ناترازی ۲۷هزار مگاواتی برق در سال آینده
بعد از چند ماه مدیریت مصرف و خاموشی سرانجام با کمی اغماض می‌توان گفت پیک تابستان به پایان رسیده و شرکت‌ها به روال عادی در روزهای آینده می‌توانند تولید را از سر بگیرند اما نباید مانند سال‌های گذشته بعد از پایان پیک، اقدامات و برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌ها در خصوص ناترازی برق متوقف شود تا تابستان سال آینده باز هم با هزاران اما و اگر آغاز شود؛ یکی از مهم‌ترین اقداماتی که باید بلافاصله در دستور کار مدیران وزارت نیرو قرار بگیرد، تعمیرات و اورهال نیروگاه‌‌‌هاست تا در تابستان آینده با حداکثر ظرفیت در مدار قرار گیرند.
اقدامی که متاسفانه سال‌هاست به طور جدی دنبال نمی‌شود و بسیاری از نیروگاهها به دلیل فقدان نقدینگی لازم، قادر به تعمیرات مطلوب نیستند؛ بنابراین در درجه اول باید آنچه داریم را به نحو احسن مورد استفاده قرار دهیم و در ادامه با اقداماتی مانند سیکل ترکیبی کردن نیروگاهها و تقویت هر‌چه بیشتر تجدیدپذیرها میزان تولید را افزایش دهیم، چرا که کارشناسان معتقدند در پیک تابستان سال آینده تا ۲۷هزار مگاوات ناترازی در انتظار کشور است و با توجه به ناترازی گاز، مدیریت این چالش بسیار سخت‌‌‌تر از یک دهه پیش به نظر می‌‌‌رسد، اما تجربه پس از جنگ ثابت کرده که تولید برق در سخت‌‌‌ترین شرایط هم امکان‌‌‌پذیر است.به همین دلیل در خصوص اقدامات دولت و وزارت نیرو برای تسریع در تعمیرات و اورهال نیروگاهها و همچنین برنامه‌‌‌های بهینه‌‌‌سازی تولید برق و افزایش راندمان نیروگاهها نشستی مطبوعاتی با حضور علی نیکبخت، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی کار فرمایی شرکت‌های بهرهبرداری و نگهداری نیروگاههای کشور و عباس کریمی، نایب رئیس انجمن صنفی کار فرمایی شرکت‌های بهرهبرداری و نگهداری نیروگاههای کشور برگزار شد که در ادامه از نظر مخاطبان می‌‌‌گذرد.
رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی کارفرمایی شرکت‌های بهرهبرداری و نگهداری نیروگاههای کشور (اصنا) در پاسخ به این سوال که در سال‌های اخیر با توجه به فشردگی زمانی برای تعمیرات و اورهال نیروگاهها در فصل زمستان، برخی نیروگاهها ممکن است نتوانند به نحو مطلوب این فرآیند را انجام دهند، گفت: برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌های تعمیرات که در همه دنیا و حتی کشور ما دو‌ساله و سه‌ساله پیش‌بینی شده بود، امروزه به دلیل مساله نقدینگی و اقتصاد برق با چالش جدی مواجه شده به گونه‌‌‌ای که بخشی از تعمیرات سال گذشته به دلیل نبود نقدینگی به نحو مطلوب انجام نشد؛ بنابراین برخی یا با ۵۰درصد توان فعال بودند یا اینکه عملا امکان تولید را در تابستان نداشتند.
تعمیرات و نگهداری نیروگاهها متاثر از نرخ ارز
علی نیکبخت ضمن اشاره به این مطلب افزود: برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌ها و زمان‌بندی برای اقدامات مورد نظر نیروگاه‌‌‌داران روشن است، اما در سال ۹۸ و بعد از شوک نرخ ارز و از طرفی ثابت ماندن درآمد نیروگاهها، تعمیرات دچار مشکلات عدیده‌‌‌ای شد؛ در واقع با توجه به اطلاعات سامانه کدال، درآمد نیروگاهها از سال ۹۸ تا ۱۴۰۱ تقریبا دو برابر شده در حالی که در این مدت نرخ ارز ۶ برابر رشد داشته و در حوزه تورمی هم بیش از ۳۵۰درصد تورم را تجربه کرده‌‌‌ایم و این مساله بر سفارش‌‌‌گذاری قطعات در تعمیرات دوره‌‌‌ای تاثیرگذار بوده است، چرا که سفارش‌‌‌گذاری باید یک تا دو سال پیش‌تر انجام شده باشد؛ از سوی دیگر انباشتگی مطالبات و تعویق در پرداخت‌‌‌ها توسط دولت مزید بر علت شده تا شاهد مشکلات بزرگی باشیم.
نیکبخت اظهار کرد: متاسفانه نگاه دولت‌‌‌ها این بوده که برق را نه به عنوان یک کالا بلکه به عنوان یک خدمت نسبتا رایگان در اختیار مردم قرار دهند؛ البته نظر بنده به این معنا نیست که دولت برق را با قیمت بالا به مردم بفروشد، بلکه راه‌‌‌های دیگری برای تامین هزینه‌‌‌های نیروگاهها وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه تعمیرات و نگهداری نیروگاهها متاثر از نرخ ارز است و این در حالی است که نیروگاهها درآمد ریالی با نرخ‌های بسیار پایین دارند که آن هم توسط دولت در موعد مقرر پرداخت نمی‌شود، اظهار کرد: قطعا اگر این روند ادامه پیدا کند در تابستان سال آینده به ناترازی بیش از ۲۶هزار مگاواتی خواهیم رسید؛ ضمن اینکه با بارش‌‌‌ها در ابتدا و انتهای سال، ۶هزار مگاوات برق آبی در سال‌جاری به ظرفیت برق کشور افزوده شد و هیچ تعهدی نیست که این میزان در سال آینده هم وجود داشته باشد.
نیکبخت در مورد مشکلات واردات به اسم خودکفایی گفت: مباحث بهسازی و نوسازی نیازمند فناوری‌‌‌های جدید است و صنعت برق هم باید امکان دسترسی به فناوری‌‌‌های جدید را داشته باشد؛ علاوه بر این به دلیل تعویق برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌های تعمیر و نگهداری با انباشت تقاضا برای دریافت ارز و ثبت‌سفارش مواجه هستیم؛ موضوع دیگر مربوط به توربین‌‌‌های جدید در کشور است که به واسطه بالا بودن تکنولوژی هنوز بومی‌‌‌سازی لازم صورت نگرفته است و حل این مساله نیازمند تخصیص ارز و ثبت‌سفارش‌‌‌ها برای واردات در کوتاه‌‌‌ترین زمان است. مشکلات واردات تجهیزات در حالی اتفاق می‌‌‌افتد که در سال‌های پیش‌تر و زمانی که توانیر متولی موضوع بود، انباری داشت که با خرید‌‌‌های کلان قطعات استراتژیک را نگهداری و نیاز نیروگاهها را تامین می‌‌‌کرد.
رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی کار فرمایی شرکت‌های بهرهبرداری و نگهداری نیروگاههای کشور در پاسخ به این سوال که با توجه به اهمیت تعمیرات و افزایش راندمان چرا کمتر به این موضوع در برنامه‌‌‌های دولت‌‌‌ها توجه می‌شود، عنوان کرد: عمر متوسط نیروگاههای بخار ۳۰ تا ۵۰ سال و نیروگاههای گازی ۲۵ تا ۳۵ سال است و در حال حاضر ظرفیت نامی کل نیروگاههای کشور حدود ۹۲هزار مگاوات است؛ نکته مهم اینکه از مجموع ظرفیت عملی نیروگاههای حرارتی که حدود ۷۸هزار مگاوات است، ۲۴هزار مگاوات نیروگاه گازی، ۱۵هزار مگاوات نیروگاه بخاری، ۳۵هزار مگاوات سیکل ترکیبی، ۲هزار مگاوات تولید پراکنده و تجدیدپذیر و ۱۰۰۰ مگاوات هسته‌‌‌ای است.نکته حائز اهمیت اینکه در بخش نیروگاههای بخاری ۱۲هزار مگاوات بالای ۳۰ سال عمر دارند؛ همچنین ۲۷۰۰ مگاوات از نیروگاههای گازی بالای ۳۰ سال عمر دارند و راندمان ما در این نیروگاهها ۲۰ تا ۲۲درصد است و هزینه‌‌‌های نگهداری و تعمیرات بسیار بالایی دارند در حالی که اگر با همان گاز مصرفی ظرف کمتر از دو سال آنها را تبدیل به سیکل کنیم ۷۳۰۰ مگاوات برق بیشتر می‌توانیم تولید کنیم. همچنین باید برای افزایش راندمان نیروگاههای بخاری با عمر بیش از ۳۰ سال کشور تمرکز کنیم تا راندمان آنها را ۲درصد بالا ببریم چرا که در این صورت ۸۷۵ میلیون مترمکعب گاز در سال صرفه‌‌‌جویی می‌شود، اما متاسفانه نگاه جزیره‌‌‌ای بین وزارت نیرو و نفت به دلیل کمبود منابع باعث شده تا این اقدامات در اولویت قرار نگیرد.
راهکار جلوگیری از ناترازی برق در سال آتی
نیکبخت خاطرنشان کرد: نیروگاههای بخاری که ظرفیت حدود ۱۱هزار مگاواتی دارند، برای افزایش راندمان ۲ درصدی ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون یورو سرمایه‌گذاری نیاز دارند؛ همچنین در رابطه با نیروگاههای گازی اگر بخواهیم این اقدام را انجام دهیم، ۱.۳ میلیارد یورو و اگر بخواهیم آنها را تبدیل به سیکل ترکیبی کنیم، این عدد به ۳.۵ میلیارد دلار می‌‌‌رسد.وی ضمن تشکر از زحمات همکاران واحد نیروگاهی به خاطر عبور از پیک برق سال‌جاری ادامه داد: دولت‌‌‌ها به دلیل اینکه به دنبال ارائه کارنامه جدید هستند، راه‌‌‌حل تبدیل نیروگاه گازی به سیکل ترکیبی را که ۱۸ ماهه تا ۲۴ ماهه است، مورد توجه قرار نمی‌‌‌دهند؛ ضمن اینکه برخی از این نیروگاهها در اختیار بخش خصوصی است و باید این بخش برای افزایش راندمان عمل کند. این در حالی است که توجه به تعمیرات نیروگاه در برنامه پنجم و ششم وجود دارد که باید هر ساله در جهت نوسازی و افزایش راندمان نیروگاهها عمل کنیم.نیکبخت گفت: ظرفیت اسمی نیروگاهها ۹۲هزار مگاوات است، ظرفیت عملی در دسترس ۶۱هزار مگاوات و در پیک تابستان میزان مصرف به ۷۹هزار مگاوات رسید و اگر می‌‌‌خواهیم در سال آینده همین میزان را به صورت پایدار در دسترس داشته باشیم، نیاز است نقدینگی لازم برای انجام به موقع تعمیرات در اختیار مدیران نیروگاهها قرار بگیرد؛ البته ممکن است نیروگاه‌‌‌هایی که عملیات احداث آنها از قبل آغاز شده ۲ تا ۳هزار مگاوات را به ظرفیت کشور اضافه کنند؛ به هر حال امسال ۸درصد رشد مصرف داشته‌‌‌ایم و سال آینده حداقل ۵ تا ۶درصد افزایش مصرف را پیش رو داریم؛ بنابراین بهترین اقدام این است که ۶۲هزار مگاوات را به صورت پایدار داشته باشیم و در ادامه با برنامه‌‌‌های مصرف بهینه و اضافه شدن نیروگاههای جدید، حدود ۲۵هزار مگاوات ناترازی را با مدیریت مصرف پیش ببریم و شاهد خاموشی‌‌‌ها باشیم.
وی افزود: بهایی که برای یارانه برق پرداخت می‌شود، به صورت پنهان توسط تجهیزات نیروگاهها انجام می‌شود چرا که تعمیرات آنها انجام نمی‌شود و عمر آنها کوتاه می‌شود. قطعه‌‌‌ای که سال ۹۸ برای نیروگاه به قیمت ۴ میلیارد و ۵۰۰ تومان خریدیم، امسال باید به قیمت ۲۴ میلیارد از تولیدکننده داخلی بخریم و امیدواریم سیاستگذاران و آقای علی‌آبادی که به مشکلات نیروگاهها احاطه دارند، با اقداماتی باعث شوند ظرفیت در دسترس را در سال آینده به صورت پایدار داشته باشیم.
این کارشناس صنعت برق برای جلوگیری از ناترازی برق در سال آتی راهکارهای رفع محدودیت‌های تولید را پیشنهاد داد و افزود: در نیروگاه بخاری اصلاح فوری برج‌‌‌های خنک‌کننده و در نیروگاه گازی بهره‌‌‌گیری از سامانه‌‌‌های خنک‌کاری هوای ورودی توربین از جمله راهکارها برای خروج از ناترازی در سال آینده خواهد بود.
در ادامه عباس کریمی، نایب رئیس انجمن صنفی کارفرمایی شرکت‌های بهرهبرداری و نگهداری نیروگاههای کشور در مورد وضعیت نیروی انسانی نیروگاهها عنوان کرد: نیروی انسانی وقتی وارد این صنعت می‌شود، حداقل دو تا سه سال برای کسب مهارت زمان نیاز دارد، اما امروز با توجه به اینکه فعالیت در نیروگاهها جزو مشاغل سخت و زیان‌آور شناخته شده‌‌‌اند، بعد از ۲۰ سال نیروها بازنشسته می‌‌‌شوند و از سوی دیگر با توجه به هزینه‌‌‌های بالای نگهداری و تعمیرات، تعدیل نیروی انسانی به نحو دیگری شکل گرفته است؛ به این معنا که در گذشته وقتی قرار بود کسی بازنشسته شود، شخصی در کنار این نیروها آموزش می‌دید و مشکلی ایجاد نمی‌‌‌شد، اما امروز نفرات جایگزین نمی‌‌‌شوند و از سوی دیگر اغلب نیروهای متخصص در حوزه تعمیرات نیروگاهها روانه کشورهای همسایه می‌‌‌شوند تا حقوق بالاتری دریافت کنند.کریمی در مورد مدیریت مصرف در سال آینده گفت: با توجه به اینکه ۱۳درصد برق کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و صنعت برق یک درصد از بخش کشاورزی درآمد دارد که البته ممکن است سیاست دولت این باشد که برق را رایگان در اختیار این بخش قرار دهد اما اقداماتی مانند مصرف بهینه و همچنین خود‌تامین شدن برق بخشی از کشاورزان می‌تواند به حل مساله کمک کند؛ در بخش خانگی نیز اگر مشوقی در نظر گرفته می‌شود، باید مشوق‌‌‌ها جدی‌‌‌تر باشد و در طول سال با آن مواجه باشد و از طرفی فرهنگ‌‌‌سازی بیشتری صورت بگیرد. نکته دیگر اینکه بخش صنعت عدم‌‌‌النفع‌‌‌های بسیار سنگینی متحمل می‌شود در حالی که اگر از نظر دولت این خاموشی یک ضرر ملی است، به تولیدکننده اجازه داده شود که طی ۷ ماه اجازه افزایش شیفت‌‌‌های تولید را داشته باشد و به جای آن طی چند ماه میزان مصرف برق را کاهش دهد؛ بنابراین برنامه برای تولید و مصرف باید سریعا انجام شود.
