زیان 50همتی ناترازی انرژی بر صنایع کشور
کمبود انرژی موضوع تازه‌ای نیست بلکه با سیاست‌گذاری‌های نادرستی همچون تثبیت قیمت حامل‌های انرژی این چالش شکل گرفت و سال گذشته به کمبود یک چهارم تولید نسبت به مصرف رسید. لازمه خشکاندن ریشه ناترازی این است که در درجه اول معادله اقتصاد برق و انرژی را درست کنیم. پیشتازی مصرف از تولید انرژی برق و گاز چالشی است که به دلیل عوامل فراوانی همچون کاهش تولید، نوسانات و افزایش فصلی مصرف، ظرفیت محدود تولید در ساعات اوج مصرف، زیرساخت‌های قدیمی، توزیع نابرابر منابع تولید، نگهداری و تعمیرات نیروگاه‌ها، مدیریت نامناسب مصرف، ناکارآمدی سیستم توزیع و تغییرات غیرمنتظره در الگوهای مصرف ایجاد شده است و در سال‌های اخیر خود را با قطعی برق، افزایش هزینه‌ها و تأثیرات منفی بر اقتصاد و زندگی روزمره مردم نشان می‌دهد.
کاهش ناترازی انرژی نیازمند اقدامات همزمان در زمینه تقویت عرضه انرژی، بهبود بهره‌وری، کاهش هدررفت انرژی و تغییر الگوهای مصرف است و به گفته کارشناسان، سیاست‌گذاری مناسب در کنار اجرای کامل قوانین موجود در این زمینه نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند که شامل تنوع‌بخشی به منابع انرژی، اصلاح الگوهای مصرف انرژی، مدیریت تقاضا و عرضه انرژی، سیاست‌های قیمت‌گذاری و یارانه‌ها، تقویت همکاری‌های بین‌المللی و داخلی و همچنین توسعه فناوری و نوآوری است. در این میان گفته می‌شود که قطعی برق وگاز صنایع معدنی به علت ناترازی می‌تواند به کاهش کارایی و بهره وری این صنایع منجر شود، در همین راستا با سه تن از نمایندگان مجلس دوازدهم به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
شرایط وخیم تولید برق در کشور
مصطفی طاهری، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در گفت‌وگو با روزگارمعدن در پاسخ به این سوال که تأثیر کمبود انرژی بر بهره‌وری و کارآیی صنایع چیست، اظهار کرد: به‌طور کلی، کمبود برق و گاز باعث ایجاد "عدم‌النفع" در تولید می‌شود. وقتی شعار سال حمایت از تولید یا جهش تولید باشد، دو رویکرد داریم:
اول، سرمایه‌گذاری برای افزایش تولید، دوم، حفظ شرایط موجود و جلوگیری از آسیب به تولیدات فعلی. ما باید ابتدا وضعیت موجود را تثبیت کنیم و از سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده بهینه استفاده کنیم. متاسفانه در حال حاضر، زیر ظرفیت تولید هستیم و باید این کمبود را جبران کنیم، سپس به فکر افزایش تولید باشیم.
وی افزود: برای افزایش تولید، دو روش داریم: ۱. سرمایه‌گذاری جدید؛۲. بهره‌برداری بهتر از سرمایه‌گذاری‌های پیشین، مثلاً با تبدیل خطوط تولید به دو یا سه شیفت به‌جای ساخت‌وسازهای جدید.
اما درباره کمبود برق و گاز، وضعیت مشخص است. وقتی تولید به‌دلیل قطعی برق یا گاز متوقف می‌شود، مستقیماً زیان می‌بینیم. به‌عنوان مثال، اگر از 365 روز سال، 30 روز قطعی داشته باشیم، یک‌دوازدهم تولید از بین می‌رود. این زیان قابل انکار نیست. البته می‌توان با مدیریت بهتر، مانند همزمانی تعمیرات دوره‌ای با این قطعی‌ها، بخشی از این زیان را کاهش داد.
امسال اما شرایط بدتر از همیشه بوده است. قطعی برق در تابستان بیشتر از سال‌های قبل بود و قطعی گاز هم زودتر شروع شد. این وضعیت باعث شد عدم‌النفع شرکت‌ها از ناترازی عدد بزرگی باشد. اگرچه آمار دقیق فولاد را ندارم، اما به‌نظر می‌رسد زیانی بالغ بر 50همت از عدم‌النفعی ناترازی بر صنایع وارد شده باشد.
نماینده مردم زنجان در مجلس دوازدهم در پاسخ به این سوال که تأثیر کاهش تولید بر قیمت نهایی محصولات چیست، اظهار کرد: درباره فولاد خوشبختانه تولید داخلی بیش از نیاز مصرفی است؛ حتی می‌توان گفت تولید ما دو برابر مصرف داخلی است. بنابراین، تأثیر بر قیمت داخلی کمتر خواهد بود. البته برخی کالاها مثل ورق ممکن است تحت‌تأثیر بیشتری قرار بگیرند. اما چون قیمت‌گذاری در بازار فولاد دستوری نیست و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، کاهش تولید قطعاً اثرگذار خواهد بود، اما این اثر به اندازه ضرری که صنایع متحمل شده‌اند نخواهد بود. کاهش صادرات نیز پیامدهای دیگری دارد، مثل کاهش ارزآوری، که خود منجر به ناترازی‌های بیشتر می‌شود.
طاهری در پایان اظهار کرد: وقتی ارز کمتر وارد شود، مواد اولیه کاهش می‌یابد و این به معنای تولید کمتر است. این چرخه معیوب باعث می‌شود که بخش‌های مختلف تولید و اقتصاد همدیگر را به پایین بکشند. در نتیجه، یک فرآیند منفی ایجاد می‌شود که همه بخش‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این گره باید باز شود.
بحران ناترازی در کارخانه‌های فولادی
در ادامه شهباز حسنبپور، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در رابطه با تاثیر ناترازی انرژی بر کارخانه‌های فولادسازی و دیگر صنایع توضیح داد: یکی از مهمترین مشکلاتی که در حال حاضر دولت با آن مواجه است بحث ناترازی انرژی و قطعی برق است که باعث بروز مشکلات زیادی برای کارخانه‌ها و صنایع فولادی کشور شده است.
وی ادامه داد: این موضوع از چند جنبه حائز اهمیت است، نخست اینکه کشور در حال حاضر نیاز به ارز دارد و باید صادرات فولاد ادامه پیدا کند و کشور ارزآوری داشته باشد. موضوع دیگر سال جهش تولید و مهار تورم است که همه مدیران و تولیدکنندگان در حال حاضر تمام تلاش خود را می‌کنند که رکورد تولید را به ثبت برسانند زیرا اگه کالا در بازار کم باشد گرانی به همراه دارد.
حسن‌پور بیان کرد: یکی از موضوعات مهمی که قرار است امسال توسط دولت انجام شود ساخت یک میلیون واحد مسکن است که همین موضوع ناترازی و قطعی برق بر ساخت و ساز تاثیر بسزایی گذاشته است زیرا برق و گاز تمام کارخانه‌های تولید سیمان، آجرپزی، تولید سیمان و... قطع و همچنین برق و گاز کارخانه‌های فولادی نیز دچار بحران و قطعی شده است که همین موضوع کار ساخت و ساز را به تاخیر می‌اندازد و سازندگان را با مشکلات بسیاری مواجه کرده است.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در پایان گفت: امیدواریم رئیس‌جمهور و دولت محترم هرچه زودتر به این موضوع رسیدگی کنند اما در حال حاضر هماهنگی لازم و عزم راسخ برای انجام این کار در تیم اقتصادی دولت دیده نمی‌شود. وزارت صمت پیگیری‌هایی در این باره انجام داده اما وزارت نیرو همکاری لازم را نمی‌کند.
قاچاق سوخت دلیل ناترازی انرژی
در ادامه بهروز محبی نجم آبادی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی درباره بحران ناترازی انرژی و تاثیر آن بر بهره‌وری کارخانه‌های فولاد گفت: موضوع ناترازی انرژی تاثیر زیادی بر تولید محصولات فولادی و کارخانجات و صنایع دارد و حتی این موضوع به محصولات کشاورزی هم سرایت کرده تا جایی که به عنوان مثال بر عیار و کیفیت چغندر هم تاثیر گذاشته است.
محبی ادامه داد: حال مسئله این است که ما در مقابل این ناترازی چه باید بکنیم، آیا صرفا تولید می‌تواند مشکل را حل کند یا مدیریت مصرف باید در دستور کار باشد؟ در جواب باید گفت هر دو راهکار باید باهم اجرا شود. مقصر اصلی این ناترازی هم دولت و هم مجلس است. هر 3 قوه باید مسئولیت‌پذیر باشند و تلاش کنند که هرچه زودتر این مشکل حل شود زیرا این توانمندی در کشور ما وجود دارد.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در پایان گفت: ما در کشور 20 میلیون لیتر قاچاق بنزین و گازوئیل داریم که باید جلوی این قاچاق هرچه زودتر گرفته شود که اگر جلوی این موضوع گرفته و مدیریت شود قطعا مشکل ناترازی انرژی هم رفع خواهد شد.
