سقوط فولادین
بر اساس آخرین آمار منتشرشده، ایران از رتبه نهمین تولیدکننده فولاد جهان تنزل کرد و دوباره به رتبه دهم خود طی سال‌های گذشته بازگشت. بنا بر آخرین آمار انجمن جهانی فولاد، تولید فولاد ایران در ژوئیه سال ۲۰۲۴ نسبت به ژوئیه سال ۲۰۲۳، با کاهش ۱۸.۷درصدی روبهرو شده است، در این میان محتمل‌‌ترین دلیل این کاهش تولید را می‌توان قطعی برق واحدهای فولادی در تابستان ذکر کرد.
انجمن جهانی فولاد آخرین آمار تولید جهانی فولاد را منتشر کرده است. بنا بر این آمار در ۷ ماه نخست سال ۲۰۲۴ میلادی (ماه‌‌های ژانویه تا ژوئیه) یک میلیارد و ۱۰۷ میلیون و ۲۰۰هزار تن فولاد در جهان تولید شد و این حجم از تولید نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۳، با ۰.۷درصد کاهش همراه شده‌است. تولید جهانی فولاد در ماه ژوئیه سال ۲۰۲۴، به میزان ۱۵۲ میلیون و ۸۰۰هزار تن بود و نسبت به ژوئیه ۲۰۲۳، با ۴.۷درصد افت همراه بوده است. در ۷ ماه ابتدایی ۲۰۲۴ تولید فولاد ایران به ۱۸ میلیون و ۴۰۰هزار تن رسید که نسبت به ۷ ماه ۲۰۲۳، با ۲.۹درصد رشد همراه بوده است؛ با این حال فولادسازان ایرانی ژوئیه ۲۰۲۴ (۱۱ تیر تا ۱۰ مرداد ۱۴۰۳) را با افت ۱۸.۷درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۳ سپری کردند و تولید آنها در این بازه زمانی یک میلیون و ۸۰۰هزار تن بود.
محتمل‌‌ترین دلیل افت تولید در ژوئیه قطعی برق واحدهای فولادی با اوج‌‌گیری گرمای تابستان است. افت تولید ماه ژوئیه همچنین سبب شد ایران در ماه هفتم سال ۲۰۲۴ نتواند همچون ماه‌‌های گذشته در تولید فولاد از برزیل سبقت بگیرد و بار دیگر به جایگاه دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد جهان بازگشت و جایگاه نهم را به برزیل واگذار کرد. تولید هر یک از کشورهای برزیل، ترکیه و آلمان در این ماه به تفکیک ۳ میلیون و ۱۰۰هزار تن بود. بنا بر آمار انجمن جهانی فولاد، چین در جایگاه بزرگ‌ترین فولادساز جهان ۷ ماهه ابتدایی ۲۰۲۴ را با تولید ۶۱۳ میلیون و ۷۰۰هزار تن و ماه ژوئیه را با تولید ۸۲ میلیون و ۹۰۰هزار تن پشت‌‌سر گذاشت. تولید این کشور در ۷ماهه امسال نسبت به ۷ ماهه سال گذشته ۲.۲ کاهش داشت و در ژوئیه امسال نسبت به ژوئیه سال گذشته ۹درصد کمتر بود.
تنگنای ناترازی انرژی
نزول یک رتبه‌‌ای تولید فولاد ایران، به خوبی نشان می‌دهد که تولیدکنندگان این صنعت استراتژیک تا چه اندازه در تنگنای انرژی قرار دارند. بدون شک موضوع ناترازی انرژی و اعمال محدودیت‌ها در قطعی برق از سوی دولت، عامل مهم تلقی می‌شود که به صورت قابل توجهی میزان تولید فولادسازان را با کاهش همراه کرده است. البته ضررهایی که تولیدکنندگان فولاد بابت قطعی برق در تابستان و همچنین قطعی گاز در زمستان متحمل شده‌‌اند، طی سه سال گذشته شایان توجه است. در حقیقت ناترازی انرژی در صنعت فولاد عدم‌‌النفع‌‌های بسیار سنگین را به شرکت‌های تولیدکننده این صنعت تحمیل کرده که در صورت نبود راهکارهای عملی و مشخص، تصور آینده وخیم در انتظار فولادسازان دور از ذهن نخواهد بود.
به گفته رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، براساس۳۲ میلیون تن ظرفیت تولید فولاد در کشور، در سال۱۴۰۰ فولادسازان بابت برق حدود 52.8هزار میلیارد تومان به عبارتی ۵۲ همت از دست داده‌‌اند. این میزان در سال ۱۴۰۱ به عدد ۲۲ همت و در سال ۱۴۰۲ به رقم حدود ۳۰ همت رسیده است و بدون شک امسال نیز بیشتر خواهد شد. همچنین بابت گاز در سال ۱۴۰۰ حدود ۲۶ همت، در سال ۱۴۰۱ حدود ۳۲ همت و در سال ۱۴۰۳ نزدیک به ۶۸ همت از دست رفته است. جمع تولید از دست‌‌رفته در سال ۱۴۰۰ حدود ۷۹ همت، در سال ۱۴۰۱ حدود ۶۷ همت و در سال ۱۴۰۲ به 98.6 همت رسیده است. بهرام سبحانی به عنوان رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران عنوان کرده که وضعیت تولید امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته تا حدی کاهشی بوده، یک علت این کاهش مربوط به بحث انرژی و موضوع دیگر مربوط به کاهش صادرات می‌شود که دلیل آن به سیاست‌‌های ارزی و صادراتی دولت برمی‌‌گردد. جدول ضمیمه میزان خسارت به‌علت ناترازی انرژی فولادسازان را نشان می‌دهد.باید یادآور شد که صنعت فولاد در کشور جزو صنایعی بوده که طی ۱۰ سال گذشته تا سال ۱۴۰۰ با روندی صعودی همواره از رشد تولید برخوردار بوده است و طی این سال‌ها ظرفیت تولید واقعی آن به بالای ۳۰ میلیون تن در سال تولید رسیده است، اما بر اساس آمار از سال ۱۴۰۰ به بعد واحدهای فولادی با افت تولید همراه شده و امسال نیز برآورد می‌شود که 1.5 میلیون تن از سال قبل تولید کمتری در کارنامه پایانی سال خود به ثبت برسانند. کارشناسان و دست‌‌اندرکاران این حوزه، دو عامل محدودیت‌های انرژی و صادراتی طی سال‌های اخیر را عوامل مهم برای این روند نزولی کاهش تولید برشمرده‌‌اند.
به‌‌دنبال راهکارهای بلندمدت
باید به این موضوع توجه داشت که دولت با کسری انرژی بین ۱۰ تا ۱۲هزار مگاوات برق روبهرو است که باید در این راستا اقدام‌‌های اساسی در راستای احداث نیروگاه انجام دهد که این امر می‌تواند هم از طریق جذب سرمایه‌گذاری خارجی و هم از طریق امکانات مالی و فاینانس‌‌ها انجام گیرد. البته در این میان، یکی از راهکارهایی که دولت طی سال‌های اخیر به کار گرفته، اجبار احداث نیروگاه‌‌های برق توسط واحدهای صنعتی بوده است که در این میان صنعتگران فولاد مجبور شدند تا 3500 مگاوات نیروگاه احداث کنند، در حالی که این صنعت در مجموع مصرف حدود 5هزار مگاوات را به خود اختصاص داده است. این موضوع را نیز باید در نظر گرفت که فولادسازان با محدودیت صد درصدی انرژی در تابستان سال‌جاری مشغول به کار بوده‌‌اند، این در حالی است که سایر صنایع با 15درصد محدودیت همراه بوده‌‌اند. علاوه بر این قیمت انرژی برای صنعت فولاد گران‌‌تر از سایر صنایع نیز محاسبه می‌شود.با تمام این شرایط در میان تمام صنایع، این فولادسازان بوده‌‌اند که اقدام به احداث نیروگاه کرده‌‌اند، این درحالی است که برق تولیدی این واحدها را نیز دولت به تصرف خود درآورده است تا به شبکه سراسری برق ارسال شود و برحسب صلاح خویش به واحدهای فولادسازی برق بدهد. در این میان فولادسازان معتقدند احداث نیروگاه یک کار تخصصی و وظیفه وزارت نیرو است که باید در این راستا اقدامات بلندمدت انجام بدهد.
امیدوار به عملکرد دولت چهاردهم
با وجود تمام این شرایط، ایجاد نیروگاه برق یک فرآیند زمان‌براست و راهکارهایی که دولت طی سه سال گذشته و از سال 1400 در پیش‌‌رو گرفته، به ظاهر کوتاه یا میان‌‌مدت بوده است، صنعتگران و فعالان حوزه‌های مختلف تولید که همگی به نوعی ناترازی برق گریبان آنها را گرفته است، چشم امید خود را به دولت چهاردهم دوخته‌‌اند تا در نگاه بلندمدت راهی گشوده شود و در این راستا سرمایه‌گذاری‌‌های لازم انجام گیرد.
