حق معدنچی
عباس کاربخش دبیر اجرایی خانه کارگر کرمان
مهم‌ترین نیاز معدنچی، ایمنی محیط کار و دریافت آموزشهای لازم در این زمینه است. بسیاری از معادن فعال کشور روباز هستند یا عمق بسیار کمی دارند. این نوع معادن نیاز به تجهیزات ایمنی خاص و آموزشهای ویژه منطبق با شرایط کاری خود دارند، اما در معادن زیرزمینی که معدنچیان در اعماق چاه‌هایی که گاه تا ۷۰۰ متر هم می‌رسد، کار می‌کنند، شرایط خطرناک‌تر است. نخستین و ضروری‌ترین پیش‌نیاز ایمنی در معادن زیرزمینی تامین اکسیژن است. بنابراین، باید تهویه هوا به‌خوبی انجام گیرد تا اکسیژن کافی برای معدنچی تامین شود.
اما باید گفت در همه معادن همچنان از امکانات بسیار قدیمی و ماشین‌آلات فرسوده استفاده می‌شود. بنابراین، هم معدنچی و هم معدندار باید موارد و نکات ایمنی را جدی بگیرند و برای افزایش سطح امنیت محیط کار، دقت لازم را به خرج دهند و این جزو حقوق و ضروریات اولیه کار است. بنابراین، ضروری است که کارگران پیش از آغاز به کار، آموزشهای لازم را ببینند و حتما باید دوره‌های آموزشی از سوی کارفرمایان برگزار شود تا مهارت کافی را برای مراقبت از خود و همکاران‌شان در شرایط خطر به‌دست بیاورند. علاوه بر این، تجهیزات استاندارد به‌اندازه کافی در اختیار آنها قرار گیرد. براساس ماده ۸۵ قانون کار برای صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور، رعایت دستورالعمل‌هایی که از طریق شورای‌عالی حفاظت فنی (جهت تامین حفاظت فنی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (برای جلوگیری از بیماری‌های حرفه‌ای و تامین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین می‌شود، برای کلیه کارگاه‌ها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی است.
اما متاسفانه شاهدیم که در بسیاری از معادن به‌ویژه معادن زیرزمینی حتی امکانات ایمنی عادی موردتوجه قرار نمی‌گیرد، چه رسد به اینکه کارفرمایی بخواهد به فکر حوادث غیرمترقبه یا بلایا و سوانح طبیعی باشد. در حالی که حفاظت از معدنچیان در برابر خطرات و بلایای طبیعی بسیار دشوار است، به‌ویژه آنهایی که در اعماق زمین فعالیت می‌کنند. برای مثال، زغال‌سنگ از عمق‌های مختلف زمین استخراج می‌شود و کارگران از ۱۵۰ تا ۷۰۰ متر زیرزمین می‌روند و مهم‌ترین موضوع در این معادن زیرزمینی تامین برق است، زیرا در صورت بروز حادثه و قطعی برق، دستگاه‌های تهویه از کار می‌افتد و تامین اکسیژن دچار اختلال می‌شود. علاوه بر این، امکان انتقال کارگران به سطح زمین هم مختل می‌شود، بنابراین باید ژنراتور یا باتری‌هایی وجود داشته باشند تا بتوان هم اکسیژن‌رسانی را ادامه داد و هم روشنایی را تامین کرد و کارگران را به‌سرعت از تونل‌ها بیرون آورد. تونل‌هایی افقی که در امتداد چاه‌ها احداث می‌شود تا معدنچی بتواند به مواد معدنی در لایه‌های مختلف و فواصل دور استخراج کند، باید به‌شکلی احداث‌شده باشد که در هنگام ریزش یا زلزله کاملا مسدود نشود.
پس همان‌طور که پیش‌ازاین هم اشاره شد، برای مقابله با موقعیت‌های غیرمترقبه؛ هم نیاز به آموزشهای دقیق و اصولی است، هم دسترسی به امکانات و تجهیزات مدرن تا کارگران در شرایط بحرانی مثلا وقوع زلزله یا قطع برق و... بتوانند بهترین تصمیمات را برای نجات خود و همکاران‌شان اتخاذ کنند. تجهیزات ایمنی فردی عبارت است از کفش، کلاه، دستکش، عینک، ماسک، لباس مناسب، علائم هشداردهنده و... که بسیار مهم تلقی می‌شود. مورد بعدی، تجهیزات گروهی است که عبارتند از: نوارهای خطر، آژیرهای خطر، بلندگو، پرچم، طنابچه‌ها و امثال آن. این قبیل تجهیزات به ۲دسته شبانه و روزانه تقسیم می‌شوند که کاربری آنها از نام‌شان پیداست؛ از جمله تجهیزات گروهی شبانه چراغ‌های چشمک‌زن، نورهای ال‌ای‌دی، انواع نورافکن و همچنین شبرنگ‌ها را می‌توان نام برد. علاوه بر این، باید کپسول اکسیژن اضطراری همراه افراد باشد تا بتوانند در صورت وقوع حادثه بلافاصله از آن استفاده کنند. اکسیژن جزو ضروریات فعالیت معدنی است و قطعا باید همراه معدنکار باشد تا در مواقع ضروری بتواند از آن استفاده کند.
متاسفانه آموزش‌ها هم بسیار سطحی و مقطعی است. در حالی که باتوجه به اهمیت موضوع، این آموزش‌ها باید به‌روز و مداوم باشند.به‌ویژه کارگران ساده و نیمه‌ماهر، نیاز بیشتری به آشنایی با اصول ایمنی و روش‌های مراقبت از خود دارند و باید قبل از ورود به کارگاه و آغاز به کار در شرایط واقعی، کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی مناسب را بگذرانند. بدیهی است که کار معدن همواره با خطرات زیادی روبه‌رو و حتی در شرایط عادی هم این حوزه با خطرات بسیاری همراه است، بنابراین یکی از ضروریات کار در معدن باید آموزش مدام مسائل ایمنی باشد تا در شرایط خاص بتوان انتظار داشت معدنچی‌ها در مواجهه با خطرات واکنش مناسبی داشته باشند و خسارت‌های جانی و مالی را به‌حداقل برسانند.
