برنامه‌ریزی شرکت آلومینیوم المهدی برای تحقق ظرفیت اسمی
توسعه صنعت آلومینیوم به عنوان یک صنعت استراتژیک، با تکیه بر مزیت رقابتی انرژی از سال‌ها قبل در کشور مورد توجه قرار گرفت اما امروز فعالیت این صنعت به سبب وجود موانعی در مسیر تامین پایدار انرژی و مواد اولیه مناسب در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در واقع انرژی که روزی مهم‌ترین مزیت رقابتی صنعت آلومینیوم به شمار می‌آمد، اکنون به گلوگاهی برای این صنعت تبدیل شده است.
شرکت آلومینیوم المهدی برای عبور از این چالش با مشارکت گروه مپنا، احداث نیروگاه سیکل ترکیبی ۵۴۶ مگاواتی را در دستور کار قرار داد که توربین اول از بخش گاز این نیروگاه در اواخر سال ۱۴۰۲ به بهره‌برداری رسید و راه‌اندازی فازهای بعدی نیز در حال پیگیری است. علاوه‌براین، مسائلی نظیر کیفیت مواد اولیه، تولید آند باکیفیت، تامین هوای فشرده پایدار، ارتقای سطح مهارت و تخصص نیروی انسانی و بهبود مسائل رفاهی پرسنل از موارد مهمی است که در اولویت اقدامات قرار گرفته تا به این ترتیب، شرکت آلومینیوم المهدی بتواند در پایان سال ۱۴۰۵ به ظرفیت اسمی تولید سالانه ۲۵۳ هزار تن شمش آلومینیوم دست یابد. در همین راستا پایگاه خبری و تحلیلی فلزات‌آنلاین با هدف بررسی شرایط کنونی صنعت آلومینیوم در ایران و اهداف توسعه‌ای این شرکت، گفت‌وگویی را با حمید رجب‌پور، مدیرعامل شرکت آلومینیوم المهدی تدارک دیده است که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:
ارزیابی جنابعالی از شرایط صنعت آلومینیوم در ایران و جهان چیست و شرکت آلومینیوم المهدی چه اهداف توسعه‌ای را در دستور کار خود دارد؟
آلومینیوم در عصر حاضر با توجه به دامنه رو به گسترش کاربردهای آن در صنایع مختلف، یک فلز استراتژیک در فضای اقتصادی جهان قلمداد می‌شود؛ به طوری که به رغم حاشیه سود پایین صنعت تولید آلومینیوم در مقایسه با سایر صنایع معدنی و فلزی، توسعه آن در کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته بیشتر از جنبه اقتصادی و مالی، از لحاظ استراتژیک و با تمرکز بر توسعه حلقه‌های بالادستی و پایین‌دستی مورد توجه قرار می‌گیرد. توسعه این صنعت استراتژیک در ایران نیز از سال‌ها قبل با توجه به اهمیت و تاثیر بسزای آن در رشد و پیشرفت اقتصادی کشور و با تکیه بر مزیت رقابتی یعنی انرژی نسبتا ارزان‌قیمت در دستور کار قرار گرفت. با این حال، صنعت آلومینیوم ایران امروز با توجه به افزایش شدید هزینههای انرژی، ناترازی تولید و مصرف برق و وابستگی به واردات مواد اولیه با محدودیت‌ها و چالش‌های بزرگی مواجه شده است. در این بین، شرکت آلومینیوم المهدی تلاش دارد تا با برنامه‌ریزی مناسب برای تامین مواد اولیه مرغوب، ارتقای توانمندی منابع انسانی و ارتقای سطوح آماده‌به‌کاری تجهیزات، در مسیر رشد تولید و رسیدن به ظرفیت اسمی خود گام بردارد.
نقش و اهمیت حامل‌های انرژی در فرایند تولید آلومینیوم را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه چالش‌هایی در این زمینه پیش روی صنعتگران داخلی وجود دارد؟
فرایند تولید در صنعت آلومینیوم به گونه‌ای است که امکان توقف در چرخه تولید وجود ندارد؛ به این معنا که هرگونه خلل در تامین انرژی پایدار، هوای فشرده، گاز طبیعی و مواد اولیه، آسیب‌های جبران ناپذیری را برای خطوط تولید و سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در پی خواهد داشت. بنابراین، تحقق برنامه تولید و رسیدن به رشد عملکرد در صنعت آلومینیوم مستلزم فراهم آوردن پیش‌نیازهای اساسی است که اولین و مهم‌ترین آن‌ها تامین پایدار انرژی است. این صنعت به شدت انرژی‌بر بوده و در شرایطی که تامین پایدار برق برای مصارف خانگی نیز به یک معضل جدی در کشور تبدیل شده، تامین برق مورد نیاز این صنعت بسیار چالش برانگیز شده است. در واقع متاثر از توسعه ناکافی زیرساخت‌های صنعت برق متناسب با نیاز کشور، تامین پایدار انرژی به چالش جدی تبدیل شده است و با توجه به شرایط فعلی، به نظر می‌رسد این چالش در سال‌های آینده شدیدتر شود. به عبارت دیگر اگر انرژی مورد نیاز این صنعت به صورت پایدار تامین نشود، قطعا تولیدکنندگان دچار زیان قابل‌توجهی شده و ادامه حیات صنعت نیز با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.
به طور کلی موانع و چالش‌های موجود در مسیر توسعه صنعت آلومینیوم کشور چیست و جنابعالی چه راهکارهایی را برای رفع این معضلات پیشنهاد می‌کنید؟
گلوگاه دیگر صنعت آلومینیوم ایران، موضوع تامین مواد اولیه است. بخش عمده پودر آلومینای کشور که ماده اصلی و پیش‌نیاز تولید شمش آلومینیوم به شمار می‌آید، از طریق واردات تامین می‌شود. به ازای هر یک کیلوگرم شمش آلومینیوم تولیدی، دو کیلوگرم پودر آلومینا مصرف می‌شود. به بیان دیگر رشد تولید آلومینیوم در کشور مستلزم واردات حجم بالایی از مواد اولیه از سایر کشورها است تا بتوان به شکلی پایدار خوراک خطوط تولید را تامین کرد. عدم امنیت منطقه‌ای، هزینههای حمل و محدودیت‌های حمل‌ونقل دریایی از جمله مسائلی هستند که می‌توانند واردات این ماده معدنی را برای تولید آلومینیوم در کشور تحت تاثیر قرار دهند. در حال حاضر واردات پودر آلومینای کشور غالبا از دو کشور هندوستان و اندونزی صورت می‌گیرد. چین نیز یکی از کشورهای تولید‌کننده پودر آلومینا به شمار می‌آید اما به دلیل کیفیت پایین و مصرف بالای آلومینا در این کشور، واردات از چین چندان مورد توجه قرار نگرفته و در حال حاضر خریداری از دو کشور هند و اندونزی مناسب‌ترین گزینه‌ها برای تامین پودر آلومینا برشمرده می‌شوند. کشورهای آفریقایی نیز به دلیل فاصله بسیار زیاد و افزایش هزینههای حمل در اولویت‌های بعدی واردات قرار می‌گیرند.
کک نیز دیگر ماده اصلی برای تولید آلومینیوم به شمار می‌آید که بخش عمده آن از طریق واردات تامین می‌شود. در حال حاضر محدودیت خاصی برای واردات و تامین این ماده معدنی وجود ندارد؛ از طرفی نیز با توجه به مصرف کک در صنایع مختلف از جمله صنعت فولاد، توسعه صنعت کک در کشور در دست اقدام قرار دارد و به واسطه این امر، بخش عمده مشکلات تامین این ماده معدنی نیز برطرف خواهد شد.
رویکرد شرکت آلومینیوم المهدی در زمینه تامین حامل‌های انرژی چیست و این شرکت تاکنون چه اقداماتی در این زمینه انجام داده است؟
شرکت آلومینیوم المهدی در سال‌های اخیر در راستای تحقق تولید با ظرفیت اسمی و با توجه به اهمیت تامین پایدار برق، احداث یک بلوک نیروگاه سیکل ترکیبی را با ظرفیت ۵۴۶ مگاوات به صورت مشارکت در سرمایه‌گذاری با گروه مپنا آغاز کرده است. در واقع از زمانی که شرکت آلومینیوم المهدی در ذیل شرکت‌های زیرمجموعه گروه مپنا قرار گرفت، با توجه به پیش‌بینی چالش‌های ناشی از ناترازی صنعت برق، احداث یک واحد نیروگاهی در داخل شرکت در دستور کار قرار گرفت. بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده نیروگاه در سه فاز شامل دو توربین گازی هر یک به ظرفیت ۱۸۳ مگاوات و یک توربین بخار به ظرفیت ۱۸۰ مگاوات در شرایط استاندارد طراحی شده و فاز اول آن در بهمن ماه سال گذشته به بهره‌برداری رسید.
سرمایه‌گذاری لازم برای احداث این نیروگاه ۲۴۰ میلیون یورو برآورد شده است. این نیروگاه از اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۳ به شبکه برق استان هرمزگان متصل و برق شرکت آلومینیوم المهدی نیز از طریق همین شبکه خریداری می‌شود. بر اساس توافقات صورت گرفته با وزارتخانه‌های مرتبط، تامین سوخت گاز باید با قیمت نیروگاهی انجام می‌شد که متاسفانه کماکان نرخ خرید گاز برای این نیروگاه به نرخ صنعتی و نه نیروگاهی محاسبه می‌شود. این مسئله با بالا بردن بهای تمام شده قیمت برق تولیدی، عملا باعث می‌شود که توسعه و فعالیت نیروگاه از صرفه اقتصادی خارج شود. با این حال و با توجه به محدودیت‌های مصرف برق و چالش‌های تامین پایدار انرژی، شرکت آلومینیوم المهدی برای حفظ تولید شمش آلومینیوم، تکمیل نیروگاه را متوقف نکرده است. در همین راستا و طی هفته‌های اخیر، قرارداد احداث فاز دوم از بخش گاز نیروگاه سیکل ترکیبی مذکور منعقد و پیش‌بینی می‌شود که تا اسفند ماه سال جاری سنکرون واحد دوم گازی نیز انجام شود؛ به طوری که امیدواریم شرکت آلومینیوم المهدی در تابستان سال ۱۴۰۴ با محدودیت تامین برق در پیک بار مواجه نشود.
شرکت آلومینیوم المهدی در سال جهش تولید، اجرای چه برنامه‌ها و طرح‌های توسعه‌ای را در دستور کار خود قرار داده است؟
برنامه شرکت آلومینیوم المهدی تحقق کامل ظرفیت تولید تا سال ۱۴۰۵ است و رسیدن به این هدف، مستلزم تامین پایدار نهاده‌های تولید همچون مواد اولیه و انرژی است. گفتنی است در سال ۱۴۰۳ تولید ۱۷۰ هزار تن شمش آلومینیوم برای شرکت هدف‌گذاری شده است. همان‌طور که گفته شد، با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده، شرکت آلومینیوم المهدی طی دو سال آینده دستیابی به ظرفیت کامل ۲۵۳ هزار تن را هدف‌گذاری کرده و در همین راستا چند اقدام اساسی را در اولویت قرار داده است؛ نخست احداث نیروگاه که چنانچه اشاره شد، پیش‌بینی می‌شود فاز دوم آن تا سال آینده به بهره‌برداری برسد و زمینه تامین پایدار برق شرکت آلومینیوم المهدی را فراهم آورد. علاوه‌براین، تامین هوای فشرده پایدار نیز در دستور کار قرار گرفته است که این موضوع در فرایند تولید آلومینیوم از دو بعد حفظ تولید پایدار و ایمنی محیط کار اهمیت دارد. سرمایه‌گذاری در پروژه راه‌اندازی کمپرسورخانه شماره دو در این راستا صورت پذیرفته است. شرکت آلومینیوم المهدی جزو معدود تولیدکنندگان آلومینیوم کشور به شمار می‌آید که آند مورد استفاده در فرایند تولید شمش خود را نیز در داخل مجموعه تولید می‌کند. در این راستا برای بهینه‌سازی کوره پخت این شرکت، یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده است تا با تولید آند باکیفیت، ظرفیت اسمی تولید طی دو سال آینده محقق شود. از طرفی شرکت آلومینیوم المهدی موضوع تامین مواد اولیه مرغوب و باکیفیت را با توجه به اهمیت این مسئله در تولید پایدار و عرضه محصولات باکیفیت و رقابتی در اولویت اقدامات خود قرار داده است. در این خصوص بازبینی و اصلاحات لازم در ساختار بازرگانی این شرکت انجام شده و خریداری مواد اولیه تحت نظارت دقیق انجام می‌شود.
در ادامه اقدامات شرکت آلومینیوم المهدی برای دستیابی به ظرفیت کامل، سرمایه‌گذاری برای آموزش و ارتقای سطح مهارت نیروی انسانی، مورد توجه ویژه قرار گرفته و دوره‌های آموزشی در داخل و خارج از شرکت در حال برگزاری است. در این خصوص اعزام نیروی انسانی متخصص به خارج از کشور برای ارتقای سطح مهارت نیز مورد توجه قرار گرفته است. از طرفی تامین امکانات رفاهی پرسنل نیز در قالب برنامه‌های منظم و منسجم انجام می‌شود تا فضایی آرام و به دور از دغدغه برای همکاران فراهم شود. توجه به دو مقوله آموزش و رفاه سرمایه‌های انسانی، دستاوردهای فراوانی را نیز برای شرکت آلومینیوم المهدی به همراه داشته است.
با توجه به اهمیت صنعت آلومینیوم، ارزیابی جنابعالی از متغیرهای تاثیرگذار در توسعه این صنعت چیست؟
باید در نظر داشت که حفظ بقای صنعت آلومینیوم در کشور مستلزم تکمیل زنجیره ارزش و ورود به حلقه‌های پایین‌دستی و بالادستی است. توسعه اکتشافات معدنی، استفاده از فناوری‌های به‌روز استخراج از معادن بوکسیت و تولید پودر آلومینا به واسطه همکاری دو بخش خصوصی و دولتی امکان‌پذیر خواهد بود و از این طریق می‌توان در شرایط بحرانی مانند مشکلات منطقه‌ای و افزایش تقاضای جهانی، مواد اولیه مورد نیاز صنعت را به صورت پایدار تامین کرد. به عنوان مثال، تامین پودر آلومینا در هندوستان در چهار ماه گذشته با مشکلاتی مواجه شد که این مسئله موجب ایجاد تلاطم در بازار شد که صنعت آلومینیوم کشور را در شرایط بدی قرار داد. بنابراین اگر نگاه به توسعه صنعت آلومینیوم نگاهی استراتژیک باشد، باید تولید پودر آلومینا در داخل کشور مورد توجه قرار بگیرد و سرمایه‌گذاری لازم نیز برای توسعه زیرساختی کشور به خصوص در حوزه انرژی انجام شود تا بتوان بقای این صنعت را در بلندمدت تضمین کرد. تهدیدات ناشی از واردات پودر آلومینا، چالش‌های تامین انرژی پایدار به علاوه قرارگیری این دو عامل در کنار حاشیه سود پایین این صنعت، عملا صرفه اقتصادی برای سرمایه‌گذاری جدید در صنعت آلومینیوم را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.
