اتلاف ۵۱ همت انرژی در کشور
در دنیای امروز، صرفه‌‌‌جویی در مصرف انرژی به یکی از مسائل حیاتی تبدیل شده است و بسیاری از کشورها سعی می‌کنند با استفاده از فناوری‌‌‌های نوین در تولید، توزیع، انتقال و مصرف انرژی، بهینه‌سازی بالاتری رقم بزنند؛ این موضوع در کشور ما که با ناترازی برق و گاز مواجهیم امری بسیار ضروری است که متاسفانه در یک دهه اخیر به ندرت مورد توجه قرار گرفته است؛
در واقع هدر رفت انرژی در تمام بخش‌‌‌های مذکور حتی در تاسیسات مکانیکی و برقی ساختمان‌‌‌ها اتفاق می‌‌‌افتد و از طرفی برنامه جامعی برای مهم‌ترین و حیاتی‌‌‌ترین مساله کشور وجود ندارد؛ بخش خصوصی معتقد است بی‌‌‌توجهی دولت به این بخش عامل تمامی مشکلات است و تا زمانی که همگرایی واقعی در جهت رفع مشکلات ایجاد نشود، انرژی کشور به بیراهه می‌رود که قطعا با توجه به کسری محتمل بودجه دولت، این اظهارات منطقی به نظر می‌‌‌رسد.
دبیر سندیکای شرکت‌های تاسیساتی و صنعتی ایران معتقد است: در خصوص تاسیسات اگر بخواهیم میزان مصرف گاز را بررسی کنیم، باید گفت بخش خانگی ۲۶ درصد، نیروگاه‌‌‌ها ۳۵درصد و بخش صنعتی ۳۱درصد و بخش عمومی و «سیانجی» هر کدام ۴درصد را به خودشان اختصاص داده‌‌‌اند و اگر به قیمت جهانی میزان هدررفت را محاسبه کنیم باید گفت سالانه حدود ۳۳ همت در بخش گاز و ۱۸ همت اتلاف برق در کشور اتفاق می‌‌‌افتد. به گفته همایون ابراهیمی تا نگاه سیستم حکمرانی و دولت‌‌‌ها تغییر نکند و بخش خصوصی را به عنوان رفیق و همکار خودشان نبینند، تغییر معنا‌داری اتفاق نمی‌‌‌افتد؛ بنابراین امیدواریم دولت باور کند که توسعه پایدار تنها از طریق بخش خصوصی واقعی امکان‌‌‌پذیر است. متن پیش رو ما‌حصل گفت‌‌‌وگوی «دنیای‌اقتصاد» با همایون ابراهیمی، رئیس هیات‌مدیره سندیکای شرکت‌های تاسیساتی و صنعتی ایران است.
چرا در سال‌های اخیر در بخش‌‌‌های توزیع و انتقال هدررفت بالایی داشتیم؟
باید این سوال را از مسوولان امر بپرسیم، اما شاید یک دلیل این اتفاق کسری بودجه دولت باشد و در واقع دولت به دنبال حل مسائل روزمره است؛ البته ممکن است این سوال پیش بیاید که چرا بخش خصوصی به این بخش ورود نکرده که در پاسخ باید گفت در بخش‌‌‌هایی ورود کرده، اما متاسفانه دچار زیان شده و پروژه‌‌‌های نیمه‌تمام گواهی بر این مدعاست که فاقد توجیه اقتصادی هستند و حتی قابل دادوستد نیستند؛ با وجود این ما به دنبال راهکار برد – برد در این خصوص هستیم.
عددی از میزان هدررفت برق و گاز در کشور دارید؟
در خصوص تاسیسات اگر بخواهیم میزان مصرف گاز را بررسی کنیم، باید گفت بخش خانگی 26 درصد، نیروگاه‌‌‌ها 35درصد و بخش صنعتی 31درصد و بخش عمومی و «سیانجی» هر کدام 4درصد را به خوداختصاص داده‌‌‌اند و اگر به قیمت جهانی میزان هدررفت را محاسبه کنیم باید گفت سالانه حدود 33همت در بخش گاز و 18 همت اتلاف برق در کشور اتفاق می‌‌‌افتد. یکی از موضوعاتی که از طرف سندیکای شرکت‌های تاسیساتی و صنعتی پیگیری می‌شود، مشارکت بخش عمومی–خصوصی به عنوان یک راه‌‌‌حل بوده است نظر شما در این‌باره چیست؟
قبل از هر چیز لازم است به این نکته اشاره کنم که چنانچه برخی شرکت‌ها را که با مدیریت دولت اداره می‌‌‌شوند، به اسم بخش خصوصی بشناسیم به بیراهه رفتن است، اما در پاسخ سوالتان باید عنوان کنم که این ایده سابقه طولانی دارد و استفاده از مدیریت و توان مالی و فنی بخش خصوصی به دهه 80 تا 90 میلادی بر‌می‌‌‌گردد که در ترکیه هم این اتفاق افتاده است، اما لازم است دولت دست از تصدی‌گری بردارد و به عنوان نماینده مردم نقش صاحب امتیاز را ایفا کند و از طرفی کار را به بخش خصوصی واقعی واگذار کند؛ قطعا در این صورت کیفیت اجرا و بهره‌برداری بالا می‌رود و سرمایه‌‌‌های کشور حفظ می‌‌‌شوند.
اعضای سندیکای شما قادرند در حوزه برق، آب، گاز و... نقش پررنگی در رفع ناترازی ایفا کنند، اما دولت کمتر به این صنعت توجه کرده است. امروز چه مشکلاتی دارید؟
چالش‌‌‌های ما خارج از سایر صنایع به‌‌‌ویژه صنعت احداث نیست و ماجراهای ما شبیه به قصه‌‌‌های طنز سیاه است؛ به طور نمونه در حالی که مطالبات ما پرداخت نشده، تامین اجتماعی از ما حق بیمه دریافت می‌کند یا اداره امور مالیاتی تمامی مالیات‌‌‌های این درآمد را از ما درخواست می‌کند؛ از طرفی هزینه‌‌‌های دولت طی سه دهه اخیر افزایش یافته و میزان تخصیص بودجه عمرانی نسبت به تورم در بهترین حالت ثابت مانده و نرخ تشکیل سرمایه ثابت به شدت از نرخ سرمایه‌گذاری عقب مانده است و به طور طبیعی در چنین شرایطی صنعت احداث توسعه و بهبودی نخواهد داشت.
سندیکا برای حل مشکلات چه راهکارهایی را ارائه و پیگیری کرده است؟
ما در تشکل‌های بالادستی همچون اتاق بازرگانی ایران حضور داریم و همواره در حال ارائه راهکار و پیگیری آنها هستیم؛ به طور مشخص دو اقدام صادرات خدمات فنی – مهندسی و مشارکت عمومی– خصوصی می‌تواند مشکلات صنعت احداث را حل کند، اما اینکه تا چه میزان در این زمینه‌‌‌ها موفق بوده‌‌‌ایم، به دولت‌‌‌ها و حاکمیت بستگی دارد؛ کما اینکه هر زمانی این همکاری ایجاد شده اتفاقات مثبتی مانند اعمال تغییرات در مالیات ارزش افزوده افتاده است.
با توجه به اینکه 50درصد از اعضای سندیکا در بخش برق و آب متمرکز هستند قطعا در شرایط سختی به سر می‌‌‌برند؟
متاسفانه اظهارات شما کاملا درست است و شرکت‌هایی که وابسته به بودجه عمرانی هستند، به دلیل کاهش تخصیص این بودجه صرفا دنبال زنده نگه داشتن مجموعه خود هستند و توسعه برای بسیاری از این شرکت‌ها فعلا منتفی شده است؛ از طرفی وجود موسساتی که خصولتی هستند و برخی پروژه‌‌‌ها را در اختیار می‌‌‌گیرند، این فشار را تشدید کرده است.
شرکت‌های عضو سندیکا تا چه میزان توانسته‌‌‌اند در پروژه‌‌‌های کشورهای همسایه فعالیت کنند؟
قطعا میزان صدور خدمات فنی – مهندسی هم کاهش یافته، اما هر جا اتفاقات سیاسی به آنها اجازه داده با دست پر بر‌گشته‌‌‌اند و توانسته‌‌‌اند به خوبی با سایر کشورها رقابت کنند؛ ضمن اینکه حاکمیت هر جا حمایت کرده موفقیت حاصل شده است؛ کما اینکه امروزه مهندسان ترکیه به مراتب کمتر از ما هستند، اما به دلیل حمایت دولت در کشورهای اطراف ما حضور بسیار چشمگیری دارند.
یکی از موضوعاتی که از طرف سندیکا پیگیری شده بهره‌‌‌مندی از هوش مصنوعی در تاسیسات است. در این خصوص توضیح می‌دهید.
هوش مصنوعی می‌تواند در مدیریت مصرف انرژی با تجزیه و تحلیل داده‌‌‌ها الگوی مصرف را شناسایی کند و با توجه به نیاز محیط به طور خودکار کاهش مصرف را رقم بزند؛ علاوه بر این هوش مصنوعی قادر است به کمک برخی سنسورها اعلام کند که چه نقاطی در معرض خرابی قرار دارند یا در چه نقاطی باید اقدامات پیشگیرانه اتفاق بیفتد و همچنین با کنترل هوشمند، تجهیزات اعم از پمپ، موتور و... را به طور خودکار بهینه کند و این اتفاق منجر به کاهش مصرف انرژی شود؛ ضمن اینکه در سیستم خودکار شبکه‌‌‌های توزیع برق هم می‌تواند با ایجاد سیستم توزیع عیب‌یابی را انجام دهد. نکته حائز اهمیت این است که سیستم هوش مصنوعی یک ابزار بالقوه قدرتمند است، اما باید داده‌‌‌های درست و قابل اعتنا را ارائه کنیم تا در ادامه یاد بگیرد و خواسته‌‌‌های ما را برآورده کند.
ظاهرا سندیکای شرکت‌های تاسیساتی و صنعتی قصد دارد همایشی با عنوان «تاسیسات؛ گلوگاه ناترازی انرژی» برگزار کند. با توجه به افزایش ناترازی صنعت برق چه موضوعاتی مطرح می‌شود؟
قبل از هر چیز تاسیسات، مصرف‌کننده واقعی انرژی است و برق و گاز در این بخش مصرف می‌شود و در شرایطی که در تابستان با محدودیت برق و در زمستان با محدودیت گاز مواجهیم ما هم راه‌‌‌های رفع ناترازی را در همایش «تاسیسات؛ گلوگاه ناترازی» مطرح می‌‌‌کنیم؛ با وجود این اگر دولت به بخش خصوصی اعتماد کند و از طریق مشارکت عمومی– خصوصی به سمت افزایش بهره‌‌‌وری برویم، می‌توانیم اتفاقات بزرگی رقم بزنیم؛ به طور مثال بسیاری از نیروگاه‌‌‌ها با راندمان 35درصد تولید برق می‌کنند در حالی که اگر این راندمان به 50درصد برسد، علاوه بر تولید برق، مصرف گاز هم بهینه می‌شود.
از دولت چهاردهم به طور مشخص چه انتظاری دارید؟
تا نگاه سیستم حکمرانی و دولت‌‌‌ها تغییر نکند و بخش خصوصی را به عنوان رفیق و همکار خود نبینند، تغییر معنا‌داری اتفاق نمی‌‌‌افتد؛ بنابراین امیدواریم دولت باور کند که توسعه پایدار تنها از طریق بخش خصوصی واقعی امکان‌‌‌پذیر است.
