شورای عالی صادرات تشکیل شود
رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه مملکت ما با حضور تولیدکنندگان می‌تواند قوام و پایداری پیدا کند، گفت: خودمان را موظف می‌دانیم هر کاری از دستمان برمی‌آید برای برداشتن موانع از سر راه تولید و صادرکنندگان انجام دهیم.
مسعود پزشکیان ظهر امروز ۲۹ مهرماه ۱۴۰۳ در همایش روز ملی صادرات که در محل سالن اجلاس سران برگزار شد گفت: کدام وجدان بیداری این را می‌پذیرد که چنین آدم هایی از انسانیت، حقوق بشر، آزادی و دموکراسی صحبت کنند؟! حالا می‌گویند آنها تروریست هستند. اگر تو مردی تروریست را بکش. تو می‌گویی تروریست است. از سرزمین خود آنها را بیرون کرده و خانه و کاشانه آنها را ویران کرده‌اند، بعد می‌گویند تروریست هستید. چرا زنان و کودکان را می‌کشید؟
وی با بیان اینکه امروز صهیونیست ها در حال کشتار هستند و جهان نیز در حال تماشای آنان است، اظهار کرد: وحشیانه‌ترین جنایت ها را انجام می دهند و بعد مدعی می شوند که آنها تروریست هستند و ما با تروریست‌ها می‌جنگیم.
رئیس‌جمهور افزود: تعداد آدم هایی که این‌ها کشتند و تعداد ترورهایی که آمریکا و دار و دسته آن رسما در منطقه انجام داده است، کدام یک با این تهمتی که به دیگران در خصوص تروریست بودن می بندند قابل قیاس است. پزشکیان با تاکید بر اینکه مملکت با حضور تولیدکنندگان می‌تواند قوام و پایداری پیدا کند، گفت: ما را در وضعیتی قرار دادند که نگذارند با یکدیگر ایرانمان را بسازیم، اما مصمم هستیم که این کار را انجام دهیم.
وی با بیان اینکه همانطور که مولا علی (ع) فرمودند، جامعه نمی‌تواند دوام داشته باشد مگر با تجار و صنعتگران آن، افزود: باور و اعتقاد من این است که مملکت ما با شما می‌تواند قوام و پایداری داشته باشد. رئیس‌جمهور تصریح کرد: ما خودمان را موظف می‌دانیم هرکاری از دستمان برمی‌آید برای برداشتن موانع از سر راه تولید و صادرکنندگان انجام دهیم. پزشکیان گفت: بارها اعلام کردم که هم از اتاق بازرگانی و هم از کسانی که در جریان کار هستند، پیشنهادات خود را برای طرح در سفر به کشورهای خارجی، بیان کنند تا بستر را برای آنها آماده کنیم، ما به دنبال این هستیم که بستر را برای رونق کار شما آماده کنیم.
بانک‌ها براساس مصوباتی که در مجلس قرار دادیم ناتراز شدند
پزشکیان با تاکید بر اینکه تعهداتی که مجلس بر گردن دولت‌ها گذاشته با واقعیت‌ها همخوانی ندارد، اظهار کرد: از طرفی می‌گوییم به کسانی که ازدواج کرده‌اند فلان قدر وام می‌دهیم، آنها را هم بیمه کنید، پول کجاست؟
وی با بیان اینکه دولتی بدهکار با ناترازی در بانک‌ها و ناترازی در صندوق‌ها درست کرده‌اند و بعد می‌گویند مشکل را حل کنید و مرتب می‌خواهیم این‌ها را پنهان کنیم، افزود: ما ابتدا باید بدانیم که کجا هستیم. وضعیت ما از این ناترازی‌ها خوب نیست، اما معنی آن این نیست که نمی‌توانیم از این وضعیت بیرون بیاییم. رئیس‌جمهور اضافه کرد: ما در حال جنگ هستیم، جنگی که این نامردها بر ما تحمیل می‌کنند اما مطمئنم شما می‌توانید به ما کمک کنید.
پزشکیان خطاب به تجار و صنعتگران، گفت: شما الان در میدان جنگ هستید، جنگِ موشک نیست، جنگ اندیشه، تولید، تجارت و صنعت است و ما باید بستری آماده کنیم تا شما بتوانید این راه را راحت‌تر طی کنید. وی تاکید کرد: دغدغه ما گروه هایی است که ممکن است تصمیمات ما آنان را به زیر خط فقر ببرد. ما موظف هستیم آنها را دیده و اجازه ندهیم صدمه ببینند. هر مداخله و نسخه‌ای که برای مملکت می نویسیم باید گروه آسیب پذیر را ببینیم.
تولید کنندگان و صادرکنندگان در خط مقدم جنگ هستند
رئیس‌جمهور با بیان اینکه تشکیل شورای عالی صادرات را حتما پیگیری کنید، گفت: شورا تشکیل دادن به قانون نیاز ندارد. پزشکیان افزود: ما آماده هستیم با شما صحبت کرده و مشکلاتتان را حل کنیم. آماده‌ایم که روزانه وقت بگذاریم تا تولید ما رشد و رونق پیدا کند. به دنبال حذف موانع هستیم، اما نباید اجازه بدهیم صدمات آن به بخش‌های دیگر وارد شود. وی تاکید کرد: ما در جنگیم؛ معتقدیم تولیدکنندگان و صادرکنندگان ما خط مقدم این جنگ هستند و ما موظف به پشتیبانی و همراهی آنها هستیم.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه تعامل خوبی بین دولت و مجلس وجود دارد و می‌توانیم مشکلات شما را با هم حل کنیم،اظهار کرد: قرار نیست کسی را محکوم کنیم. باید دست به دست هم دهیم تا یک ایران قوی بسازیم تا یک عده تازه سربرآورده نتوانند برای ما قیافه بگیرند. ایرانی ها برای ایران هر کاری از دستشان بربیاید انجام می دهند. ما نیز هر کاری از دستمان بربیاید در خدمت شما خواهیم بود. تا آخر با شما هستیم و خواهیم جنگید.
پیشنهاد احیای شورای عالی صادرات توسط وزیر صمت
وزیر صمت در آیین بیست و هشتمین دوره روز ملی صادرات ضمن تاکید بر تنوع سبد صادراتی کشور پیشنهاد احیای شورای عالی صادرات را باهدف توسعه تجارت خارجی ارائه داد. سید محمد اتابک صادرات را جزو مولفه‌های اصلی ارتقا اقتصاد کشور معرفی کرد و افزود: فعالان اقتصادی و مدیران دولتی بر این باورند که از برنامه هفتم توسعه فاصله گرفته‌ایم و لازم است برای جبران این موضوع اقدامات جدی در دستور کار خود قرار بدهیم. بنا به اظهارات اتابک؛ بخشی از عقب‌ماندگی ما در تجارت خارجی ناشی از طرف سیاست‌گذار است.
وی با اشاره به موقعیت استراتژیک ایران در منطقه، تصریح کرد: موقعیت جغرافیای ایران امکان رشد صادرات را ایجاد کرده است این در حالی است که فقط نیم درصد صادرات جهان در اختیار ایران است و به نظر می‌رسد یکی از عوامل ناترازی تجاری به محدود بودن سبد صادراتی ما باز می‌گردد.
وزیر صمت بر جبران ناترازی تجاری در دولت چهاردهم تاکید کرد و افزود: آمار‌ها نشان می‌دهد که در ۱۰ سال گذشته به خام‌فروشی بسنده کردیم و این موضوع نشان می‌دهد چندان برای تولید کالا با ارزش افزوده بالا برنامه‌ریزی نکردیم و محصولات صادراتی ما متمرکز شده است و بر این نکته تاکید دارم که نباید این مسئله را به مثابه مزیت تلقی کنیم. به گفته اتابک؛ در ۱۰ سال گذشته ۴۸ درصد از کل صادرات ایران به ۵ کشور صادر می‌شد؛ اما امروز این عدد به ۷۳ درصد رسیده است به بیان دیگر فقط ۲۷ درصد از کل صادرات ما به کشور‌هایی غیر از ۵ مقصد اول صادراتی ما صادر می‌شود و این آمار نشان می‌دهد که صادرات ما محدود است.
وزیر صمت با بیان اینکه سیاست‌های ارزی همسو با توسعه تجارت نیستند، گفت: بسترسازی برای امضای پیمان‌های منطقه‌ای، امضای موافقتنامه‌های تجارت ترجیحی و رسیدن به تعرفه‌های کالایی، بدون تردید یک جانبه‌گرایی در تجارت را حل خواهد کرد. وی با اشاره به ظرفیت‌های ایران در تولید کالاهای خدمات فنی و مهندسی، بیان کرد: صادرکنندگان در بسیاری از موارد معطل ضمانت‌نامه هستند، اما این موضوع نباید در روند تجارت مانع ایجاد کند؛ امید داریم که این مشکل حل و در افزایش حجم صادرات تاثیر مثبت بگذارد.
وزیر صمت در پایان پیشنهاد احیای شورای عالی توسعه صادرات را ارائه کرد و افزود: ناهماهنگی‌های بین سازمانی در میزان صادرات تاثیر مستقیم گذاشته است؛ به نظر بنده باید نهادهای متولی تجارت خارجی یعنی بانک مرکزی، وزارت صمت و وزارت اقتصاد برای حل مشکلات صادرات جلسه تشکیل بدهند و برای حل آنها راهکار در نظر بگیرند.
3 کلید توسعه تجارت خارجی
معاون وزیر صمت و رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران در روز ملی صادرات ضمن اشاره به فرآیند انتخاب صادرکنندگان نمونه، 3 گانه تسهیل فرآیندها، توسعه تجارت آزاد و ترویج صادرات محور را مسیر جدید برای توسعه صادرات غیرنفتی دانست.
محمدعلی دهقان دهنوی حضور رئیس جمهور در آیین روز ملی صادرات را نشانه عزم دولت برای حمایت از صادرکنندگان دانست و افزود: تقدیر از تلاش‌گران عرضه تجارت خارجی، بهانه‌ای است برای یادآوری این موضوع که مسیر رشد اقتصادی کشور و توسعه و تقویت تولید رقابت‌پذیر در مسیر رفاه و آبادانی کشور از طریق توسعه صادرات محقق می‌شود.
وی با بیان اینکه روز ملی صادرات همه ساله در ۲۹ مهر برگزار می‌شود، گفت: بیست‌و هشتمین دوره روز ملی صادرات با اولین دوره ریاست جمهوری آقای پزشکیان مقارن شده است؛ امید است که این روز مبدا اصلاحات و تحولات تسهیل و توسعه صادرات در دولت چهاردهم شود.
معاون وزیر صمت با اشاره به فرآیند انتخاب صادرکنندگان نمونه و ممتاز، تصریح کرد: فرآیند انتخاب صادرکنندگان از ماه‌های قبل در کمیته ملی انتخاب صادرکنندگان آغاز شد؛ این کمیته متشکل از نمایندگان دولتی، اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی و اتاق تعاون ایران بود. در این کمیته تدوین شاخص‌های ارزیابی ثبت‌نام در ۳ گروه، کالایی، خدمات و فن‌آورانه مورد ارزیابی قرار گرفت.
دهقان دهنوی ادامه داد: در بیست و هشتمین دوره روز ملی صادرات از ۴ شرکت صادرکننده مدال‌آور که ۸ دوره به‌عنوان صادرکننده نمونه انتخاب شدند و ۳ شرکت ممتاز که ۵ بار به‌عنوان صادرکننده نمونه انتخاب شد و ۴۸ شرکت نمونه ملی و یک شرکت شایسته تقدیر با امضای ریاست‌جمهور تقدیر خواهد شد.
رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به تراز تجاری منفی در سال گذشته و ۶ ماه نخست سال جاری، بیان کرد: تراز تجاری منفی بیش از ۱۶ میلیارد دلار در سال گذشته و و ناترازی حدود ۷ میلیارد دلاری در ۶ ماه نخست سال جاری به‌تن‌هایی نشان می‌دهد که تجارت خارجی متناسب با ظرفیت‌های کشور انجام نمی‌گیرد؛ اما وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت ایران ذیل نگاه وفاق‌ساز دولت به آینده روشن ایران عزیز معطوف است.
وی از انباشت مقررات‌زائد که دست صادرکنندگان را بسته است انتقاد کرد و افزود: به نظر می‌رسد با نگاه وفاق‌آمیز بین دستگاه‌های نظارتی و مشورتی بخش‌خصوصی و تسهیل فرآیند رفع مقررات مخل و زاید فضای بهتری در فضای صادرات کشور ایجاد کنیم. این مهم با ۳ کلید توسعه تجارت آزاد، کاهش تعرفه‌های تجاری و تقویت تولید رقابت‌پذیر امکان‌پذیر است.
معاون وزیر صمت با بیان اینکه ترویج صادرات محوری بهره‌وری از توسعه صادرات در لایحه‌ها و طرح‌های خرد و کلان کشو باید دیده شود. دهقان دهنوی در پایان خطاب به رئیس جمهور، بیان کرد: امیدواریم با دستورات شما و در پیش گرفتن ۳ گانه تسهیل فرآیندها، توسعه تجارت آزاد و ترویج صادرات، مسیر جدیدی برای توسعه و جهش صادرات غیرنفتی فراهم کنیم.
بهترین گرامیداشت برای صادرکنندگان، برداشتن موانع است
در ادامه همایش رئیس اتاق ایران با اشاره به موانع رشد و توسعه صادرات، به متولیان تجارت خارجی توصیه کرد هر اقدامی برای رفع مشکلات صادرات در توان دارند انجام دهند؛ تا هم منزلت صادرکنندگان حفظ شود و هم کشور توسعه پیدا کند.
رئیس اتاق ایران با اشاره به موانع رشد و توسعه صادرات، به متولیان تجارت خارجی توصیه کرد هر اقدامی برای رفع مشکلات صادرات در توان دارند انجام دهند؛ تا هم منزلت صادرکنندگان حفظ شود و هم کشور توسعه پیدا کند.
نگاه همه‌جانبه و حمایتی به صادرات
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران ضمن گرامیداشت روز صادرات و تبریک این روز به افسران جنگ اقتصادی، گفت: مسائل و مشکلاتی که ریشه در برخی سیاست‌ها و برنامه‌های ضد تولید و صادرات دارد، مانع صادرات هستند درحالی‌که کشور به‌شدت نیازمند تقویت و توسعه صادرات است.
صمد حسن‌زاده در مراسم روز ملی صادرات، افزود: صادرات موفق، در سایه تولید قوی و رقابت‌پذیر استوار است و بهترین گرامیداشت برای روز ملی صادرات، برداشتن موانع و مشکلات فراروی صادرکنندگان است؛ ازاین‌رو، از دولت چهاردهم که با رویکرد و نگاه اقتصادی مناسب و روی کار آمده است، انتظار می‌رود نظرات بخش خصوصی برای توسعه و تقویت صادرات را بشنود و به کار گیرد.
با سلام و عرض ادب و احترام به همه افسران اقتصادی کشورمان و تشکر و قدردانی از برگزارکنندگان چنین همایش باشکوه به مناسبت روز ملی صادرات.
این مناسبت ملی را به تمام فعالین اقتصادی به‌ویژه صادرکنندگان عزیز کشورمان تبریک عرض می‌نمایم و امیدوارم این نشست و بحث‌های امروز، گشایشی برای توسعه صادرات و فرصتی برای تبیین مسائل و مشکلات فراروی صادرکنندگان باشد.
میزان صادرات، نشانگر توانمندی اقتصادی کشور و یکی از عوامل رشد اقتصادی است که طی دهه‌های گذشته به خاطر نوسانات اقتصادی شدید و برخی مشکلات داخلی و خارجی به‌ویژه تحریم‌های ظالمانه از جایگاه و اهداف صادراتی خود دور مانده است.
بهترین گرامیداشت روز ملی صادرات، برداشتن موانع و مشکلات فراروی صادرکنندگان است، مسائل و مشکلاتی که ریشه در برخی سیاست‌ها و برنامه‌های ضد تولید و صادرات دارد. شرایط تحریمی، وجود برخی قوانین و مقررات و آیین‌نامه‌ها و نهادهای موازی، ایجاد سامانه‌های متعدد، فقدان پنجره واحد و جامع و صدور تصمیمات خلق‌الساعه ازجمله برخی از موانع و مشکلات در مسیر توسعه صادرات است.
اکنون‌که دولت چهاردهم با رویکرد و نگاه اقتصادی مناسب بر سر کار آمده است و اهتمام به بهره‌مندی از ظرفیت بخش خصوصی در توسعه و رشد اقتصادی را دارد توجه به این نکات کمک شایانی برای رسیدن به اهداف موردنظر خواهد بود:
1- صادرات موفق، در سایه تولید قوی و رقابت‌پذیر استوار است. بر اساس داده‌های گمرک، صادرات غیرنفتی کشور در سال 1402، 50 میلیارد دلار بوده که بررسی ده قلم عمده صادرات غیرنفتی به ارزش 20 میلیارد دلار، نشان از خام فروشی ما در امر صادرات دارد؛ به‌طوری‌که این 10 قلم بیشتر متمرکز بر مشتقات نفتی و گاز طبیعی است. آنچه مسلم است، شتاب در رشد اقتصادی و جایگزینی ارز حاصل از صادرات غیرنفتی با ارز حاصل از نفت، صرفاً با خام فروشی و صادرات محصولات با ارزش‌افزوده پایین صورت نمی-پذیرد و نیازمند یک برنامه جامع تقویت تولید رقابت‌پذیر است.
2- مسئله دیگری که باید به آن توجه داشت، مسئله کسری تجاری است که بر اساس آمارهای گمرک، در سال 1401 حدود 6 میلیارد دلار بوده و در سال 1402 به حدود 3 برابر رسیده و 17 میلیارد دلار شده است. در پایان 6 ماهه اول 1403 هم شاهد کسری حدود 8 میلیارد دلاری هستیم. این میزان از کسری تجاری نشان از سیاست‌گذاری‌های تجاری و ارزی نامناسب و ضد توسعه صادرات غیرنفتی در کشور است. عدم پیش‌بینی پذیری نرخ ارز و اتخاذ تصمیمات دفعتی برای تجارت، انگیزه برای صادرات را کاهش داده است. انتظار می‌رود، با توجه به تحریم‌ها و تنگناهایی که بر سر صادرات وجود دارد، سیاست‌گذاران کشور، بازنگری جدی در سیاست‌های ارزی و تجاری به نفع توسعه صادرات رقابت‌پذیر داشته باشند.
3- نکته مهم دیگری که باید عزیزان ما در دولت و وزارت صمت به آن توجه داشته باشند، آن است که توسعه صادرات و گسترش روابط تجاری، بدون توجه به تحولات منطقه و جهان با موفقیت همراه نخواهد بود. ما در منطقه‌ای واقع شده‌ایم که تحولات سیاسی و اقتصادی در آن با سرعت اتفاق می‌افتد و تحلیل و بررسی تحولات ژئوپلیتیکی در تعیین مقاصد و نیازهای صادراتی و گسترش یا محدودیت در روابط با کشورها بسیار حائز اهمیت است. در حال حاضر به دلایل عدیده، تمرکز جغرافیایی صادرات کشور به‌گونه‌ای است که سهم 5 شریک اصلی صادراتی کشور، حدود 73 درصد صادرات ما است. محدودیت شرکای تجاری می‌تواند شرایط را برای بازرگانان ما سخت کند و با هر تنشی، صادرات ما دچار نوسان شود. در حال حاضر فرصت‌های بالقوه‌ای برای صادرات وجود دارد که با دیپلماسی برون‌نگر و تحلیل محیط پیرامونی می‌تواند به فرصت بالفعل تبدیل گردد.
4- یکی از حوزه‌هایی که در حوزه صادرات و سیاست‌گذاری باید موردتوجه قرار گیرد حوزه خدمات فنی و مهندسی است. در سال ۱۴02، میزان صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور حدود ۱.3 میلیارد دلار بوده است. کشورمان در این حوزه توان و قابلیت‌های قابل‌توجهی در مقایسه با کشورهای همسایه دارد. صدور خدمات فنی-مهندسی می‌تواند به‌عنوان یک موتور محرکه در توسعه صادرات غیرنفتی ایران عمل کند. برای تحقق این هدف، به حمایت دولت، بهبود زیرساخت‌ها و تقویت برندینگ خدمات فنی و مهندسی ایرانی نیاز است.
یکی از موانع در حوزه صدور خدمات فنی و مهندسی، نحوه تفسیر بانک مرکزی از ماده 46 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقا نظام مالی کشور است که این موضوع موجب شده تا شرکت‌های صادرکننده خدمات فنی و مهندسی به‌عنوان بدهکار ارزی در لیست بانک مرکزی قرار گرفته و عملاً امکان دریافت ضمانت‌نامه بانکی برای ایفا تعهدات و ارائه آن به طرف خارجی از آنها سلب شود که خوشبختانه در این زمینه نامه‌ای برای دبیر محترم شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا از سوی دبیرخانه نوشته شده است که امید می‌رود در دستور سران قوا قرار گیرد.
5- متأسفانه زیرساخت‌های حمل‌ونقل شکننده و باعث افزایش قیمت تمام‌شده کالاهای صادراتی است که از دولت محترم انتظار می‌رود در یک برنامه کوتاه‌مدت این امر موردتوجه قرار گیرد.
6- نظام تأمین مالی تولید و صادرات به‌شدت دچار مشکل است فلذا در شرایط کنونی سیاست‌های انگیزشی و مشوق‌های صادراتی از اهمیت بالایی برخوردار است.
در پایان به‌عنوان رئیس اتاق ایران، دست یکایک دولتمردان و دست‌اندرکاران عرصه صادرات کشور را به گرمی می‌فشارم و از خداوند متعال بهترین موفقیت‌ها را برای آنان و ملت بزرگ ایران آرزو می‌کنم.
