نظری به جایگاه تشکل‌های تخصصی صنعت سنگ ساختمانی ایران و جهان
سیامک اخطاری مشاور و کوچ توسعه صادرات سنگهای ساختمانی ایران آلمان
صنعت سنگ ساختمانی ایران با توجه به ظرفیت‌های عظیم طبیعی، اقتصادی، و انسانی خود، نیازمند تشکل‌هایی منسجم، تخصصی و شفاف است. برای نیل به این هدف، باید از تجربه‌های موفق کشورهایی همچون ایتالیا، ترکیه، برزیل، چین، آلمان و اسپانیا و هند بهره گرفت. در ادامه، پیشنهاداتی برای اداره و سازماندهی تشکل‌های تخصصی این صنعت ارائه می‌شود:
۱. ساختاردهی و تعریف نوع عضویت
یعنی تشکل باید همه اقشار اعم از عضو و غیر عضو را به ایجاد وحدت رویه دعوت نماید بدیهی است که چتر حمایتی تشکل به ترتیب نزدیکی و دوری تعاریف متفاوتی دارد.
عضویت‌ها: سه نوع عضویت تعریف شود:
عضو افتخاری: برای افراد موثر یا متخصصان برجسته داخلی و بین‌المللی که نقش مشاوره‌ای ایفا می‌کنند.
عضو پیوسته: تولیدکنندگان و فعالان اصلی صنعت که نقش کلیدی در تصمیم‌گیری‌ها دارند.
عضو ناپیوسته: افراد یا شرکت‌هایی که در صنایع وابسته فعالیت می‌کنند.
امتیازها و مزایا: عضویت در تشکل باید امتیازات ویژه‌ای مانند اولویت در بهره‌مندی از خدمات تخصصی، سمینارها - سفرهای تجاری خاص -دسترسی به مشاوره حقوقی و مشارکت در نمایشگاه‌ها داشته باشد.
۲. شفافیت و سیستم‌سازی
برنامه‌محوری: کاندیداهای مدیریت باید برنامه‌های اجرایی ارائه دهند و بر اساس سیستم‌سازی در تشکل عمل کنند.
تشکلها باید از فرد گرایی فاصله گرفته به دور از القاب و معروفیتها در اندیشه توسعه آگاهی صنفی و ارتقا آن قدم بردارند.در واقع تشکلی قوی است که اعضای محترم آن از کاندیدای هیات مدیره برنامه بخواهند و به برنامه‌ها رای بدهند.عدم همگرایی در ترکیب تخصصی در هیات مدیره ضروری است - ترکیب هیات مدیره باید از رسته‌های مختلف صنفی تجمیع و انتخاب شوند.
گزارش‌دهی: گزارش‌های ماهانه عملکرد و پیشرفت اهداف و مستند‌سازی رسمی تعیین‌کننده میزان شفافیت سازمانی است.
شفافیت: بدیهی است در یک تشکل قوی تمامی فرآیندهای تصمیم‌گیری و مالی به شکل خبرنامه و اطلاعات عمومی در جراید منعکس می‌شوند.
۳. حل مشکلات و آینده‌نگری
فهرست مشکلات: شناسایی و انتشار مشکلات اصلی صنعت در ابتدای دوره و گزارش پیشرفت در پایان دوره.
مرکز حل اختلاف: ایجاد نهادی برای حل اختلاف‌های حقوقی بین اعضا و ارائه مشاوره حقوقی تخصصی.
ایجاد مرجع آماری: جمع‌آوری اطلاعات و تدوین پایگاه داده‌های درون‌صنفی برای تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر.
ایجاد روند سازمانی: سازماندهی شغلی با کد شناسه و برخورداری از فهرست اولویتهای خدماتی تخصصی و رفاهی.
۴. تقویت شبکه‌سازی داخلی و بین‌المللی
رایزنی بین‌المللی: ارتباط با انجمن‌های معتبر جهانی مانند Confindustria Marmomacchine ایتالیا، انجمن سنگ ترکیه، و انجمن‌های مشابه در هند و اسپانیا.
شخصیت ملی یکپارچه: ارائه تصویر واحد از صنعت سنگ ایران در سطح جهانی.تاکید روی اصالت و نام با هویت ایرانی.کمک به شخصیت‌سازی و برند‌سازی ایرانی در صنعت سنگ ساختمانی جهان.
نمایشگاه‌ها: سازماندهی و شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی برای معرفی توانمندی‌های صنعت.ایجاد پاویون ملی در رویدادهای بین‌المللی
۵. آموزش و توسعه
برنامه‌های آموزشی: توسعه دوره‌های آموزشی تخصصی برای اعضا با همکاری دانشگاه‌ها و مؤسسات بین‌المللی.
انتشار نشریه: ایجاد بولتن‌های ماهانه اطلاعاتی برای انتشار دانش تخصصی و اخبار صنعت.
آموزش استانداردهای آداب معاشرت تجاری مشارکت شرکت‌ها در حوزه بین‌المللی - رعایت شئونات رفتار تجاری و اجتماعی - فرهنگی.
۶. الگوگیری از کشورهای موفق
نخستین تشکل صنعت سنگ ایران، انجمن سنگ ایران، در تاریخ ۲۰ شهریور ۱۳۷۹ (۱۱ سپتامبر ۲۰۰۰ میلادی) تأسیس شد اما جالب است که نخستین کارخانه سنگ بری در ایران نیز در سال ۱۳۱۷ توسط آستان قدس رضوی در مشهد ساخته شد و در سال ۱۳۱۸ به بهره‌برداری رسید. این سنگبری ساخت آلمان بوده و توسط کارشناسان آلمانی نصب و بهره‌برداری شد.
تشکل‌های سنگ در کشورهای مختلف:
آلمان: اتحادیه سنگ طبیعی آلمان در سال ۱۹۰۰ تأسیس شد و یکی از قدیمی‌ترین تشکل‌های این صنعت در جهان است. این اتحادیه به عنوان نهاد اصلی برای ارتقای استفاده از سنگ طبیعی و حمایت از صنایع وابسته در آلمان فعالیت می‌کند.در بخش سنگ تراشی سنتی و مدرن تولید صنعتی و سنگهای آرامگاهی دارای دسته بندی صنفی است.
ایتالیا: فدراسیون صنعت سنگ ایتالیا یکی از تأثیرگذارترین تشکلها در جهان است که قدمت آن به اوایل قرن ۲۰ یا به تعبیری ۱۹۷۰ بازمی‌گردد. ایتالیا یکی از پیشروترین کشورها در تولید و صادرات سنگ طبیعی است و نمایشگاه‌های معتبر بین‌المللی مانند Marmomac در این کشور برگزار می‌شود.
ترکیه: انجمن سنگ مرمریت و ماشین‌آلات ترکیه از دهه ۱۹۹۰ به طور رسمی شروع به فعالیت کرده و از آن زمان به عنوان یکی از پیشگامان صنعت سنگ در بازارهای جهانی شناخته می‌شود.
برزیل: اتحادیه ABIROCHAS در دهه ۱۹۸۰ تأسیس شد و نقش مهمی در توسعه صنعت سنگ طبیعی در این کشور دارد. برزیل اکنون یکی از بزرگترین صادرکنندگان سنگهای طبیعی در جهان است، به‌ویژه در بازار گرانیت.
چین: چین به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده سنگ در جهان، دارای چندین تشکل است. یکی از برجسته‌ترین آنها انجمن صنعت سنگ چین است که از دهه ۱۹۸۰ به‌طور فعال فعالیت می‌کند
اسپانیا: اتحادیه سنگ مرمریت آندلس در اوایل قرن ۲۰ تأسیس شد و نماینده اصلی صنعت سنگ طبیعی در اسپانیا است. این کشور یکی از پیشگامان در صادرات سنگ، به‌ویژه مرمریت، است
هند: اتحادیه صنعت سنگ هند از دهه ۱۹۸۰ به‌طور رسمی فعالیت می‌کند و نقش کلیدی در توسعه صادرات این کشور داشته است. هند یکی از بزرگترین تولیدکنندگان سنگهای گرانیت در جهان است.
ایتالیا: ایجاد استانداردهای سختگیرانه کیفیت و شبکه قوی بین تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان.
ترکیه: تمرکز بر صادرات و توسعه بازارهای بین‌المللی از طریق تبلیغات و مشارکت در نمایشگاه‌ها.
برزیل: نوآوری در طراحی و توسعه محصولات.
چین: ایجاد زنجیره تأمین قوی و بهره‌گیری از فناوری‌های جدید.
هند: توسعه آموزش‌های مهارتی و کارگاه‌های تخصصی.
نخستین تشکل صنعت سنگ ایران، انجمن سنگ ایران، در تاریخ ۲۰ شهریور ۱۳۷۹ (۱۱ سپتامبر ۲۰۰۰ میلادی) تأسیس شد.
ایران دارای سه دسته تشکل حقوقی در صنعت سنگ ساختمانی است:
اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران (CCI): این اتاق به عنوان نهاد عالی اقتصادی و مشورتی کشور شناخته می‌شود که در آن نمایندگان بخش خصوصی و تجاری فعالیت می‌کنند. در این ساختار، تشکل‌های صنعت سنگ به عنوان اعضای اتاق بازرگانی حضور دارند و می‌توانند در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیمات اقتصادی مشارکت کنند.
انجمن‌های کارفرمایی: این انجمن‌ها تحت نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار دارند و هدف اصلی آنها حمایت از کارفرمایان در صنعت سنگ است. این انجمن‌ها بیشتر به مسائل تولیدی، توزیعی و تجاری صنعت سنگ می‌پردازند و نقش مهمی در ارتقای بهره‌وری و هماهنگی در این صنعت دارند.
اتحادیه‌های کارگری: اتحادیه‌های کارگری در صنعت سنگ به نمایندگی از کارکنان و کارگران صنعت سنگ فعالیت می‌کنند و در زمینه مسائل مربوط به حقوق و دستمزد، شرایط کاری، ایمنی و سایر موضوعات اجتماعی نقش دارند. این اتحادیه‌ها به طور مستقیم تحت نظارت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی فعالیت می‌کنند
جمع‌بندی
تشکل‌های تخصصی در صنعت سنگ ساختمانی باید فراتر از نقش رایزنی -نظارتی، به عنوان دیده‌بان و پیشرو در توسعه این صنعت عمل کنند. از طریق شفافیت، شبکه‌سازی داخلی و بین‌المللی، ایجاد مرجع آماری و توجه به آموزش، می‌توان آینده‌ای روشن برای این صنعت در ایران رقم زد.
