جهان در آستانه بحران گاز
نشست گاستک، یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌‌‌‌‌‌‌های صنعت گاز در هیوستون آمریکا، بهتازگی به نقطه کانونی توجهات تبدیل شده‌است. در این نشست وزرای انرژی و غول‌های صنعت سوخت فسیلی با هیجان از نقش روبه‌رشد گاز مایع (LNG) در تحول سبز استقبال کردند.
در فضایی که مملو از شور و اشتیاق بود، نمایندگان اعلام کردند؛ LNG نقشی کلیدی در تغییر چشم‌‌‌‌‌‌‌انداز انرژی جهان خواهدداشت، اما در پس این شور و هیجان، نگرانی‌های عمیقی نیز موج می‌‌‌‌‌‌‌زد. ابهاماتی بر آینده بازار LNG سایه افکنده، به‌ویژه با توجه به افزایش تقاضا و بحران‌های احتمالی در تامین منابع گازی. یکی از منابع اصلی این نگرانی‌ها، تصمیم اخیر جو بایدن، رئیس‌‌‌‌‌‌‌جمهور فعلی آمریکا، برای توقف صدور مجوزهای جدید برای پایانه‌‌‌‌‌‌‌های صادراتی گاز مایع است. هرچند این اقدام در چند سال‌آینده تاثیر قابل‌توجهی بر تامین منابع گاز خواهدداشت، چالش‌های کنونی بازار LNG بسیار فوری‌‌‌‌‌‌‌تر و جدی‌‌‌‌‌‌‌تر به‌نظر می‌رسند. این نگرانی‌ها به‌ویژه پس از جنگ اوکراین و تغییرات در چشم‌‌‌‌‌‌‌انداز جهانی انرژی، تشدید شده‌اند.
جهان در آستانه بحران گاز
زمانی‌که روسیه به اوکراین حمله کرد، بحران گاز به‌‌‌‌‌‌‌شدت اروپا را تحت‌تاثیر قرارداد. روسیه که بیش از ۴۰درصد گاز اروپا را از طریق خطوط لوله تامین می‌کرد، صادرات خود را متوقف کرد و اروپا را در موقعیتی بحرانی قرارداد. امیدها بر این بود که اروپا با گذراندن دو زمستان تا سال۲۰۲۵، زمانی‌که پروژه‌های بزرگ LNG در آمریکا و قطر به بهره‌‌‌‌‌‌‌برداری برسند، بتواند از بحران خارج شود، اما اروپا فراتر از انتظارات عمل‌کرده و اکنون وارد سومین زمستان پس از آغاز جنگ با انبارهای گاز تقریبا ۹۴درصد پر می‌شود، رقمی که بالاتر از هدف ۹۰درصدی برای نوامبر است. این موفقیت عمدتا به خرید گسترده LNG توسط اروپا نسبت داده می‌شود که سال‌گذشته ۶۰درصد از واردات گاز این بلوک را تشکیل می‌داد، با این حال بازار گاز به‌‌‌‌‌‌‌طور فزاینده‌ای دچار نگرانی شده‌است.
قیمت LNG در آسیا که به‌عنوان معیار جهانی شناخته می‌شود، اکنون بالای ۱۳دلار به ازای هر‌میلیون واحد حرارتی بریتانیا (mBtu) قرار دارد، رقمی که تنها در زمان بحران ۲۰۲۲ بالاتر از این بود. دو زمستان گذشته به‌‌‌‌‌‌‌طور غیرعادی ملایم بوده‌اند، اما معامله‌گران از یک زمستان سردتر در آینده نزدیک نگران هستند. یکی از معامله‌گران گاز هشدار داد که نسبت به زمستان‌‌‌‌‌‌‌های ملایم دو سال‌گذشته، یک زمستان معمولی در سال‌جاری می‌تواند به‌‌‌‌‌‌‌طور قابل‌توجهی سردتر به‌نظر برسد و این موضوع می‌تواند تاثیر زیادی بر تقاضای گاز و نیازهای انرژی داشته‌باشد. زمستان‌‌‌‌‌‌‌های سرد نه‌‌‌‌‌‌‌تنها نیاز به گرمایش را افزایش می‌دهند، بلکه فشار بر منابع انرژی تجدیدپذیر را نیز بیشتر می‌کنند. آب و هوای سرد معمولا با بادهای کم همراه است که عملکرد مزارع بادی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و نیاز به تولید انرژی از گاز را بیشتر می‌کند.
بحران جدید با سرمای سخت
سندره نوتسون، یکی از کارشناسان شرکت دانمارکی Rystad Energy، برآورد می‌کند که یک زمستان سخت در اروپا و آسیا می‌تواند تقاضای اضافی برای ۲۱میلیارد متر‌مکعب (bcm) گاز در اروپا و ۱۵میلیارد متر‌مکعب در آسیا ایجاد کند. این ارقام به‌معنای نیاز به ۷درصد LNG بیشتر، معادل ۲۶میلیون تن در سطح جهانی است. اروپا و آسیا در حال‌حاضر حداکثر واردات گاز از طریق خطوط لوله را انجام می‌دهند، به این‌معنی که هرگونه تقاضای اضافی باید از طریق محموله‌‌‌‌‌‌‌های دریایی تامین شود که رقابت در بازار را تشدید می‌کند. نگرانی دیگر پیرامون صادرات گاز روسیه از طریق اوکراین است.
قراردادی پنج‌ساله که به روسیه اجازه می‌دهد گاز را به اروپای مرکزی از طریق اوکراین صادر کند، در ماه دسامبر منقضی می‌شود. هرچند این جریان‌‌‌‌‌‌‌ها به‌‌‌‌‌‌‌شدت کاهش‌یافته و تنها ۱۵میلیارد متر‌مکعب در سال‌گذشته را تشکیل داده‌اند، اما اروپا همچنان به آنها وابسته است. اوکراین قبلا اعلام‌کرده که برای یک قرارداد جدید مذاکره نخواهد کرد که نگرانی‌ها را درباره قطع احتمالی بیشتر منابع انرژی اروپا افزایش داده‌است. یکی از راه‌‌‌‌‌‌‌حل‌‌‌‌‌‌‌های ممکن، مبادله گاز بین اوکراین و جمهوری‌آذربایجان است، اما حتی این راهکار نیز با خطرات قابل‌توجهی مواجه است. تحت‌چنین توافقی، گاز روسیه به‌عنوان گاز جمهوری‌آذربایجان برچسب‌‌‌‌‌‌‌گذاری مجدد خواهد شد و جمهوری‌آذربایجان می‌تواند آن را مصرف یا به ترکیه صادر کند، با این حال اروپا همچنان با کمبود گاز مواجه خواهد بود.
کمبود در عرضه LNG
چالش‌های بازار جهانی LNG تنها به مسائل جغرافیایی-سیاسی یا آب و هوا محدود نمی‌شود. تاخیر در پروژه‌های کلیدی نیز به این بحران دامن زده است. پایانه LNG قطب‌شمال روسیه که قرار بود سالانه تا ۱۳میلیون‌تن LNG صادر کند، اکنون به دلیل تحریم‌های آمریکا با تاخیر مواجه شده‌است. این پروژه حیاتی برای تامین تقاضای جهانی، با مشکلات متعددی در تامین مشتریان و زمان‌بندی مواجه است. کشورهای دیگر نیز با مشکلاتی مواجه شده‌اند. مصر که به‌عنوان یک تامین‌‌‌‌‌‌‌کننده قابل‌‌‌‌‌‌‌اعتماد LNG به اروپا شناخته می‌شد، شاهد کاهش شدید تولید گاز خود است. این کاهش سریع منابع به نگرانی‌های فزاینده بازار دامن زده است، اما شاید بزرگ‌ترین ناامیدی از ایالات‌متحده باشد. توقف پروژه‌های جدید توسط بایدن در آینده عرضه را محدود خواهد کرد، اما چالش‌های فوری مربوط به مشکلات لجستیکی در پایانه‌‌‌‌‌‌‌های فعلی LNG است.ورشکستگی پیمانکار اصلی پروژه Golden Pass در تگزاس که یکی از دو پایانه بزرگ LNG است که قرار بود سال‌آینده به بهره‌‌‌‌‌‌‌برداری برسد، باعث تاخیرات احتمالی شده‌است. بدترین سناریو برای بازار گاز شامل یک «بحران همه‌جانبه» از هوای سرد، بحران‌های جغرافیایی-سیاسی و محدودیت‌های عرضه است. اگر دمای زیر صفر در اروپا از اوایل دسامبر آغاز شود و جریان گاز روسیه تا اول ژانویه قطع شود، اروپا ممکن است شاهد تخلیه سریع ذخایر گاز خود باشد. در این شرایط، اروپا مجبور خواهد شد با آسیا برای خرید محموله‌‌‌‌‌‌‌های LNG رقابت کند و این امر قیمت‌ها را به سطوح جدیدی می‌رساند. آن سوفی‌کوربو؛ از دانشگاه کلمبیا پیش‌بینی می‌کند که قیمت‌های لحظه‌ای می‌تواند به‌‌‌‌‌‌‌راحتی در اوایل سال‌جدید به ۱۶دلار در هر mBtu برسد.
تاثیر بر اقتصادهای نوظهور
افزایش قیمت LNG تنها بر اروپا و آسیا تاثیر نخواهد گذاشت. اقتصادهای نوظهور که به دلیل کاهش قیمت‌ها در سال‌گذشته وارد بازار LNG شده‌اند، بیشترین ضربه را خواهند خورد. بسیاری از این کشورها که بهتازگی واردات LNG را آغاز کرده‌اند، مجبور خواهند شد به زغال‌سنگ بازگردند یا با خاموشی‌‌‌‌‌‌‌های دوره‌‌‌‌‌‌‌ای روبه‌رو شوند که می‌تواند روند تحول انرژی آنها را مختل کند و به اقتصادهایشان آسیب بزند. بازار LNG که زمانی به‌عنوان یک منبع پایدار انرژی در دوران بحران شناخته می‌شد، اکنون با بزرگ‌ترین چالش خود روبه‌روست.
