معادن نیازمند تحول
انوشیروان دلیریان کارشناس و فعال معدن
بخش معدن کشور ما در چند سال گذشته به‌واسطه تحریم‌ها، با آسیب‌هایی روبه‌رو شده است که ابعاد گسترده‌ای دارد. یکی از مهم‌ترین صدماتی که از این طریق با آن روبه‌رو شدیم، محرومیت از دسترسی به دانش روز معدنکاری و برخورداری از تکنولوژی‌های جدید شده که یکی از مهم‌ترین بخش‌های آن هوشمندسازی فعالیت‌های معدنی است.هوشمندسازی به عملیاتی اطلاق می‌شود که طی آن متخصصان و مهندسان این رشته براساس نیاز معادن و با بهره‌برداری از دانش و فناوری‌های نوین، ابزار و امکاناتی را تعبیه و طراحی کنند که ازیک‌طرف، باعث کاهش مشکلات و هزینه‌های معدنکاری شود و از طرف دیگر، افزایش بهره‌وری، امنیت و سرعت عمل را در پی آورد.
معدن هم به‌شدت درگیر این دوره تحول است و امروزه می‌توانیم در جای‌جای بخش معدن از اکتشاف گرفته تا بهره‌برداری و استخراج تا کانه‌آرایی و فرآوری از فناوری‌های نوین و هوشمند بهره ببریم. حتی می‌توان گفت که فرآیند هوشمندسازی، منابع انسانی را هم تحت‌تاثیر قرار داده و نحوه ارتباط و تعامل این بخش را هم به‌طورکلی دگرگون کرده است. اگر هدف ما این است که کشوری پیشرو در زمینه معدن باشیم، باید در سال‌های پیشرو سرمایه‌گذاری بیشتری در این حوزه انجام دهیم و با شتاب در این زمینه‌ها پیش برویم، اما واقعیت این است که تحریم‌ها و عدم‌ارتباط بخش معدن و صنایع‌معدنی کشور ما با کشورهای صاحبنام در زمینه معدنکاری نوین که هوشمندسازی هم زیرمجموعه آن است، می‌تواند ضربه جبران‌ناپذیری را به بخش معدنی ما وارد کند.دیگر اینکه ما نباید بیش از این از نعمت جذب سرمایه‌گذار خارجی، که در اقصی نقاط دنیا مورداستفاده قرار می‌گیرد، بی‌بهره بمانیم. در کشوری که ظرفیت معدنی‌اش، جزو ۱۰ رتبه اول دنیا است، محرومیت از سرمایه‌گذاری خارجی فرصت‌سوزی بزرگی است، زیرا از این طریق است که رونق تولید و تحول تکنولوژی و روزآمد شدن ماشین‌آلات و... سرعت بیشتری می‌گیرد.
علاوه بر این، شاید مهم‌ترین موضوعی که مسئولان و سیاستمداران نباید از آن غفلت کنند، این است که معدنکاری، به واسطه اینکه صنعتی زیربنایی و مادر است، بیش از سایر صنایع، نیازمند ارتباط برون‌مرزی است و فناوری‌های معدنی همیشه جزو آن دسته از علوم و دانش‌هایی بوده است که ما به‌صورت وارداتی داشته‌ایم، بنابراین باید بتوانیم با برقراری ارتباط با جامعه بین‌الملل از مزایای تبادل دانش بهره‌مند شویم و توان داخلی را در زمینه ماشین‌آلات معدنی، سیستم‌های نوین فرآوری، روش‌های جدید اکتشاف معادن و روش‌های بهینه با راندمان بالا ارتقا دهیم.
از سوی دیگر، باید گفت کاهش تنش و افزایش روابط خارجی موجب رونق بخشیدن به تولید معدن و صنایع وابسته خواهد شد و اشتیاق سرمایه‌گذاران را به فعالیت در این بخش بیشتر خواهد کرد.پس هرگونه سیاستی که باعث افزایش توجه سرمایه‌گذار به‌ویژه سرمایه‌گذار بخش خصوصی به معدن و صنایع‌معدنی شود، می‌تواند گام بزرگی برای رشد و توسعه این بخش باشد. اگر بخواهیم موضوع را به‌صورت کلان بررسی کنیم، دولت‌ها باید از سیاست‌های انقباضی که باعث خروج سرمایه از صنایع مولد و تولیدی
همچون معدن می‌شود، اجتناب کنند و استراتژی خود را به‌گونه‌ای طراحی کنند که بخش عمده‌ای از سرمایه موجود در جامعه که در صنایع کوچک و متوسط در دست بخش خصوصی است، به‌سمت صنایع مولد پیش برود. جذب سرمایه برای معدن و معدنکاری علاوه بر تاثیراتی که در تولید ناخالص داخلی کشور دارد، زمینه اشتغالزایی را هم بیش‌ازپیش مهیا می‌کند.بنابراین، شکی نیست که برای جبران عقب‌ماندگی‌ها و رسیدن به کاروان پیشرفت جهانی باید اقدام عاجلی در زمینه برقراری ارتباط با دنیای بیرون انجام دهیم و به‌این‌ترتیب، موانع تبادل اطلاعات، دانش، تکنولوژی و فناوری در زمینه معدن و معدنکاری از پیش‌پای فعالان این حوزه برداشته شود.
