ایران؛ قطب هم‌‌‌‌‌افزایی صنعت گاز
تهران روز شنبه میزبان بیستوششمین اجلاس وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌‌‌‌‌ئی‌‌‌‌‌سی‌‌‌‌‌اف) بود. مراسم افتتاحیه این نشست با سخنرانی رئیس و دبیرکل این مجمع آغاز شد، سپس در ادامه وزرا درپشت درهای بسته به گفت‌وگو پرداختند. در این دوره محسن پاکنژاد، وزیر نفت ایران مقام رئیس و محمد حامل از الجزایر دبیرکلی مجمع را برعهده داشتند.
در آیین افتتاح نشست، دبیرکل با اعلام اینکه از زمان تشکیلGECF، شاهد افزایش ۷۰درصدی تقاضای گاز طبیعی بوده‌ایم، افزود: مجمع کشورهای صادرکننده گاز دنبال تضمین آینده پررونق برای گاز طبیعی است. وی با بیان اینکه کشورهای صادرکننده گاز به‌دنبال تضمین یک آینده پررونق برای گاز طبیعی است، در عین حالی که خود را با چشم‌‌‌‌‌انداز متغیر جهانی متناسب‌‌‌‌‌سازی می‌کند، تاکید کرد: از زمان شکل‌گیری مجمع، شاهد افزایش چشمگیر ۷۰درصدی تقاضای گاز طبیعی بودیم. این درحالی است که با وجود همه‌‌‌‌‌گیری ویروس‌کرونا، در مقابل تحولات اقتصادی و بحران‌های ژئوپلیتیک از خود تاب‌‌‌‌‌آوری نشان‌داده‌است.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با اشاره به اینکه مصرف گاز طبیعی در سال۲۰۲۳ به مقدار بی‌سابقه‌‌‌‌‌ای افزایش‌یافته؛ تصریح کرد: مجمع کشورهای صادرکننده گاز پیش‌بینی می‌کند مصرف گاز طبیعی تا سال۲۰۵۰ افزایش ۳۴درصدی داشته‌باشد.
حامل با بیان اینکه اهمیت گاز طبیعی به‌عنوان یک منبع انرژی پاک، در دسترس، قابل‌اعتماد و انعطاف‌‌‌‌‌پذیر هرگز تا این اندازه عیان نبوده‌است، افزود: مجمع همسو با ماموریت خود برای معرفی گاز طبیعی به‌عنوان پیشران انرژی و امنیت غذایی و بخشی از راهکار تحقق اهداف توسعه پایدار راسخ باقی‌مانده‌است. وی ادامه‌داد: مجمع کشورهای صادرکننده گاز همسو با بیانیه دوحه، همچنین بیانیه الجزایر، طی ششمین و هفتمین نشست سران، تعاملات خود را افزایش داده، اعضای جدید جذب‌کرده و مشارکت‌‌‌‌‌هایی در زمینه گفت‌وگو با کشورهای مصرف‌کننده و سازمان‌های بین‌المللی ایجاد‌کرده‌است. دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با اشاره به فعالیت‌هایی که مجمع کشورهای صادرکننده گاز در این مدت انجام داده؛ گفت: جی‌‌‌‌‌ئی‌‌‌‌‌سی‌‌‌‌‌اف در این مدت چشم‌‌‌‌‌انداز و کیفیت تحلیل و نشریات خود را ارتقا داده، فعالانه از کشورهای عضو در جریان مذاکرات به رهبری سازمان‌ملل حمایت و عملیاتی‌‌‌‌‌سازی موسسه تحقیقات گاز را پیش‌برده است.
تنش‌ها و زنجیره‌های تامین انرژی
محسن پاکنژاد وزیر نفت با اشاره به اینکه با وجود تحریم‌ها در چند سال‌گذشته، تولید گاز طبیعی ایران تا سطح ۲۷۵میلیارد مترمکعب در سال‌رسیده، گفت: تنش‌های منطقه‌ای، خطرات قابل‌توجهی برای امنیت انرژی جهانی به‌همراه دارند.
وی با تاکید بر اینکه اجلاس وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز یکی از مهم‌ترین رویدادهای بین‌المللی در صنعت گاز جهان محسوب می‌شود، ادامه‌داد: این اجلاس، فرصت مناسبی برای تبادل‌‌‌‌‌نظر و همفکری میان کشورهای عضو و ناظر مجمع، صاحب‌نظران و کارشناسان صنعت گاز است تا افق‌‌‌‌‌های روشن همکاری، بیش‌‌‌‌‌ازپیش به اشتراک گذاشته شده و تقویت شود.
پاکنژاد با اشاره به اینکه بیش از یک سال‌است شاهد منازعات بین‌المللی هستیم، گفت تهدیدهای سرزمینی، نه‌‌‌‌‌تنها ثبات منطقه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، بلکه خطرات قابل‌توجهی برای امنیت انرژی جهانی به‌همراه دارد، زیرا زنجیره‌های تامین را مختل و قابلیت اطمینان و دسترسی به منابع حیاتی انرژی را برای جامعه بین‌المللی به‌خطر می‌‌‌‌‌اندازد.
تامین نیمی از انرژی جهان
وزیر نفت با بیان اینکه اتخاذ رویکردهای تک‌‌‌‌‌بعدی و گذار سریع از سوخت‌های فسیلی به غیرفسیلی، جهان را با مخاطرات پیچیده‌‌‌‌‌تری مواجه کرده، تاکید کرد: این رویکردها به تعمیق ناپایداری، بی‌‌‌‌‌عدالتی و فقر انرژی در جهان منجر می‌شود.
حتی خوشبینانه‌‌‌‌‌ترین چشم‌‌‌‌‌اندازهای انرژی، حاکی از آن است که تا سال۲۰۵۰ همچنان حداقل نیمی از نیاز انرژی جهان با استفاده از منابع نفت و گاز تامین خواهدشد. پاکنژاد گفت: بنابراین تلاش برای حذف یا جایگزینی سوخت‌های فسیلی، اقدامی غیرواقع‌‌‌‌‌بینانه و تهدیدآمیز برای امنیت انرژی جهان خواهد بود.
وی با تاکید بر اینکه در این میان، گاز طبیعی با برخورداری از مزایای اقتصادی، زیست‌محیطی، وفور منابع و زیرساخت‌های در حال گسترش، نقش حیاتی خود را در تامین نیاز روبه‌رشد جهان به انرژی به اثبات رسانده‌است، افزود: بر اساس جدیدترین پیش‌بینی دبیرخانه مجمع کشورهای صادرکننده گاز، سهم گاز طبیعی در ترکیب انرژی جهان تا سال۲۰۵۰ به ۲۶درصد خواهد رسید.
شکنندگی اقتصاد جهانی
وزیر نفت تصریح کرد: دستیابی به چنین جایگاهی بدون سیاستگذاری مناسب انرژی، سرمایه‌گذاری‌های کلان در زنجیره عرضه گاز طبیعی و حمایت همه‌‌‌‌‌جانبه از کاربرد گاز طبیعی در عرصه بین‌المللی انرژی امکان‌پذیر نیست. پاکنژاد با اشاره به اینکه سیاست‌های انرژی و وضعیت فعلی سرمایه‌گذاری‌ها، نگرانی‌هایی را درباره آینده صنعت جهانی گاز و انرژی نمایان کرده، ادامه‌داد: با توجه به افزایش تقاضا در دوران پساکرونا، تحولات ژئوپلیتیک و اعمال تحریم‌های فرامرزی بر جریان صادرات نفت و گاز علیه برخی کشورهای عضو مجمع در سال‌های اخیر، سبب شد شکنندگی اقتصاد جهانی با به مخاطره افتادن امنیت انرژی آشکار شود. وی با بیان اینکه نیاز جهان به امنیت عرضه و تقاضای انرژی کاملا ضروری است، گفت: معتقدیم آزادی دادوستدهای اقتصادی میان کشورها تحقق منافع جمعی را تضمین می‌کند و نباید با مداخله و تحریم‌های یک‌‌‌‌‌جانبه فرامرزی، شرایط اقتصادی مخدوش شود. وزیر نفت افزود: توسعه همکاری میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان انرژی، نقش حیاتی برای تامین ثبات و امنیت انرژی جهان و هموار‌کردن مسیر سرمایه‌گذاری در بخش گاز طبیعی ایفا می‌کند.
پاکنژاد ادامه‌داد: در حالی که انتظار می‌رود سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت گاز در میان‌مدت و بلندمدت افزایش یابد، اما احتمالا حجم آن به سطوح بالای گذشته نزدیک نخواهد شد و این موضوع تهدیدی بالقوه در تامین امنیت انرژی جهان به‌‌‌‌‌شمار می‌رود. وی با بیان اینکه با توجه به‌جایگاه ویژه مجمع کشورهای صادرکننده در بازار جهانی گاز، باید از تلاش جمعی اعضا برای حفظ و ارتقای این توانمندی حمایت کرد، گفت: توسعه منابع عظیم گاز طبیعی اعضای مجمع، به پشتوانه استفاده از فناوری‌های جدید، اقدامی موثر در راستای دستیابی به اقتصاد سبز و تضمین امنیت انرژی جهان است.
افزایش تولید گاز طبیعی ایران
پاکنژاد ادامه‌داد: با وجود تحریم‌ها، بخش قابل‌توجهی از پروژه‌های برنامه‌‌‌‌‌ریزی‌‌‌‌‌شده در زمینه توسعه بخش گاز (بالادستی و پایین‌دستی)، با موفقیت به انجام رسیده و افزایش تولید گاز طبیعی ایران تا سطح ۲۷۵میلیارد مترمکعب در سال‌را به‌دنبال داشته‌است. وی با اشاره به اینکه اکنون سهم گاز طبیعی در سبد مصرف انرژی در کشور ایران به بیش از ۷۰درصد افزایش‌یافته، گفت: بهره‌‌‌‌‌گیری از ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی برای اجرای برنامه‌های افزایش تولید گاز طبیعی، بهینه‌سازی مصرف و افزایش کارآیی انرژی ازجمله اهداف کلیدی صنعت گاز ایران است.
وزیر نفت تاکید کرد: ایران افزون بر اینکه به بهره‌‌‌‌‌برداری از ظرفیت گاز طبیعی خود توجه دارد، همچنین به تعهد خود نسبت به روش‌های دوستدار و حافظ محیط‌زیست نیز وفادار است. از سوی دیگر، ایران مصمم است در توسعه فناوری‌ها و روش‌هایی که کارآیی استخراج و استفاده از گاز را افزایش می‌دهد، پیشرو باشد و در عین‌حال تاثیرات منفی زیست‌محیطی را به حداقل برساند. پاکنژاد افزود: گفت‌وگو، همکاری و هم‌راستایی راهبردی میان کشورهای عضو مجمع کشورهای صادرکننده گاز، بستری حیاتی برای استحکام آن است و ایران به‌عنوان یکی از اعضای بنیان‌گذار مجمع، نقش اساسی در شکل‌دهی اهداف و راهبردهای آن ایفا کرده‌است. وزیر نفت در حاشیه این مراسم در جمع خبرنگاران گفت: به‌زودی قراردادهای گازی با ارزش بالا به امضا می‌رسد که بخشی از آن با شرکت‌های داخلی و بخشی از آن با شرکت‌های خارجی خواهد بود و تعدادی از‌این قراردادها در سال‌جاری به نتیجه خواهد رسید.
قراردادهای فشارافزایی پارس‌جنوبی
پاکنژاد در حاشیه نشست کشورهای صادرکننده گاز در جمع خبرنگاران اظهار کرد: به‌زودی قراردادهای گازی با ارزش بالا به امضا می‌رسد که بخشی از آن با شرکت‌های داخلی و بخشی از آن با شرکت‌های خارجی خواهد بود و تعدادی از این قراردادها در سال‌جاری به نتیجه خواهد رسید. وی افزود: برخی از این قراردادها در سال‌جاری به نتیجه می‌رسد و امضا خواهدشد و نتیجه امضای این قراردادها در افزایش تجارت گازی ایران و افزایش ظرفیت تولید گاز ایران مشهود خواهد بود.
وزیر نفت خاطرنشان کرد: اگرچه همواره تحریم‌ها علیه ایران و بخش انرژی آن وجود داشته، اما هرچه تحریم‌ها گسترده‌تر و پیچیده‌تر‌شده، راهکارهای بی‌اثر‌کردن آنها نیز گسترده‌تر شده‌است. وی ادامه‌داد: برنامه تبدیل ایران به هاب انرژی منطقه که مورد تاکید قانون برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه هم هست، درحال پیگیری است و از ظرفیت‌های مختلف از جمله مجمع کشورهای صادرکننده گاز نیز برای نیل به این هدف استفاده خواهیم کرد. وزیر نفت تصریح کرد: اعضای حاضر در مجمع کشورهای صادرکننده گاز، کشورهایی هستند که بخش عمده‌ای از ذخایر گاز جهان را در اختیار دارند و بخش مهمی از تجارت گاز را نیز دارند. وی افزود: تصمیمات اعضای GECF به‌طور قطع در عرصه بین‌المللی گاز اثرگذار است و جمع‌بندی که اینجا در نشست وزارتی مجمع انجام می‌شود، در حوزه انرژی جهان اثرگذار است.
پاکنژاد با بیان اینکه «مشابه همان نقشی که اوپک در تنظیم‌بازار نفت جهان ایفا می‌کند، GECF می‌تواند در تنظیم‌بازار گاز جهان داشته‌باشد»، گفت: گاز طبیعی تا سال‌های سال‌به‌عنوان مهم‌ترین حامل انرژی جهان نقش‌آفرینی خواهد کرد. وی ادامه‌داد: تعدادی از شرکت‌های ناظر بر مجمع، در اجلاس امروز درخواست کردند که به‌عنوان اعضای دائمی GECF حضور یابند که این مساله در نشست بررسی خواهدشد و ممکن است اعضای مجمع افزایش یابند.
وزیر نفت خاطرنشان کرد: حضور ایران به‌عنوان دومین دارنده ذخایر گازی جهان در چنین نشست‌هایی، نشان‌دهنده نقش موثر ایران در عرصه بین‌المللی انرژی است. پاکنژاد در پاسخ به اینکه «فشارافزایی پارس‌جنوبی در چه مرحله‌ای است»، گفت: امسال قراردادهایی درخصوص فشارافزایی پارس‌جنوبی نیز به امضا خواهد رسید و این پروژه مهم به جریان خواهد افتاد. بیستوششمین اجلاس وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز، چهارمین میزبانی ایران از وزرای نفت و انرژی عضو این مجمع بود که در روزهای ۱۶ تا ۱۸ آذر در تهران برگزار شد. مجمع کشورهای صادرکننده گاز ۱۲ عضو اصلی و هشت عضو ناظر دارد. ایران، روسیه، قطر، الجزایر، بولیوی، مصر، گینه استوایی، لیبی، نیجریه، ترینیدادوتوباگو، امارات‌متحده‌عربی و ونزوئلا اعضای اصلی و کشورهای آنگولا، جمهوری‌آذربایجان، عراق، مالزی، موریتانی، موزامبیک، پرو و سنگال نیز اعضای ناظر این مجمع را تشکیل می‌دهند. ۷۰درصد ذخایر گاز، ۴۰درصد تولید، ۴۷درصد صادرات گاز از طریق خط لوله و ۵۱درصد از صادرات ال‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌جی در اختیار اعضای این مجمع قرار دارد.
