ایرانسل در مسیر ناپایدار انرژی

 شرکت ایرانسل از معدود شرکت‌های ایرانی است که گزارش پایداری خود را به‌صورت سالانه و شفاف ارائه می‌کند. هرچند این مسئله نشانه‌دهنده مسئولیت‌پذیری شرکت مزبور و جالب‌توجه است، اما توجه به داده‌های این گزارش نشان می‌دهد شرکت ایرانسل برای رفع آسیب‌ها وارده به محیط‌‌زیست و جبران تأثیر در تغییراقلیم با مشکلات و کمبودهایی روبه‌روست و لازم است توجه ویژه‌ای به رفع آلودگی‌های خود داشته باشد.

گزارش پایداری سال ۱۴۰۲ شرکت ایرانسل نشان می‌دهد تولید کربن این شرکت ۱۲ درصد افزایش داشته است؛ تولید کربن این شرکت به ۵۵۲ هزار و ۵۴۲ تن رسیده. این افزایش در شرایطی رخ داده که تعداد مشترکان این شرکت تنها ۳ درصد افزایش داشته است. ایرانسل با تعداد ۶۶ میلیون و ۶۸۵ هزار و ۸۰۸ مشترک اعلام کرده است که انتشار کربن به‌ازای هر مشترک، با افزایش ۹ درصدی به ۰.۰۰۸ تن رسیده است.

گزارش پایداری شرکت ایرانسل بیان می‌کند ۹۹ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای به‌صورت غیرمستقیم و از طریق خرید برق است. اگرچه ایرانسل در گزارش پایداری خود آورده است: ««مهمترین اثر زیست‌محیطی کسب‌وکار ما نیز درنتیجە مصرف انرژی بیش از ۱۸ هزار سایت مخابراتی BTS فعال در سراسر کشور است. مصرف برق در این سایت‌ها بیشترین سهم را در ردپای کربن ایرانسل دارد و روزبه‌روز هم، تعداد آنها برای پاسخ به نیاز مشترکان بیشتر می‌شود.» اما تعداد سایت‌های BTS این شرکت نسبت به سال قبل تنها ۶ درصد بیشتر شده است، درحالی‌که میزان مصرف برق این شرکت ۱۳ درصد افزایش داشته است. همچنین، مسئله افزایش تولید کربن سایت‌های BTS این شرکت تنها به‌دلیل افزایش تعداد این سایت‌ها نیست بلکه گزارش پایداری ایرانسل نشان می‌دهد تولید کربن به‌ازای هر سایت نیز افزایش داشته است. در سال ۱۴۰۲ هر سایت به‌طور متوسط ۳۰ تن تولید کربن به‌همراه داشته است که این میزان نسبت به سال گذشته که هر سایت ۲۸.۶ تن کربن تولید می‌کرد، ۶ درصد افزایش یافته است.

این آمار نشان می‌دهد این شرکت نه‌تنها با رشد امکانات خود، توجه به اصول پایداری و حفاظت از محیط‌زیست و مقابله با تغییراقلیم را دستورکار خود ندارد بلکه در حرکتی معکوس میزان آلایندگی‌اش حتی به‌ازای سرانه مشترکین و واحد سایت BTS نیز افزایش داشته است. با وجود رشد اندک تعداد مشترکین و سایت‌های BTS، ایرانسل قادر به کنترل و کاهش انتشار کربن خود نبوده و در چرخه معیوبی گرفتار شده است که در مسیر توسعه پایدار نیست.

مقایسه با شرکت‌های بین‌المللی

میزان تولید کربن ایرانسل زمانی فاجعه‌بار شناخته می‌شود که آن را با میزان انتشار کربن شرکت دویچه تلکوم (Deutsche Telekom)، بزرگترین شرکت مخابراتی در آلمان و اروپا، مقایسه کنیم. این شرکت بزرگ مخابراتی در گزارش پایداری سال ۲۰۲۳ خود میزان تولید کربن این شرکت ۲۱۷ هزار تن اعلام شده است. یعنی تولید کربن شرکت ایرانسل بیش از ۲.۵ برابر تولید کربن شرکت دویچه تلکوم است. دویچه تلکوم توانسته است در سال ۲۰۲۳ میزان تولید کربن خود را نسبت به سال قبل ۶.۹ درصد کاهش دهد و پیشرفت‌ قابل‌ملاحظه در مدیریت انتشار گازهای گلخانه‌ای خود داشته باشد.

دویچه تلکوم با سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و استفاده از فناوری‌های نوین توانسته است میزان تولید کربن خود را ۱۵ هزار تن کاهش دهد. اقدام دویچه تلکوم برای تغییر در منابع انرژی و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، ارتباط مستقیمی با توجه این شرکت به اثرات زیست‌محیطی‌اش دارد.

این درحالی‌است که ایرانسل در گزارش خود تأکید می‌کند «با اهمیت‌بخشی به موضوع انرژی و آثار تغییرات اقلیمی در استراتژی کلان ایرانسل و بااستفاده از فناوری‌ها و ظرفیت‌های دیجیتالی، سعی بر ایجاد تعادل و توازن در توسعۀ اقتصادی و کنترل آثار زیست‌محیطی داریم»، اما گزارش پایداری این شرکت نشان از کاربرد و استفاده از فناوری و نوآوری کارآمد ندارد.

فقدان نوآوری‌های مؤثر 

ایرانسل اعلام کرده است که «عمده‌تریـن منبـع انـرژی مصرفـی سـازمان، مصـرف بـرق در سـایت‌های BTS شـبکۀ ارتباطـی اسـت» و پروژۀ بهینه‌سازی مصرف انرژی سایت‌های BTS خود را «راه‌حلی نوآورانه و مبتنی بر هوش مصنوعی» معرفی می‌کند. «این راهکار از روش تجزیه و تحلیل الگوهای ترافیک شبکه و خاموش کردن هوشمند سلول‌های کم‌مصرف در بازه‌های کم‌ترافیک، استفاده می‌کند. این حالت خواب هوشمندانه، مصرف انرژی را در سایت‌های ایرانسل، بدون اینکه بر عملکرد شبکه یا تجربە کاربر تأثیری بگذارد، به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد.» و اعلام می کند «طبق نتایج به‌دست‌آمده، میانگین مصرف برق روزانە حدوداً نیمی از سایت‌های BTS ایرانسل، به‌سبب اجرای این پروژه، ۱۱.۵ درصد کاهش داشته است». با همه گفته‌های شرکت ایرانسل، آمار ارائه‌شده در گزارش پایداری این شرکت مصرف برق این شرکت رو به افزایش است و میزان افزایش مصرف برق آن بیش از دو برابر میزان افزایش تعداد سایت‌های BTS این شرکت است.

با‌توجه‌به اینکه شرکت دویچه تلکوم تنها بااستفاده از انرژی تجدیدپذیر توانسته است بااستفاده از فناوری هزار و ۴۰۰ تن از تولید کربن خود را کاهش دهد، به‌نظر می‌رسد ایجاد نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر می‌تواند راهکاری مؤثر برای کاهش تولید کربن در شرکت ایرانسل باشد. ضن اینکه توجه به کمبود انرژی و برق در کشور تلاش در جهت این مهم را مهمتر خواهد کرد.

به‌طور خلاصه، آنچه نیاز به توجه ویژه دارد، این است که ایرانسل به‌عنوان بزرگترین اپراتور مخابراتی ایران، با افزایش مداوم مصرف برق و تولید کربن مواجه است و لازم است به‌سرعت اقدامات مؤثرتری برای کاهش اثرات زیست‌محیطی و بهبود مدیریت منابع انرژی خود اتخاذ کند.