کلیدواژه توسعه صنایع معدنی
پنل «روش‌های نوین تامین مالی» با حضور حمیدرضا آذرمند «عضو کمیته بورس، بانک و بیمه خانه معدن ایران»، حسن زالی «مدیرعامل شرکت‌های فناوری‌‌‌های نوین» سروش سپهر، محمد ابراهیم رئیسی «فعال حوزه انرژی و آب» و حبیب سهیلی «عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی» برگزار شد.
سه روش تامین مالی بنگاه‌‌‌های اقتصادی
به گزارش دنیای معدن، حمیدرضا آذرمند «عضو کمیته بورس، بانک و بیمه خانه معدن ایران»، در ابتدای این پنل گفت: بازار سرمایه طی چند سال اخیر رشد چندانی نداشته است ، چرا که با روش‌های سنتی پیش رفته است که دیگر این روش‌ها کفایت نمی‌‌‌کنند. در برنامه هفتم توسعه برای حوزه معدن رشد ۱۳درصدی و برای حوزه اقتصاد رشد ۸ درصدی هدف‌گذاری شده است. بدون شک برای رشد ۱۳ درصدی حوزه معدن به نظام مالی با عمق بیشتر و تنوع ابزارهای بیشتری نیاز است، در غیر این صورت شرکت‌های معدنی و صنایع معدنی با تنگناهای تامین مالی روبه رو میشوند. آذرمند در ادامه خاطرنشان کرد: حوزه معدن از دو طریق منابع خارجی و منابع داخلی می‌‌‌تواند جذب سرمایه داشته باشد که منابع خارجی به صورت جذب سرمایه مستقیم، فاینانس و ... انجام می‌‌‌گیرد که به دلیل محدودیت‌های تحریم این روش‌ها در کشور امکان‌‌‌پذیر نیست. در زمینه منابع داخلی نیز سه دسته روش وجود دارد. روش نخست استقراض از بانک‌هاست که یک روش سنتی است؛ روش دوم ظرفیت بازار سرمایه که شامل پذیره‌‌‌نویسی و انواع اوراق میشود؛ روش سوم نیز استفاده از ظرفیت‌‌‌های درون زنجیره است که بنگاه‌‌‌ها می‌‌‌توانند به صورت مشارکتی تامین مالی کنند که این روش کمتر به آن پرداخته شده است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: بنگاه‌‌‌های معدنی از بانک‌ها چندان نمی‌‌‌توانند بهره بگیرند؛ چرا که آنها دچار ناترازی هستند. در سایر روش‌ها می‌‌‌توان به ابزارهای خاصی همانند گواهی سپرده اشاره کرد که امکان تامین مالی بلند‌مدت را می‌دهد. ابزار دیگر برای بنگاه‌‌‌های معدنی اوراق گام است که ابزاری جذاب و قابل استفاده در زنجیره بالا دست معدن، تامین سوخت، انرژی و تامین آب است. پس از آن و حلقه بعدی استخراج و حلقه‌‌‌های ردیف فرآوری تولید شمش و در نهایت محصولات نهایی است که اوراق گام می‌‌‌تواند برای هر کدام از این حلقه‌‌‌ها مناسب باشد. اوراق گام اوراقی یکساله است که می‌‌‌توان آن را در اختیار تولید‌کنندگان قرار داد و امکان حق انتفاع معادن از طریق این اوراق فراهم شده است.این روش یکی از کم هزینه‌‌‌ترین روش‌های تامین مالی به شمار میرود. روش دیگر اوراق مرابحه است که در میان‌مدت اوراق مناسبی محسوب میشوند. ابزار جدید اوراق سلف ارزی است؛ در واقع ابزار کارآمدی است که برای پیش فروش کالاها کاربرد دارد.
تامین مالی جسورانه
در ادامه این پنل تخصصی حسن زالی مدیرعامل شرکت‌های فناوری‌‌‌های نوین سروش سپهر عنوان کرد: کشور ما یک کشور منبع‌محور به شمار میرود. تامین مالی چالش اصلی شرکت‌ها است. با توجه به این موضوع که دیگر بانک‌ها امکان تسهیلات‌دهی ندارند و این روش یک روش سنتی محسوب میشود، بنابر‌این بنگاه‌‌‌ها برای تامین مالی خود باید به دنبال روش‌های نوین بروند. یکی از این روش‌های نوین، صندوق‌های سرمایهگذاری خطرپذیر است که نخستین زیست بوم سرمایهگذاری خطرپذیر در ایران هم اکنون ۱۵۱ عضو دارد که سرمایه آن ۹ هزار میلیارد تومان است. بر اساس آمار اعلام شده در سال ۲۰۲۲ میزان سرمایهگذاری خطرپذیر در ایران بین ۶۲.۵ تا ۶۳ میلیون دلار بوده است در حالی که این سرمایهگذاری در عربستان ۹ میلیارد دلار بوده است. زالی در ادامه خاطرنشان کرد: در بحث معدن توسط صندوق‌های خطرپذیر سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌‌ای انجام نگرفته است. البته شرکت‌های دانش بنیانی شکل گرفته‌‌‌اند که از این ابزارهای مختلف بهره می‌‌‌گیرند و این ابزارها در صنایع بزرگ مانند فولاد در جهان به خوبی جا افتاده است.
وی در ادامه افزود: سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌های خطرپذیر به میزان ۴میلیارد دلار در حوزه معدن در دنیا انجام شده است که این میزان سرمایهگذاری نسبت به سال‌های قبل بیشتر شده است و نشان از رشد این سرمایهگذاری در دنیا دارد.
مدیرعامل شرکت‌های فناوری‌‌‌های نوین سروش سپهر ادامه داد: در کشور ما نیز که کشوری منبع‌محور است باید در زمینه تامین مالی شرکت‌ها روش‌های نوین را جایگزین کنیم. با وجودی که ایران در زمینه معادن رتبه هفتم یا هشتم دنیا را دارد اما نتوانسته روش‌های تامین مالی خود را به روش‌های نوینی مجهز کند. امیدواریم در روند سیاستگذاری اتفاق‌‌‌های خوبی روی بدهد و شاهد سیاستگذاری‌‌‌های جدیدی باشیم تا شرکت‌های دانش‌بنیان بتوانند از این قوانین بهره‌‌‌مند شوند و در حوزه تامین مالی جسورانه گام بردارند.
تامین‌‌‌مالی انرژی و آب بنگاه‌‌‌ها
همچنین در ادامه این پنل تخصصی محمد‌ابراهیم رئیسی فعال حوزه اقتصاد انرژی و آب در ادامه به اهمیت موضوع تامین انرژی و آب که به چالش‌‌‌های بنگاه‌‌‌های معدنی و صنایع معدنی تبدیل شده است پرداخت و عنوان کرد: بنگاه‌‌‌های معدنی و صنعتی که با چالش تامین انرژی و آب روبه رو هستند باید به این سمت پیش بروند که این زیرساخت‌‌‌ها را برای خود تامین کنند که تامین این زیرساخت‌‌‌ها نیز نیاز به ابزارهای جدید مالی دارد. یکی از روش‌های تامین مالی، استقراض بانکی است که بنگاه‌‌‌های معدنی بیش از ۹۰درصد به این روش متکی هستند که یک روش قدیمی و در حال منسوخ شدن است؛ راه‌‌‌حل دوم روش‌های غیراستقراضی است که شامل بازار سرمایه و صندوق‌ها و ابزارهای نوین مالی میشود.
رئیسی در ادامه خاطرنشان کرد: بازار برق و آب در کشور ما چندان متحرک نبوده و نگاه به این دو نگاه مصرفی بوده است و قیمت این دو کالا نیز به‌‌‌صورت دستوری تعیین می‌‌‌شده است؛ از این رو سرمایهگذاری به سمت انرژی و آب صورت نگرفته است و برای چنین کالاهایی بازار تطابقی شکل گرفته است. به این معنا که قانون وضع میشود و گروهی را مجبور به خرید می‌کنند .
وی همچنین یادآور شد: دولت در برنامه هفتم توسعه به بنگاه‌‌‌ها تاکید کرده که در تامین آب آنها دخالتی ندارد، از این رو بنگاه‌‌‌ها ناگزیر به انتخاب دو روش برای تامین آب خود هستند که روش اول استفاده از آب شیرین‌کن و روش دوم استفاده از پساب شهرهاست.
همچنین از سال ۱۴۰۱ نیز دولت صنایع را مجبور کرده که سالی یک درصد برق خود را از منابع تجدید‌پذیر تامین کنند. در چنین شرایطی بنگاه‌‌‌ها برای تامین آب و برق خود باید به سمت روش‌های غیراستقراضی پیش بروند. این کارشناس حوزه انرژی و آب ادامه داد: در زمینه تامین برق نیز چند سالی است که دولت تابلوی انرژی را در بورس کالا راه‌اندازی کرده تا شرکت‌ها خود از طریق عرضه و تقاضا برق خود را تامین کنند.
رئیسی در پایان تاکید کرد: دولت تصمیم گرفته که شرکت‌ها را از سیستم برق کشور جدا کند و تامین آب و برق را به عهده خود آنها بگذارد. همچنین قیمت گاز و برق را نیز افزایش داده است پس تامین برق و آب و گاز یکی از مشکلات اصلی شرکت‌ها به شمار میرود و بنگاه‌‌‌ها باید تلاش کنند که برای تامین مالی این زیرساخت‌‌‌ها از روش‌های نوین بهره بگیرند.
بنگاه‌‌‌های معدنی به سمت تامین مالی جدید
همچنین حبیب سهیلی عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی به عنوان آخرین سخنران این پنل تخصصی عنوان کرد: هر زمان درآمد ارزی در کشور افزایش یافته، تشکیل سرمایه نیز افزایش پیدا کرده و هر زمان درآمد ارزی کمتر شده، تشکیل سرمایه نیز کاهش یافته است و این موضوع برای بنگاه‌‌‌های اقتصادی نیز صادق است. شرکت‌ها این روزها با مشکل تامین ارزی مواجه هستند، به گونه‌‌‌ای که بر اساس قانون حتی دلار صادراتی آنها به خود آنها بازگردانده نمی‌شود. در چنین شرایطی ضروری است که از روش‌های جدیدتری برای تامین مالی (ارزی) خود استفاده کنند.
سهیلی در ادامه سه روش تامین مالی را برشمرد و عنوان کرد: روش شناخته‌‌‌شده، استقراض از بانک‌ها یا صندوق توسعه مالی است که این روزها با کاهش صادرات نفت، منابع بالایی ندارد؛ روش دوم تامین مالی، جذب سرمایهگذاری خارجی است که برای ما به دلیل محدودیت تحریم‌‌‌ها قابل استفاده نیست و روش سوم بهره‌‌‌گیری از امکانات بازار سرمایه است که کمتر به آن توجه شده است. وی افزود: در روش بازار سرمایه دو روش وجود دارد، یکی استفاده از صندوق‌های سرمایهگذاری ارزی و روش دوم استفاده از اوراق ارزی است.
شرکت‌هایی همچون فولاد مبارکه و گل‌‌‌گهر نیز متقاضی این روش هستند. این استاد دانشگاه همچنین به شرکت‌های پروژه‌‌‌محور نیز اشاره کرد و گفت: شرکت‌های پروژه‌‌‌محور به بازار سرمایه ورود کرده‌‌‌اند، در این زمینه شرکت تجلی به عنوان یک شرکت پروژه‌‌‌محور در حوزه معادن و فلزات در فرابورس پذیرفته شده است. همچنین شرکت گسترش سوخت سبز در بورس با ۲هزار میلیارد تومان پذیرفته شده که به عنوان شرکت‌های موفق در این حوزه به شمار می‌‌‌روند.
