نقره و تغییر تقاضای جهانی
علیرضا مهدیه تحلیلگر صنعت و توسعه
نقره فلزی ارزشمند بوده و هست که به خاطر خواص منحصر به فردش همچون جلای بالا، رسانایی عالی برای انتقال جریان الکتریسیته، خواص ضدباکتریایی و نیز مواردی اختصاصی شناخته می‌شود و کاربردهای فراوانی در صنایع مختلف دارد. این فلز از دیرباز در صنایع مختلف از جمله جواهرسازی، ضرب سکه، ساخت ظروف، تجهیزات الکترونیکی و در برخی از کاربردهای پزشکی استفاده می‌شده و هنوز هم می‌شود.
نقره همچنین به‌عنوان یک ماده قابل سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی مورد توجه قرار داشته و دارد و نسبت قیمت آن با طلا، شاخص مهمی در دنیای کامودیتی‌ها و سرمایه‌گذاری بر روی فلزات گرانبها، محسوب می‌شود.
در این خصوص نقره همانند طلا دارای تاریخچه بسیار طولانی است و قرن‌هاست که ذخیره قابل اعتماد ثروت و ارزش محسوب می‌شود و این فلز به عنوان یک کالای مبادله در بسیاری از جوامع مورد استفاده قرار گرفته و تا به امروز و با تمام تغییر شرایط، از اعتبار مناسبی برخوردار بوده است.
فلز نقره به طور طبیعی در طبیعت وجود دارد و معمولا به‌صورت ترکیب شده با دیگر عناصر یافت می‌شود و کشورهای مکزیک، چین و پرو، بزرگترین تولیدکنندگان نقره در جهان می‌باشند و ذخایر عظیمی نیز در کشورهایی چون استرالیا، روسیه و لهستان وجود دارد. اما آمریکای شمالی خانه اصلی شرکت‌های بزرگ تولید نقره در دنیاست و شرکت مکزیکی-انگلیسی فرزنیلو، بزرگترین بنگاه تولید نقره در میان سایر شرکت‌های جهان می‌باشد.
در این میان ذخایر توسعه‌نیافته نقره نیز به میزان بالایی وجود دارد و انتظار می‌رود که معادن جدید نقش مهمی در تامین تقاضاهای آینده، ایفا کنند.ذخایر و معادن جدیدی در مکزیک، پرو و روسیه که قرار است توسعه یابند و از میان آنها کوردرو در مکزیک شاخص‌تر هست و برآورد می‌شود که پس از تولید، به یکی از سه معدن برتر نقره در دنیا تبدیل شود.
ذخایری که حتما باید توسعه یابند، زیرا تقاضای جهانی رو به افزایش می‌باشد و چالش‌های تولید و عرضه، باعث افزایش قیمت این ماده معدنی مهم خواهد شد.
و به‌علاوه توسعه معادن، افزایش بهره‌وری و بازیافت را نیز باید اجرایی کرد که بازیافت به‌عنوان یک فرآیند مهم در مدیریت منابع، می‌تواند تاثیرات مثبتی بر عرضه نقره داشته باشد و با بازیافت و جداسازی نقره از ضایعات و باطله‌ها، می‌توان به کاهش نیاز به استخراج نقره از معادن کمک کرد و پاسخگوی تقاضای روبه‌رشد حال و آینده بود. افزایش همین تقاضای جدید و مشکلات تولید بود که باعث شد بازار نقره در سال ۲۰۲۲، با کسری بالایی مواجه شود که یک رکورد بی‌سابقه بود و علت آن کاهش تولید نقره در کشورهای مکزیک و پرو بود که دو تولیدکننده بزرگ جهانی هستند و درحال‌حاضر مجموع تولید این دو کشور، بسیار کمتر از اوج تولید آنها در ۱۵ سال گذشته می‌باشد. و دلیل افزایش تقاضاها برای نقره این بوده که نقره به یک ماده حیاتی برای صنایع مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر و صنعت الکترونیک تبدیل شده است.
فلز نقره بخش حیاتی سلول‌های خورشیدی می‌باشد و یک پنل خورشیدی معمولی می‌تواند تا ۲۰ گرم نقره داشته باشد و نقره در این صنعت به خمیر تبدیل شده و روی ویفرهای سیلیکونی پوشانده می‌شود و هنگامی که نور خورشید به سیلیکون برخورد می‌کند، نقره به انتقال جریان الکتریسیته تولید شده برای مصرف و یا ذخیره در باتری‌ها کمک می‌کند.
ویژگی‌های اختصاصی نقره باعث شده که مصرف آن در صنایع الکترونیک و خودروهای برقی نیز افزایش یابد و تقریبا تمام قطعات و اتصالات الکتریکی به این فلز متکی هستند.
اما برسی تقاضا و مصرف نقره در حدود یک دهه گذشته و بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۴ و در بخش‌های مختلف، نشان از تغییرات قابل‌توجه و گسترده دارد و آشکار می‌کند که چشمگیرترین رشد در صنعت فتوولتائیک بوده است. جایی که مصرف نقره برای تولید پنل‌های خورشیدی از ۶۰ میلیون اونس در سال ۲۰۱۵ به ۲۳۲ میلیون اونس در سال ۲۰۲۴ افزایش یافته که ناشی از گسترش جهانی تولید انرژی خورشیدی می‌باشد.
صنایع برق و الکترونیک نیز شاهد افزایش مصرف نقره از ۲۱۳ میلیون اونس به ۲۵۴ میلیون اونس بودند که نشان دهنده پیشرفت فناوری و تقاضای فزاینده برای لوازم الکترونیکی مصرفی است. سایر کاربردهای صنعتی نقره مانند باتری و ابزار پزشکی نیز رشد قابل‌توجهی ثبت کرده و از ۱۳۳.۷ میلیون اونس به ۱۷۳.۵ میلیون اونس رسیده است.
در مقابل، برخی از بخش‌ها کاهش یا رشد اندکی را تجربه کرده‌اند و سرمایه‌گذاری فیزیکی در نقره مانند سکه و شمش، از بیش از ۳۰۹ میلیون اونس در سال ۲۰۱۵ به ۲۱۲ میلیون اونس کاهش یافته که نشانه تغییر در روند سرمایه‌گذاری می‌باشد.
طی این مدت استفاده از نقره مرتبط با عکاسی نیز به دلیل افزایش فناوری‌های دیجیتال، بیش از ۳۱ درصد کاهش یافته و تقاضای ظروف نقره با افزایش کمی از ۵۸.۳ به ۵۸.۸ میلیون اونس رسیده است. حتی تقاضای جواهرات رشد متوسطی را نشان داده و از ۲۰۲.۵ میلیون اونس به ۲۱۱.۳ میلیون اونس و در مدت مشابه افزایش یافته است. و به طور کلی، بخش پررونق فتوولتائیک محرک اصلی رشد تقاضای جهانی نقره بوده و منهای بخش‌های مرتبط به صنایع نوین، در سایر بخش‌ها و به دلیل پیشرفت‌های تکنولوژیکی و تغییر شرایط بازار، شاهد رشد اندک یا کاهش تدریجی تقاضا بوده‌‌ایم.
ولی باید تحلیل را به اینجا رساند که نقره حالا به فرصت‌ها، تقاضاهای بالا و هیجان‌انگیزی رسیده و فراتر از کاربردهای سنتی خود دیده می‌شود و نقش رو به گسترش در انرژی پاک دارد و با رشد و توسعه هوش مصنوعی، نقره به یک ماده ضروری‌تر تبدیل خواهد شد. حالا نقره در هوش مصنوعی نیز گنجانده شده و بیشتر از قبل در حمل‌ونقل، فناوری‌های نانو، بیوتکنولوژی، مراقبت‌های بهداشتی و مراکز داده، کاربرد خواهد داشت.
نقره در حوزه هوش مصنوعی موثر است، زیرا با فناوری‌های مرتبط با هوش مصنوعی ارتباط نزدیک دارد که شامل حسگرها و تجهیزات الکترونیکی می‌شود که نقره به دلیل خواص الکتریکی و رسانایی بالا، در تولید این حسگرها و تجهیزات استفاده می‌شود و این حسگرها می‌توانند برای جمع‌آوری داده‌های مورد استفاده هوش مصنوعی به کار روند.
و نیز حفاظت از داده‌ها که نقره با خواص ویژه خود می‌تواند در حفاظت از تجهیزات و سیستم‌های ذخیره‌سازی داده‌ها به کار رود و این کاربرد ویژه می‌تواند به امنیت داده‌ها در سیستم‌های هوش مصنوعی کمک کند. و همچنین مصنوعات نانویی که با توجه به کاربرد نقره در تولید نانوذرات و فناوری‌های نانو، در هوش مصنوعی و یادگیری ماشین هم نانوذرات می‌توانند در سنسورها و سیستم‌های پردازش اطلاعات به کار روند.
و در مجموع، اگرچه نقره به عنوان یک ماده در هوش مصنوعی به طور مستقیم استفاده نمی‌شود، اما قابلیت‌های آن در فناوری‌های مرتبط می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم‌های هوش مصنوعی کمک کند. پس از برسی اهمیت، ذخایر، بازارها و کاربردهای نقره، حالا تحلیل قیمت و فراز و فرودهای آن نیز لازم است که ببینیم شرایط صنعت و اقتصاد جهانی چه تاثیراتی بر نقره داشته و نقره چه تاثیراتی می‌تواند بگذارد.
یکی از جذابیت‌های اصلی نقره، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و بعلت ارزش ذاتی آن است که بر خلاف فیات یا ارز کاغذی، نقره را نمی‌توان به دلخواه بانک‌ها چاپ کرد و ارزهای بانکی در طول زمان ارزش خود را از دست داده‌اند ولی دارایی‌هایی چون نقره، ممکن است ارزش خود را به طور بالقوه حفظ کنند. و همین موارد و باز هم به طور بالقوه می‌تواند نقره را در دوره‌های افزایش تورم و تنش‌های اقتصادی و تقریبا شبیه به طلا جذاب نماید که در چنین دوره‌هایی هزینه کلی کالاها و خدمات افزایش می‌یابد و قدرت خرید ارزها کاهشی می‌گردد که به نفع نقره است.
ولی با همه این تفاسیر، تاریخچه قیمت نقره صعود و سقوط بسیار داشته و اگرچه عملکرد گذشته لزوما نشان‌دهنده نتایج آتی نیست، ولی نگاهی به آن می‌تواند شرایط گذشته را با امروز مقایسه کند. اگر چهار دهه عملکرد نقره را برسی کنیم، خواهیم دید که در اواسط دهه ۱۹۷۰، قیمت نقره کمتر از ۱۰ دلار در هر اونس بود ولی با این‌حال، فلز سفید در اواخر دهه ۷۰ شروع به افزایش کرد و در سال ۱۹۸۰ به بیش از ۳۶ دلار در هر اونس رسید ولی بازار شاهد بازگشت قیمت‌ها شد و نقره بار دیگر در اواخر دهه ۱۹۸۰، زیر سطح ۱۰ دلار در هر اونس معامله شد.
و نقره برای سال‌های آتی محدوده معاملاتی زیر ۱۰ دلار را حفظ کرد و قیمت‌ها تا سال ۲۰۰۶ به بالای ۱۰ دلار در هراونس نمی‌رسید، اما در سال ۲۰۰۸ بود که قیمت نقره اساسا دو برابر شد و به حدود ۲۰ دلار در هر اونس رسید.
این اتفاق می‌تواند به طور بالقوه به بحران‌های مالی سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ مرتبط باشد که سیستم بانکی جهانی به نوعی فروپاشید و اما قیمت بار دیگر به شدت کاهش یافت و به همان محدوده ۱۰ دلار در هر اونس افول کرد ولی در دوران این نزول قیمت، نقره به شدت خریداری شد و یک صعود تاریخی قیمت را آغاز کرد و بازار در سال ۲۰۱۱، قیمت ۵۰ دلاری نقره را برای هر اونس دید.
این صعود سریع و قابل‌توجه قیمت را می‌توان اینچنین تحلیل کرد که سرمایه‌گذارن به دلیل رشد تقاضا، ریسک گریزی و نگرانی از تاثیرات احتمالی سیاست‌های پولی و اقتصادی، به نقره نزدیک شدند ولی با این‌حال، بازار محدوده ۵۰ دلاری را حفظ نکرد و فلز سفید طی چند سال روند کاهشی خود را ادامه داد تا اینکه در سال ۲۰۱۶ به پایین‌ترین سطح و کمتر از ۱۴ دلار در هر اونس رسید.
بعد از آن قیمت تا حدودی بهبود یافت و امروز قیمت نقره در محدوده ۳۲ دلار در هر اونس قرار دارد ولی موضوع مهم‌تر این است که نقره برخلاف سایر زمان‌های تاریخ خود، از عامل کلیدی افزایش مداوم تقاضای صنعتی سود بیشتری خواهد برد و جذابیت بیشتری خواهد داشت و فعلا برآورد می‌شود که در بازار بزرگ انرژی‌های سبز ، بازار این فلز سفید هم سبز خواهد شد.
