.
در روز اول اجرای این طرح باید یک حساب اعتباری برای همه ایرانیان اختصاص یابد و میزان هزینه از این حساب اعتباری نیز برای هر نفر تعیین شود. و روزانه به آن حساب اختصاص یابد هزینه‌های انرژی(برق، گاز، بنزین و گازوئیل) نیز روزانه به‌صورت آنلاین از حساب اعتباری کسر شود. سامانه‌های مجزای مترو و اتوبوسرانی و تاکسیرانی و هواپیمایی و فروشگاه‌های زنجیره‌ای و… به هم مرتبط و یکپارچه شوند تا مردم از اعتبار اختصاص یافته برای امور اساسی زندگی استفاده کنند. بخش بالای از این اعتبار را می‌توان از طریق سامانه‌های یکپارچه تامین کرد.
۱-شبکه اتوبوسرانی
۲- مترو
۳- تاکسی های اینترنتی (اسنپ و تپسی و غیره)
۴- شرکتهای هواپیمایی
۵- قطارهای مسافری بین شهری
۶- تاکسی رانی
۷- انواع فروشگاه های زنجیره ای
۸- سایر مراکز خدماتی، رفاهی، آموزشی و …
۹- شرکت توانیر، شرکت گاز و شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتیبه ترتیب فوق می‌توان نقدینگی و هزینه‌ها و تورم را تا حدود زیادی کنترل و برخی مشکلات دیگر را نیز مدیریت کرد.
البته در بعد کلان باید فرآیندها بگونه‌ای تنظیم شوند که پرمصرف‌ها انگیزه پیدا کنند مصارف انرژی را بهینه کنند.نتایج حاصل از اجرای این طرح کاهش چشمگیر مصرف بنزین، گازوئیل برق، گازوئیل است. همچنین توقف قاچاق بنزین و گازوئیل، مدیریت بهینه مصرف انرژی، کاهش تعرفه واردات، کاهش آلودگی هوا، صادرات بنزین، توسعه حمل و نقل عمومی نیز از دیگر مزایایی اجرای این طرح است.با آزادسازی قیمت بنزین خیابان‌های شهرهای بزرگ خلوت می‌شوند، اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها بجای اینکه یک مسیر را در مدت یک تا ۱.۵ساعت طی کنند در مدت نیم ساعت مسافران را به مقصد می‌رسانند لذا در طول شبانه روز می‌توانند جابجایی مسافران را به دو تا سه برابر برسانند این بدان مفهوم ا ست که ضمن کاهش زمان سفر به نصف تا یک سوم می توان با اتوبوس ها و تاکسی های موجود میزان جابجایی مسافر را به دو تا سه برابر افزایش داد.
با آزاد سازی قیمت بنزین، گرایش به استفاده از اتوبوس و تاکسی خصوصا تاکسی اشتراکی افزایش می‌یابد.بازار کولرهای آبی کم مصرف رونق می گیرد و بازار کولرهای گازی پر مصرف کم رونق می شود.با کاهش مصرف گاز و برق در حوزه خانگی، تجاری و عمومی از تعطیلی کارخانه.ها و واحدهای بزرگ صنعتی و تولیدی و تامین کننده ارز کشور جلوگیری می‌شود. صادرات برق و گاز افزایش می‌یابد ودولت درآمد لازم برای توسعه زیرساخت ها را بدست می آورد و امکان احداث چند هزار کیلومتر قطارهای برقی پر سرعت فراهم خواهد شد.
توزیع یارانه‌ها عادلانه‌تر می‌شود و اقشار کم درآمد تقویت خواهند شد. رضایت عمومی به مرور افزایش می‌یابد. منابع برای سرمایه گذاری و استخراج از میادین مشترک نفت و گاز با کشورهای عربی همسایه تامین می‌شود.
منابع لازم برای خرید ۲۰۰ هواپیمای مدرن تامین می‌شود.با توسعه حمل و نقل ریلی و هوایی و توسعه حمل و نقل عمومی تعداد کشته های جاده ای از ۱۸ تا ۲۰ هزار به نصف کاهش می‌یابد. از مصدوم و زخمی شدن و قطع عضو و قطع نخاع بیش از ۵۰هزار نفر در سال جلوگیری می‌شود. بصورت خودکار از اختصاص میلیاردها دلار یارانه انرژی به اتباع غیر مجاز جلوگیری می‌شود. نیاز به واردات حدود ۷میلیارد دلار جهت واردات بنزین و گازوئیل رفع می شود و دولت از این طریق و از محل افزایش صادرات گاز و برق درآمد لازم برای سرمایه گذاری دولت در زیرساختهای ذکر شده تامین خواهد شد.
پیشنهاد فوق برای فتح باب موضوع است این پیشنهاد باید به بحث و نقد گذاشته و پخته شود. نخبگان، تحلیلگران و نقادان مطالب فوق را تکمیل و اصلاح نمایند. بجای رد و یا تائید کامل شاید بهتر باشد نواقص این تحلیل رفع و با همفکری نخبگان تکمیل و اجرائی شود.
