آینده بازار سرمایه در میان تهدیدها و فرصت‌ها
در هفته‌های اخیر، بازار سرمایه ایران با نوسانات و واکنش‌های شدید به تحولات داخلی و بین‌المللی مواجه بوده‌است. تحلیلگران بازار معتقدند که تغییرات در ریسک‌های سیستماتیک، انتخابات و تحولات سیاسی به‌ویژه در منطقه و آمریکا، به‌شدت بر وضعیت بازار تاثیرگذار بوده‌اند. در این گزارش، به بررسی دو دیدگاه مختلف از تحلیلگران بازار، مهدی ساسانی و شهیر محمدنیا، پرداخته می‌شود که هرکدام به تحولات جاری از زاویه‌‌‌‌‌ای متفاوت نگاه می‌کنند.
مهدی ساسانی، تحلیلگر بازار سرمایه، معتقد است؛ شکنندگی بازار سرمایه باعث‌شده تا با هر خبر یا اتفاقی واکنش‌های افراطی در تابلوی معاملات مشاهده شود. به گفته وی، «از اول خردادماه که حادثه سقوط بالگرد رئیس‌‌‌‌‌جمهور سابق اتفاق افتاد، شاهد حوادث زیادی بوده‌‌‌‌‌ایم که هریک از آنها ریسک‌ها را برای بازار سرمایه افزایش داده‌است.» ساسانی اضافه کرد؛ با وجود کاهش ریسک‌ها، بازار نتوانسته به تعادل برسد و «عدم‌اطمینان به آینده بازار باعث‌شده که واکنش‌ها نسبت به اخبار منفی شدیدتر از اخبار مثبت باشد.» وی در ادامه به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا اشاره کرد و گفت: «با توجه به اینکه هر فردی که به جایگاه ریاست‌جمهوری آمریکا برسد، تصمیماتش می‌تواند به‌صورت مستقیم بر روی کشور ما اثرگذار باشد، بسیاری از افراد موضوع انتخابات آمریکا را رصد می‌کنند.» اما به عقیده ساسانی، در کنار این تحولات جهانی، «موضوعات داخلی نظیر افزایش تولید ناخالص داخلی، کاهش نرخ بهره و بهبود سیاست‌های اقتصادی می‌توانند تاثیر زیادی بر بازگشت بازار سرمایه به تعادل داشته باشند.» او بر این باور است که اگر این مسائل داخلی به‌خوبی انجام شود، تاثیر انتخاب رئیس‌‌‌‌‌جمهور آمریکا بر اقتصاد ایران کاهش خواهد یافت.
«اتفاق‌هایی مثل افزایش تولید ناخالص داخلی، عدم‌دستکاری هزینه‌های شرکت‌ها، کاهش نرخ بهره، کم‌کردن فاصله بین دلار بازار آزاد و دلار نیمایی و همچنین حذف قیمت‌گذاری دستوری از جمله عواملی هستند که می‌توانند با بهبودشان شرایط اقتصاد و بازار را از رکود فعلی خارج کنند.» ساسانی معتقد است که حتی با انتخاب رئیس‌‌‌‌‌جمهور آینده آمریکا، اگر این موضوعات داخلی به‌طور صحیح مدیریت نشوند، «نمی‌توانیم انتظار بهبود خاصی را در شرایط اقتصاد و صنایع داشته باشیم.»
او همچنین به اقدامات دولت اشاره می‌کند که باوجود تنش‌های شدید در سطح خاورمیانه می‌تواند امید را به سهامداران برگرداند. او در این‌باره گفت: «دولت جدید اقداماتی انجام داده و در دست انجام دارند که می‌توان امید داشت در آینده به بازار سرمایه و شرایط کلی افراد دید مثبت‌‌‌‌‌تری پیدا کنند.» وی اضافه کرد که روز گذشته در نمایشگاه کیش اینوکس، رئیس سازمان بورس این امید را به سهامداران داد که در ماه‌های آینده شرایط بازار سرمایه بهتر خواهدشد و بورس قادر خواهد بود به جایگاه اصلی خود برگردد.
سایه تحولات جهانی و انتخابات آمریکا بر بازار سرمایه
شهیر محمدنیا، تحلیلگر دیگر بازار سرمایه، به بررسی تاثیر تحولات جهانی و به‌ویژه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بر بازار سرمایه ایران پرداخت. به گفته وی، «هفته‌جاری را با خوش‌بینی‌‌‌‌‌های به‌وجود آمده از کاهش ریسک سیستماتیک در هفته گذشته آغاز کردیم که متاسفانه این خوش‌بینی‌‌‌‌‌ها رنگ‌باختند و جایشان را به بدبینی دادند.» محمدنیا همچنین به واکنش‌های بازار نسبت به تحولات خاورمیانه اشاره کرد و افزود؛ «مقامات کشورمان احتمالا پاسخ نظامی ایران را به وقایع اخیر اعلام خواهند کرد که این موضوع فضای بازار را در ابهام قرار داده‌است.» وی در ادامه به بررسی تحولات روزهای اخیر در بازار اشاره کرد: «در ابتدای هفته گذشته شاهد بودیم که با خوش‌بینی ایجاد‌شده، یک موج تقاضا در بازار شکل‌گرفت، اما پس از سه روز، با اعلام مواضع رسمی مقامات کشور، فضا مجددا در هاله‌‌‌‌‌ای از ابهام قرارگرفت.» محمدنیا به تغییرات بازار در این روزها اشاره کرد و گفت: «در روز یکشنبه، 90درصد بازار در محدوده منفی به‌کار خود پایان داد، اما در روز دوشنبه و در نیمه دوم بازار، از میزان عرضه‌ها کاسته شد و برخلاف روز قبل، 70درصد بازار در محدوده منفی به‌کار خود پایان داد. در روز سه‌شنبه شاهد بودیم که بازار کاملا متعادل شد و 50درصد بازار روز خود را مثبت سپری کرد.»
این تعادل، به گفته محمدنیا به دو عامل مهم بستگی داشت: «اولین موضوع ایجاد خوش‌بینی مجدد پس از صحبت‌های آقای پزشکیان مبنی‌بر اینکه اگر شاهد یک آتش‌‌‌‌‌بس در منطقه باشیم، پاسخ ایران می‌تواند متناسب و محدود باشد و از شدتی که مقامات نظامی وعده داده بودند، کاسته خواهدشد. از طرف دیگر، افزایش احتمال توافق و آتش‌‌‌‌‌بس به بازگشت خوش‌بینی به کاهش تنش و پایان کنش و واکنش‌های نظامی کمک کرده‌است.» محمدنیا همچنین به انتخابات آمریکا اشاره می‌کند و معتقد است که «انتخابات آمریکا باعث شده‌است که بازار به‌طور کلی محتاط عمل کند و به‌ویژه نسبت به برنده‌شدن هریس خوشبین باشد.» وی ادامه‌داد: «اگر بخواهیم به بررسی تاثیرات هرکدام از نامزدهای انتخابات آمریکا بپردازیم، باید بگوییم که فارغ از اینکه رئیس‌‌‌‌‌جمهور بعدی آمریکا چه‌کسی باشد، منافع آمریکا به‌عنوان اقتصاد اول جهان و چین به‌عنوان اقتصاد دوم جهان، نیاز به صلح و ثبات در خاورمیانه دارند.»
محمدنیا در تحلیل خود درباره تفاوت سیاست‌های ترامپ و هریس گفت: «دولت دموکرات‌ها بیشتر مایل به تعاملات دیپلماتیک و توافق‌های جامع است که حتی ممکن است این توافق‌ها به‌صورت نانوشته باقی‌بمانند، در حالی‌که جمهوری‌خواهان بیشتر دنبال استراتژی چماق و هویج هستند. در هر صورت، باید گفت که منافع آمریکا و چین در منطقه خاورمیانه هم‌راستا است.» وی همچنین تاکید کرد؛ «با توجه به شرایط فعلی اقتصادی آمریکا، دیگر تفاوت چندانی ندارد که رئیس‌‌‌‌‌جمهور آینده آمریکا از چه حزبی باشد.» محمدنیا به شرایط اقتصادی فعلی اشاره‌کرد و گفت: «در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، شرایط اقتصادی آمریکا بسیار متفاوت از الان بود، اما در حال‌حاضر اقتصاد آمریکا با صرف منابع بسیار زیاد، تورم بی‌سابقه‌‌‌‌‌ای را که بخش زیادی از آن ناشی از بخش انرژی بود، کاهش داده و به نزدیک نرخ هدف 2درصد رسانده‌است، لذا منافع آمریکا ایجاب نمی‌کند که با اعمال تحریم‌های سخت علیه صادرات نفت ایران و روسیه، غول تورم را در آمریکا بیدار کند.»
محمدنیا ادامه‌داد: ترجیح بازار و اقتصاد ایران برنده‌شدن هریس است و حتی اگر به انتخابات دوره پیشین مراجعه کنیم، می‌بینیم که با انتخاب بایدن و پیروزی بر ترامپ بازار یک روند میان‌مدت مثبت در اوج نزول‌های سال1399 به خود گرفت و بازدهی نزدیک به 28درصد کسب کرد، پس می‌توانیم نتیجه بگیریم با انتخاب هریک از کاندیدا‌ها به‌صورت کوتاه‌مدت می‌توانیم تاثیراتی بر بازار ببینیم که البته بعد از مدتی این نوسانات اصلاح و تعدیل می‌شوند. با روی کار آمدن هریس یک موج صعودی کوتاه‌مدت در بازار سهام و نزول در قیمت دلار و طلا خواهیم دید و بالعکس با روی کار آمدن ترامپ این سناریو کاملا عوض می‌شود.
توجه به این نکته هم بسیار مهم است که محرک اصلی و اولویت اصلی تعیین روند در بازار بدون‌شک ریسک سیستماتیک خاورمیانه است. در مجموع، تحلیلگران بازار سرمایه ایران معتقدند که وضعیت بازار تحت‌تاثیر ریسک‌های داخلی و بین‌المللی قرار دارد. گرچه انتخابات آمریکا و تحولات منطقه‌ای می‌توانند نوساناتی را در بازار ایجاد کنند، اما مسائل داخلی مانند کاهش ریسک‌های سیستماتیک، بهبود سیاست‌های اقتصادی و تقویت تولید ناخالص داخلی نیز در تعیین روند بازار نقش حیاتی خواهند داشت، از این‌رو حتی با انتخاب رئیس‌‌‌‌‌جمهور جدید آمریکا، به‌نظر می‌رسد که اصلاحات داخلی و سیاست‌های اقتصادی تعیین‌‌‌‌‌کننده اصلی روند آتی بازار سرمایه خواهند بود.
