ناترازی برق، سـد راه فـولادی‌ها
قصه قطعی برق باوجود وعده‌های شیرین مسئولان، نه‌تنها همچنان ادامه دارد، بلکه براساس گفته فعالان صنعتی و معدنی در امسال تشدید نیز شده است. به‌همین‌واسطه قطعی برق طی ماه‌های گذشته، خسارت‌های بسیاری به صنایع وارد کرده که در این گزارش به‌طورویژه به آسیب‌های جبران‌ناپذیر و سنگین ناشی از قطعی برق به کارخانه‌های فولادی می‌پردازیم.
بسیاری از کارخانه‌های فولادسازی به‌علت قطع برق، خسارت‌های بیش از ۸۰۰ میلیون دلار را تجربه کردند. حال باوجود سنگ‌اندازی‌های بسیاری که در مسیر صنایع وجود دارد، قطع برق نیز برای از پا درآمدن آن کافی است. قطعی برق آسیب‌هایی چون تعدیل نیرو، کاهش تولید و به‌دنبال آن کاهش صادرات و افزایش هزینه تولید را به‌همراه دارد. در این گزارش به بررسی آسیب‌های ناشی از قطع برق به صنایع پرداخته است.
صنعت فولاد فقط ۷ درصد از برق کشور را مصرف می‌کند
هر سال هشدارهای قطعی برق از ۱۵خرداد اعلام و در تیر و مرداد قطعی‌ها با شدت بیشتری اعمال می‌شود، اما امسال این محدودیت‌ها از ۷ و ۸ خرداد آغاز شد. باتوجه به مصوبات دولت برای جلوگیری از اعمال محدودیت در برق خانوارها، صنایع باید متحمل این قطعی‌ها شوند که در رأس آنها، صنعت فولاد قرار دارد. این مسئله به‌گفته فعالان این حوزه اجحاف در حق صنعت فولاد است، چراکه در فصول سرد، گاز و در فصول گرم نیز، برق قطع می‌شود و این در حالی است که صنعت فولاد فقط ۷ درصد از برق کشور را مصرف می‌کند، اما به‌دلیل اینکه نمی‌توانند محدودیت‌ها را به سایر صنایع سوق دهند، سیمان و فولاد بیشتر متحمل این محدودیت‌ها می‌شوند. به‌دلیل محدودیت‌های انرژی در سال ۱۴۰۱ حدود ۳ میلیارد دلار خسارت مربوط به عدم‌النفع تولید داشتیم. البته مدیریت محدودیت‌های برق در سال ۱۴۰۱ بهتر از سال ۱۴۰۰ بود. در سال ۱۴۰۰ باتوجه به مصوبه شورای‌عالی امنیت ملی ۱۰ درصد دیماند مصرف کننده، در سه‌ماهه دوم نسبت به سه‌ماهه اول ۴۰ درصد کاهش تولید داشتیم، اما در ۱۴۰۱ اوضاع بهتر شد و برنامه‌ای موردتوافق وزارت صمت و نیرو قرار گرفت که اوضاع را مدیریت کرد. بر همین اساس اگرچه در تابستان پارسال، شاهد کاهش تولید بودیم، اما این کاهش تولید (نسبت به فصل بهار ۱۴۰۱) فقط ۶ درصد بود.
این در حالی است که اگر مدیریت محدودیت‌های برق امسال نیز مانند سال ۱۴۰۲ با تعاملات بیشتری انجام گیرد، اوضاع قابل‌مدیریت خواهد بود، هرچند هر میزان محدودیت، تاثیرگذار است و می‌تواند تولید فولاد را کاهش دهد و تبعات در بازار قابل‌مشاهده خواهد بود. قطعا خسارت به صنایع وارد می‌شود، اما اینکه خسارت چقدر باشد، بستگی به میزان محدودیت‌ها دارد. عرضه برق با ۱۰هزار مگاوات نیروگاهی که در حال احداث است، افزایش خواهد یافت، اما تقاضا به‌ویژه در بخش خانوار هم در حال افزایش است که باید مدیریت شود.
قطعی برق و کمبود عرضه ورق‌های فولادی
کیوان جعفری‌طهرانی، کارشناس فولاد و معدن با انتقاد از قطعی مکرر برق و میزان آسیب به صنایع بزرگ گفت: قطعی برق، خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به بخش فولاد وارد می‌کند. برای مثال طی ۳ سال گذشته که صنایع فولاد، قطعی برق برنامه‌ریزی‌شده‌ای دارند، به‌علت کاهش تولید، زیان ۸۰۰ میلیون دلاری را تجربه کرده‌اند که در صورت ادامه این روند تا پایان تابستان امسال می‌توان میزان خسارت را تا یک میلیارد دلار نیز برآورد کرد، همچنین به‌علت قطعی برق یکی از شرکت‌های تولیدی که از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان ورق گرم و تامین‌کننده ورق‌های صنایع لوازم‌خانگی و خودرو است، در تحویل ورق گرم با مشکل مواجه شده و این کاهش تولید، سبب کمبود این محصول در بازار خواهد شد، در نتیجه این اتفاق شاهد افزایش نرخ لوازم‌خانگی و خودرو نیز خواهیم بود. این تابستان که عبور کرد؛ اما امیدواریم دولت چهاردهم هرچه سریع‌تر برای رفع این مشکل چاره‌ای بیابد.
ایران؛ هشتمین تولیدکننده برق در جهان
وی بااشاره به اینکه ایران هشتمین تولیدکننده برق در جهان است، دلایل کمبود برق را بیان کرد و افزود: متاسفانه باوجود این رتبه، شاهد مشکلات بسیاری از جمله قطع برق هستیم. شبکه برق و نیروگاه‌های کشور بسیار قدیمی هستند و اتلاف انرژی زیادی دارند. مشکل ما تنها تولید برق نیست، بلکه جلوگیری از اتلاف انرژی است که باید سرمایه‌گذاری‌های مناسبی روی آن انجام گیرد. ایران در حال حاضر ۵۱ نیروگاه فعال دارد که ۵۷ هزار مگاوات برق تولید می‌کنند. از این تعداد ۸ نیروگاه متعلق به بخش خصوصی است که در مجموع ۵ هزار مگاوات برق تولید می‌کنند. در نتیجه ۴۳ نیروگاه باقیمانده، ۵۲ هزار مگاوات برق تولید می‌کنند. این آمار نشان می‌دهد که نیروگاه‌های خصوصی ۱۰ درصد تولید برق را برعهده دارند و حضور بخش خصوصی به افزایش تولید برق کمک می‌کند.
جعفری‌طهرانی درباره انتقاد برخی افراد به صادرات برق در عین بی‌برقی اظهار کرد: بسیاری باوجود شرایط فعلی نسبت به صادرات برق معترض هستند که چرا ایران در این شرایط صادرکننده برق است، در حالی که اگر سرمایه 9.5میلیارد دلاری حاصل از صادرات برق به‌درستی در زیرساخت‌های برق صرف می‌شد، تاثیر بسیار مثبتی در کاهش پرت انرژی و عدم‌قطع برق در صنایع مختلف داشت.
این کارشناس فولاد و معدن با توصیه‌ای به دولت چهاردهم گفت: در خرداد ۱۴۰۳ مشکل قطع برق صنایع به‌ویژه فولادسازی جدی نبود، اما این موضوع در تیر امسال جدی‌تر شد و عرضه ورق گرم در تیر انجام نگرفت و حتی ممکن است تا پایان تابستان نیز شاهد این عرضه نباشیم. همه موارد فوق، خسارت‌های بسیاری به صنعت فولاد وارد کرده و باعث افزایش نرخ محصولات در بازار خواهد شد، در نتیجه دولت جدید باید برنامه‌ریزی‌های بهتری برای کاهش قطعی برق در صنایع فولادی داشته باشد.
سهم تجدیدپذیرها در کاهش ناترازی برق
مدت‌هاست که مردم از ناترازی برق رنج می‌برند و شاهد ایجاد محدودیت‌هایی برای مصارف صنایع و حتی بخش خانگی هستند. حال پس از بررسی تاثیرات مخرب قطعی برق به صنعت فولاد و تاکید بر هدررفت انرژی باید به‌سراغ راه‌هایی برای جبران این کمبود و کاهش قطعی برق رفت. توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر، یکی از راه‌های جبران کمبود برق است. در ادامه گزارش به وضعیت تجدیدپذیرها و جبران کمبود برق به این واسطه هستیم.
هاشم اورعی، کارشناس انرژی در ارتباط با وضعیت تجدیدپذیرها به صمت گفت: این روزها در بسیاری از کشورهای جهان، شاهد رشد انرژی‌های تجدیدپذیر هستیم که بهره‌گیری از این نعمت خدادادی رواج پیدا کرده است، در حالی که متاسفانه در ایران، هیچ موفقیتی در زمینه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به‌دست نیامده است. حدود ۲۵ سال است که صحبت از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌شود، اما آمار نشان می‌دهد که سهم انرژی‌های تجدیدپذیر برای تولید برق در طول سال به یک درصد نیز نمی‌رسد. این میزان حاکی از این است که تاکنون هیچ اقدام موثری در این حوزه انجام نگرفته است.
وی بااشاره به دلایل بهره‌برداری کم از انرژی‌های تجدیدپذیر اظهار کرد: یکی از دلایل این موضوع، نبود اطلاعات کافی مسئولان مربوطه است. ایران همچنان عادت به ختم تمام انرژی‌ها به نفت و گاز دارد و تنها صحبت از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌کند، اما در واقعیت هیچ اطلاعی از جهان و اعتقادی به انرژی‌های تجدیدپذیر ندارد، همچنین باید با دید اقتصادی به موضوع پرداخت. این در حالی است که در ایران انرژی‌های تجدیدپذیر به فراوانی یافت می‌شوند، اما ورود بخش خصوصی به این حوزه با مشکلاتی همراه است. فعالان این بخش امیدوارند در دولت چهاردهم شاهد ایجاد چنین بستری باشیم.
اورعی همچنین بااشاره به دریافت یارانه برای سوخت‌های فسیلی، دلایل دیگری از عدم‌بهره‌برداری از انرژی‌های تجدیدپذیر را بیان کرد و افزود: رقبای انرژی‌های تجدیدپذیر، سوخت‌های فسیلی هستند که یارانه سنگین دریافت می‌کنند و قیمت‌های آنها با روش دستوری، پایین نگه داشته می‌شود، در نتیجه طبیعی است که انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور، رونق نخواهد گرفت. هنگامی که برق تولیدی از طریق منابع فسیلی با نرخ ارزان به‌فروش می‌رسد، مردم به‌سمت انرژی‌های تجدیدپذیر نمی‌روند، اما در صورتی که یارانه‌ای پرداخت نشود و قیمت‌ها واقعی باشند، متوجه خواهیم شد که یکی از ارزان‌ترین انرژی‌ها، تجدیدپذیرها هستند، در نتیجه ارزان‌ترین راه‌ها برای تولید برق، انرژی بادی مستقر در خورشید است که به‌دلیل پرداخت یارانه در سایر بخش‌ها و دخالت دولت در بازار انرژی مغفول مانده است.
تجدیدپذیرها، نیازمند سرمایه
این کارشناس انرژی بااشاره به ضرورت سرمایه‌گذاری در این حوزه گفت: انرژی تجدیدپذیر، نیازمند سرمایه‌گذاری قابل‌توجه است. برای فعال‌سازی نیروگاه انرژی بادی چندین هزار میلیارد تومان سرمایه نیاز است تا مسیر تولید را حفظ کنیم، اما متاسفانه هنگامی که ثبات اقتصادی کافی نداریم، بخش خصوصی جرأت سرمایه‌گذاری در این بخش را ندارد.
کلام آخر
قطعی برق سبب بروز مشکلات بسیاری برای صنایع شده است و حال صنایع مجبور به کاهش تولید و افزایش هزینه آن هم با پرداخت کامل حقوق کارگران هستند که همین موضوع، علتی برای تعدیل نیروی بسیاری از صنایع است. قطعی چندساعته برق صنایع منجر به مشکلات معیشتی، تولیدی و تجاری خواهد شد که در نهایت صنایع بسیاری را به‌تعطیلی می‌کشاند و چرخه اقتصاد را از کار می‌اندازد. این در حالی است که راهکارهای بسیاری برای این مشکل بزرگ وجود دارد که یکی از آنها بهره‌گیری از تجدیدپذیرها است که امیدواریم دولت جدید نگاه ویژه‌ای به این بخش داشته باشد.
