گامی موثر و رو به جلو

قیمت‌گذاری، یکی از دغدغه‌های مهم و در عین حال چالش‌برانگیز بخش معدن و صنایع معدنی کشور به شمار می‌آید که عملکرد فعالان این بخش را به ویژه در سالیان اخیر تحت تاثیر قرار داده است. از جمله این صنایع می‌توان به صنعت آلومینیوم اشاره کرد که با توجه به ویژگی‌ها و مزیت‌های قابل‌توجه این فلز استراتژیک نظیر نسبت استحکام به وزن بالا، مقاومت در برابر خوردگی بالا، چقرمگی و قابلیت بازیافت مناسب از یک سو و افزایش چشمگیر استفاده از آن در بخش‌ها و صنایع مختلف از سوی دیگر، به نظر می‌رسد تغییراتی که اخیرا در فرمول قیمت‌گذاری آلومینیوم در بورس کالای ایران اعمال شده است، نتایج مثبتی را برای فعالان این صنعت به همراه داشته باشد.

قیمت‌گذاری فلزات در کشور ما از سالیان قبل، بر پایه دلار چهار هزار و ۲۰۰ تومانی انجام می‌شد؛ به نحوی که این فرمول برابر با قیمت جهانی فلزات حاصل ‌در ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی حاصل در پریمیویم ۱۰ درصدی (ضریب ۱٫۱) بود. این قیمت‌گذاری در حالی صورت می‌پذیرفت که اساسا پریمیوم در نظر گرفته برای فلزات مختلف یکسان نیست و مزایای تولید فلزاتی مانند فولاد، مس، سرب و روی که برای مثال خوراک مورد نیاز آن‌ها به میزان کافی از معادن داخلی تامین می‌شود، با تولید فلز آلومینیوم که بخش عمده خوراک آن از بازارهای خارجی تامین شده، متفاوت است. از سوی دیگر این شیوه قیمت‌گذاری، بازار فلزات را به محلی برای دستیابی به ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی تبدیل کرده بود و رقابت ایجاد شده برای خرید آلومینیوم با این نرخ که گاها با حضور افراد غیرمرتبط انجام می‌شد، دسترسی تولیدکنندگان واقعی به این فلز را دشوار ساخته بود.

در ادامه با اعمال برخی تغییرات، فرمول قیمت‌گذاری پایه عرضه آلومینیوم در بورس کالای ایران به متوسط قیمت جهانی آلومینیوم در هفته قبل حاصل در ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی حاصل در پریمیوم ۱۰ درصدی تغییر پیدا کرد. این روند تا مدتی ادامه یافت و سپس، متوسط قیمت ارز نیمایی در هفته قبل، جایگزین ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی در فرمول فوق شد؛ اگرچه این مسئله نیز نتیجه‌ای جز کاهش چشمگیر تقاضای آلومینیوم و عدم معامله آن در بورس به همراه نداشت و بر این اساس تولیدکنندگان آلومینیوم و همچنین مسئولان بورس، ۵ درصد از ضریب در نظر گرفته شده در فرمول قیمت‌گذاری (همان ۱٫۱) را جهت رونق‌بخشی به بازار کاهش دادند که در نهایت بازار با رونق نسبی همراه شد.

با این وجود، عدم عرضه آلومینیوم به میزان کافی در بورس و در نتیجه ایجاد رقابت بیش از ۲۰ درصدی در قیمت طی یکی دو سال اخیر، بر مشکلات تولیدکنندگان آلومینیوم کشور دامن زد؛ به نحوی که با ادامه این روند تا نیمه نخست سال جاری و افت تولید اسملترهای آلومینیومی به دلیل قطعی برق در این مدت، کاهش عرضه در بورس کالای ایران تشدید شد و در حالی که قیمت پایه عرضه آلومینیوم حدود ۱۳۴ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم تعیین شده بود، قیمت نهایی معامله به حدود ۲۱۵ تا ۲۲۷ هزار تومان برای خرید نقدی و حدود ۲۶۰ هزار تومان برای خرید اعتباری طی دو هفته متوالی افزایش پیدا کرد.

این افزایش قیمت، یک بحران جدی در زنجیره تولید آلومینیوم کشور به ویژه صنایع پایین‌دستی را در بر داشت که در ادامه با برگزاری جلسات متعدد و رایزنی‌های انجام شده میان مسئولان وزارت صمت، سازمان ایمیدرو، بورس، مدیران عامل شرکت‌های بزرگ آلومینیومی و فعالان بخش خصوصی مانند اعضای سندیکای صنایع آلومینیوم ایران، تصمیم بر آن شد فرمول جدیدی برای تعیین قیمت پایه عرضه آلومینیوم مشخص شود که از یک سو، اسملترها نگران تامین ارز مورد نیاز خود نباشند و از سوی دیگر خریداران نیز بتوانند با قیمتی مناسب و کارشناسانه، آلومینیوم مورد نیاز را از بورس کالای ایران خریداری کنند. در نهایت فرمول قیمت‌گذاری جدید بر اساس «میانگین قیمت آلومینیوم در بورس فلزات لندن در هفته قبل حاصل در قیمت ارز آزاد» تعیین شد و به دنبال آن در اولین عرضه که بر پایه این فرمول جدید در روز چهارشنبه ۱۶ آبان ماه ۱۴۰۳ صورت پذیرفت، هفت هزار و ۲۰۰ تن شمش آلومینیوم (با خلوص بالای ۹۹٫۷ درصد) به صورت نقدی و اعتباری با قیمت پایه ۱۷۹ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم عرضه شد و خریداران بدون هیچ‌گونه رقابت قیمتی، موفق به خرید و تامین نیاز خود شدند.

اگرچه این اقدام کاملا درست و اثرگذار به نظر می‌رسد اما باید توجه داشت که در صورت ادامه آن، باید ارز مورد نیاز اسملترهای آلومینیومی کشور در اختیار آن‌ها قرار بگیرد تا بتوانند ضمن تامین ماده اولیه (پودر آلومینا) از بازارهای خارجی، به روند رو به رشد تولید شمش خود ادامه داده و این محصول را به میزان نیاز بازار در بورس عرضه کنند. تحقق این مهم، همکاری همه‌جانبه بانک مرکزی، وزارت صمت، سازمان‌ها و مسئولان ذی‌ربط را می‌طلبد و امید است که ثبات و آرامش نسبی بر بازار فلزات کشور به ویژه آلومینیوم طی ماه‌های آینده حاکم شود.