سه راهکار اساسی برای رفع ناترازی انرژی در صنعت فولاد
مدیر انرژی و سیالات شرکت فولاد جهان‌آرا اروند گفت: در حال حاضر ناتراژی انرژی اعم از برق و گاز، به مهم‌ترین چالش پیش‌روی صنایع کشور به ویژه فولاد تبدیل شده است که این مسئله را می‌توان ناشی از فرسودگی زیرساخت‌های موجود و شیب افزایشی مصرف انرژی طی دو تا سه سال اخیر دانست. در چنین شرایطی، ضرورت دارد که بستر توسعه سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی در راستای تامین زیرساخت‌های انرژی فراهم شود و دولت حمایت‌های مالی لازم از صنایع را در زمینه احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر به عمل آورد تا ضمن افزایش تولید برق، شاهد تامین پایدار این حامل انرژی در واحدهای صنعتی علی‌الخصوص فولادی باشیم. از طرفی، باید توجه بیشتری به مقوله فرهنگ‌سازی در زمینه مصرف شود تا علاوه بر کاهش مصرف در بخش خانگی، انرژی بیشتری در اختیار صنایع قرار بگیرد.
امین وجدانی در گفت‌وگو با پایگاه خبری و تحلیلی فلزات‌آنلاین در خصوص دلایل ناترازی انرژی در صنایع مختلف کشور به ویژه فولاد، بیان کرد: واقعیت امر این است که ما تا اواخر سال ۱۳۹۹ با ناترازی چندانی در تامین انرژی صنایع مواجه نبودیم و محدودیت‌هایی که در این راستا اعمال می‌شد، به شدت محدودیت‌های کنونی نبود اما در ادامه به سبب فرسوده شدن زیرساخت‌های انرژی از یک سو و افزایش شیب مصرف حامل‌های انرژی از سوی دیگر، امروز ناترازی انرژی به یکی از مهم‌ترین چالش‌های موجود در صنایع مختلف به ویژه فولاد تبدیل شده است. متاسفانه تولید برق در طی چند سال اخیر به دلایل مختلف از جمله عدم سرمایه‌گذاری برای احداث نیروگاه‌های جدید، عدم تعمیرات و نگهداری درست از منابع و تجهیزات نیروگاهی، کاهش بارندگی‌ها، تغییرات آب‌وهوایی کره زمین و… افت پیدا کرده است و به دنبال آن میزان مصرف برق همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، به شدت افزایش یافته و همین امر به ناترازی انرژی در حوزه صنعت دامن زده است.
وی با تاکید بر اینکه ناترازی انرژی، منجر به توقف تولید در کارخانه‌های بزرگ فولادی و به دنبال آن افت تولید محصولات جانبی شده است، افزود: آهن‌آلات، نقش بسزایی در صنعت ساخت‌وساز دارد و زمانی که تولید این محصولات در زمان‌های ناترازی انرژی کاهش می‌یابد، قیمت آن‌ها افزایش یافته و به تبع آن قیمت مسکن نیز رشد پیدا می‌کند. همین مسئله در کارخانه‌های تولید سیمان نیز وجود داشته و از آنجایی که تولید این محصول پرکاربرد در صنعت ساختمان‌سازی در زمان‌های ناترازی انرژی با کاهش و قیمت آن با افزایش همراه می‌شود، نتیجه‌ای جز رشد قیمت مسکن را به همراه نخواهد داشت.
ناترازی انرژی به صادرات فولاد آسیب زده است
مدیر انرژی و سیالات شرکت فولاد جهان‌آرا اروند در ادامه به از دست رفتن بازارهای صادراتی به عنوان یکی دیگر از معضلات ناترازی انرژی در صنعت فولاد کشور اشاره کرد و گفت: رقبای منطقه‌ای ایران همچون کشورهای ترکیه، عربستان سعودی و …، به پیشرفت‌های قابل‌توجهی در تولید فولاد طی سالیان اخیر دست یافته‌اند و به دنبال توسعه صادرات خود در شرایط رقابتی حاکم در بازارهای بین‌المللی هستند. با این وجود، ناترازی انرژی فرصت رقابت را از فولادسازان ایرانی جهت عرضه محصولات خود در بازارهای صادراتی و خارجی گرفته است و در صورتی که تمهیدات لازم جهت رفع این معضل اندیشیده نشود، شاهد کمرنگ‌تر شدن نقش صنایع فولادی در حوزه صادرات و ارزآوری به داخل کشور خواهیم بود.
وجدانی در ارتباط با تاثیر ناترازی انرژی در کارخانه فولاد جهان‌آرا اروند، عنوان کرد: به دنبال تشدید ناترازی‌های انرژی در سال جاری، شرکت فولاد جهان‌آرا اروند تنها موفق به تولید محصول در چهار ماه از ۱۰ ماهه امسال شد و حدود ۴۰ درصد از ظرفیت تولید خود را محقق کرد؛ چراکه در یک‌سری از روزهای فصل تابستان و روزهای ابتدایی فصل زمستان، برق کارخانه به طور کامل قطع می‌شد و در برخی روزها نیز به مدت هشت ساعت وصل بود و بر این اساس، ما چاره‌ای جز مدیریت مصرف انرژی و کاهش تولید خود نداشتیم. لازم به ذکر است که برق مجموعه در یک برهه زمانی ۲۰ روزه، فقط در حد روشن ماندن چراغ‌های کارخانه تامین شد و به ناچار فعالیت واحدهای جانبی و پشتیانی تولید مانند اکسیژن، آبرسانی و… را در آن زمان متوقف کردیم. در حالی که امیدوار بودیم با پایان روزهای سخت و دشوار تابستان بتوانیم بخشی از تولید از دست رفته خود را در نیمه دوم سال جبران کنیم اما متاسفانه برای اولین بار با محدودیت تامین برق در فصل زمستان نیز مواجه شدیم که این معضل برگرفته از کمبود تولید برق در نیروگاه‌های کشور به دلیل عدم تامین سوخت کافی نیروگاه‌ها بوده است.
وی با تاکید بر اینکه تولید در کارخانه‌های فولاد باید به طور مداوم و پیوسته باشد و در غیر این صورت با افزایش نرخ مصرف برخی مواد و تجهیزات مانند متریال نسوزها، الکترودها و… همراه خواهد شد، مطرح کرد: این مسئله در نهایت باعث شده که تولید در صنایع فولادی صرفه اقتصادی نداشته باشد؛ چراکه در صورت عدم تولید پیوسته، میزان مصرف مواد و تجهیزات مذکور به ازای تولید هر تن فولاد افزایش یافته و تولید در چنین شرایطی غیراقتصادی می‌شود.
معضل تامین آهن اسفنجی هم‌زمان با محدودیت مصرف گاز
مدیر انرژی و سیالات شرکت فولاد جهان‌آرا اروند با بیان اینکه ناترازی انرژی، تنها مختص به برق نیست و محدودیت مصرف گاز نیز امروز گریبان کارخانه‌های فولادی را گرفته است، تصریح کرد: محدودیت تامین گاز در کارخانه‌های فولادی، منجر به کمبود مواد اولیه در شرکت فولاد جهان‌آرا اروند شده است. از آنجایی که ما از آهن اسفنجی به عنوان ماده اولیه تولید اسلب در خطوط تولید خود استفاده می‌کنیم و گاز نیز به عنوان حامل اصلی انرژی در کارخانه‌های احیا مستقیم مورد استفاده قرار می‌گیرد، بنابراین هرگونه محدودیت در تامین این حامل انرژی منجر به کاهش تولید آهن اسفنجی در این واحدها و در نهایت کمبود مواد اولیه در کارخانه‌هایی مانند فولاد جهان‌آرا اروند خواهد شد. از این رو در زمان‌هایی که می‌توانیم فارغ از دغدغه محدودیت انرژی تولید خود را ادامه دهیم، با چالش تامین آهن اسفنجی مواجه شده و بر همین اساس می‌توان گفت تولید حداقلی نیز برای کارخانه نوپایی مانند فولاد جهان‌آرا اروند دشوار شده است.
وجدانی با اشاره به اینکه رفع معضل ناترازی انرژی، یک مسئله اساسی است که سرمایه‌گذاری‌های کلان در حوزه زیرساخت را می‌طلبد، تاکید کرد: در واقع زیرساخت را می‌توان به کارخانه‌ای تشبیه کرد که اگر به موقع توسعه پیدا نکند، تعمیرات دوره‌ای آن صورت نپذیرد و خطوط تولید آن به‌روزرسانی نشود، روز‌به‌روز فرسوده‌تر و مستهلک‌تر خواهد شد. بر همین اساس نیازمند توسعه سرمایه‌گذاری‌های داخلی و همچون ورود سرمایه‌گذاران خارجی به حوزه زیرساخت انرژی کشور هستیم تا در اینده شاهد کاهش ناترازی‌ها در بخش‌های مختلف به ویژه صنعت باشیم.
وی همچنین مصرف بی‌رویه و هدررفت انرژی در بخش خانگی را یکی دیگر از مهم‌ترین عوامل موثر در ناترازی انرژی برشمرد و اضافه کرد: عدم مصرف بهینه برق و گاز در بخش خانگی، امروز به یکی از دلایل اصلی ناترازی انرژی در داخل تبدیل شده است. با نگاهی ریزبینانه‌تر، تجهیزات غیر استاندارد سرمایشی و گرمایشی موجود در بازار و ساختمان‌سازی در کشور را می‌توان یک عامل انرژی‌بر دانست که رفع معضلات موجود در آن، نیازمند ورود جدی سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان و سایر بخش‌های مرتبط است؛ چراکه اکنون شاهد بیشترین میزان هدررفت انرژی در بخش خانگی هستیم و از آنجایی که انرژی گران‌قیمت در اختیار صاحبان صنایع قرار می‌گیرد، کارخانه‌های صنعتی و فولادی تاثیر چندانی در ناترازی موجود نداشته و همواره در تلاش بوده‌اند بهینه‌ترین مصرف برق و گاز را داشته باشند.
الزام صنایع به احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر با چاشنی جریمه!
مدیر انرژی و سیالات شرکت فولاد جهان‌آرا اروند در ادامه حمایت مالی از صنایع جهت احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر را از جمله مهم‌ترین راهکارهای رفع معضل ناترازی انرژی در کشور دانست و خاطرنشان کرد: از دو سال قبل و بر اساس ماده ۱۶ قانون جهش تولید دانش‌بنیان، صنایع با مصرف برق بیش از یک مگاوات، باید معادل ۵ درصد از برق مورد نیاز خود را از طریق احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر تامین کنند؛ در غیر این صورت، این واحدها باید آن میزان برق مصرفی را با نرخ تابلو سبز بورس انرژی بپردازند که مبلغی به مراتب بالاتر از نرخ رایج انرژی است. در چنین شرایطی، ما معتقدیم که الزام صنایع به احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر تنها با در نظر گرفتن جرائم، نه تنها راهکار رفع معضل ناترازی برق نیست بلکه با توجه به کاهش تولید و افت درآمد واحدهای صنعتی، احداث این دست نیروگاه‌ها را سخت کرده و تنها به سنگین‌تر کردن قبوض صنایع منجر خواهد شد. این در حالی است که احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر نیازمند سرمایه‌گذاری بوده و کارخانه‌های صنعتی به دلیل عدم تامین برق پایدار، سرمایه در گردش قابل‌توجهی ایجاد نکرده‌اند تا به دنبال آن بتوانند به اجرای طرح‌های توسعه‌ای خود که یکی از آن‌ها تامین پایدار برق از طریق احداث نیروگاه است، بپردازند.
وجدانی با بیان اینکه شرکت فولاد جهان‌آرا اروند به عنوان یکی از مدرن‌ترین و مجهزترین کارخانه‌های تولید اسلب فولادی در کشور، تمام تلاش خود را جهت مدیریت مصرف بهینه انرژی و رعایت کردن بخشنامه‌ها و ابلاغیه‌های مرتبط با محدودیت انرژی (برق و گاز) به کار گرفته است تا به بهترین نحو نقش خود را در این راستا ایفا کند، یادآور شد: با توجه به جدیدالاحداث بودن کارخانه فولاد جهان‌آرا اروند، مجموعه ما هنوز نتوانسته است به ظرفیت اسمی و حتی تولید سودآور دست پیدا کند تا به دنبال آن، بخشی از هزینه‌های تولید اعم از حقوق و دستمزد، تامین مواد اولیه و… جبران شود. در واقع همین مسئله باعث شده است که نتوانیم سرمایه‌گذاری‌های لازم جهت احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر را انجام دهیم و امیدواریم در ماه‌های پیش‌رو ضمن تحقق ظرفیت نامی و تولید پایدار، در مسیر احداث نیروگاه نیز گام برداریم.
وی در پایان با تاکید بر اینکه علاوه بر ناترازی‌های انرژی که منجر به عدم‌النفع کارخانه‌های فولادی شده، تغییرات فراوان در تعرفه‌ها نیز عملکرد فولادسازان کشور را تحت تاثیر قرار داده است، بیان کرد: تغییرات مداوم و بدون اطلاع قبلی در خصوص نرخ تعرفه‌های انرژی را می‌توان از جمله این معضلات دانست. برای مثال، تولید در کارخانه فولاد جهان‌آرا اروند طی ماه‌های مرداد و شهریور امسال، متوقف و یا با محدودیت مواجه شد و این در حالی بود که ما باید هزینه ترانزیت برق را به میزان کامل در این بازه زمانی پرداخت می‌کردیم.
متاسفانه با این معضل در تابستان هر سال مواجه می‌شویم و مشخص نیست که چرا باید علی‌رغم عدم تولید محصول، هزینه ترانزیت برق را به میزان کامل بپردازیم! از طرفی، کلیه قبوض برق در سال گذشته به صورت علی‌الحساب صادر و سپس هزینه برق در بهمن ماه دو برابر شد و با عطف به ما سبق شدن، این افزایش قیمت سبب تحمیل بار مالی غیرقابل پیش‌بینی به مجموعه شد. باید این واقعیت را بپذیریم که در حال حاضر سرمایه‌گذاری در کارخانه‌های فولادی جهت احداث نیروگاه با وجود محدودیت در تولید و وجود این جرائم و هزینه‌ها به شدت دشوار شده و تجربه ثابت کرده است زمانی که صنایع به مسئله تامین انرژی ورود پیدا کرده‌اند، لزوما این تضمین برای آن‌ها وجود نداشته که تولیدشان پایدار باشد. از این رو نمی‌توان احداث نیروگاه را ضامن تامین پایدار برق صنایع دانست و هر لحظه ممکن است دولت و سازمان‌های بالادستی صنعتگران و فولادسازان را ملزم به ارائه برق تولیدی در شبکه برق کشور کنند.
