تحدید دامنه نوسان؛ نوشداروی بورس در بحران‌ها
معصومه طاهرخانی؛ تحلیلگر ارشد بازار سرمایه
در شرایط اضطراری، حفاظت از حقوق سرمایه‌گذاران و ثبات بازارهای مالی اولویتی اساسی است. براساس مقررات مرتبط با سازمان بورس و اوراق بهادار، این سازمان در مواردی که شرایط غیرقابل پیش‌بینی مانند بحران‌های طبیعی، ناآرامی‌‌‌های اجتماعی یا نقایص فنی اساسی به وقوع بپیوندد، مجاز است معاملات را به طور موقت تعطیل یا متوقف کند. با این حال، تعطیلی بورس همواره آخرین راه‌‌‌حل است و محدودیت‌هایی برای مدت زمان آن نیز در نظر گرفته شده است.
برای مثال، سازمان بورس تنها می‌‌‌تواند در شرایط خاص برای حداکثر سه‌روز کاری بازار را تعطیل کند و برای تمدید آن نیاز به تایید شورای عالی بورس دارد. در چنین شرایطی، ممکن است تعطیلی طولانی‌‌‌مدت بازارها اثرات جانبی گسترده‌‌‌ای بر اقتصاد و سرمایه‌گذاران داشته باشد. از این‌رو، به جای تعطیلی کامل بورس، راه‌‌‌حل‌‌‌های دیگری مانند محدود کردن دامنه نوسان قیمت‌ها نیز می‌‌‌تواند به‌عنوان ابزار موقت و کارآمد مورد استفاده قرار گیرد. دامنه نوسان قیمت به معنای حداقل و حداکثر مجاز تغییرات قیمت در طول روزهای معاملاتی است. این ابزار می‌‌‌تواند به تثبیت بازار کمک کرده و از وقوع نوسانات شدید و غیرقابل پیش‌بینی جلوگیری کند. در شرایط اضطراری که تعطیلی بورس ممکن است موجب ایجاد بحران‌های بیشتر یا از دست رفتن اعتماد سرمایه‌گذاران شود، کاهش دامنه نوسان قیمت‌ها می‌‌‌تواند یک راه‌‌‌حل میانی و موثر باشد.
این اقدام از یک‌سو مانع ایجاد نوسانات شدید در بازار می‌شود و از سوی دیگر فعالیت‌‌‌های معاملاتی را به طور کامل متوقف نمی‌‌‌کند. به‌عنوان مثال، در مواقعی که ارزش بازار به‌‌‌طور غیرعادی افزایش یا کاهش می‌‌‌یابد (بند ۳ ماده ۴ قانون)، محدود کردن دامنه نوسان قیمت‌ها می‌‌‌تواند از وقوع شوک‌‌‌های بیشتر به بازار جلوگیری کرده و به سرمایه‌گذاران فرصت دهد تا تصمیمات خود را با دقت بیشتری اتخاذ کنند. همچنین، استفاده از این اهرم موقتی می‌‌‌تواند موجب حفظ شفافیت و کارآیی بازار شود. هنگامی که بازار با نوسانات شدید مواجه می‌شود، سرمایه‌گذاران اغلب دچار ترس و تردید می‌‌‌شوند و تصمیمات احساسی اتخاذ می‌کنند. کاهش دامنه نوسان به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا با تحلیل دقیق‌‌‌تری نسبت به شرایط اقدام کنند و از وقوع معاملات هیجانی جلوگیری شود.
در نهایت، محدود کردن دامنه نوسان قیمت‌ها یک راه‌‌‌حل موقت و منطقی برای مدیریت شرایط بحرانی است که در کنار سایر ابزارها، می‌‌‌تواند به تعادل بازار کمک کند. در عوض تعطیلی کامل بورس، این ابزار می‌‌‌تواند فعالیت‌‌‌ها را تحت کنترل نگه داشته و بهتدریج فضای بازار را به حالت عادی برگرداند، بدون اینکه توقف کامل در معاملات صورت گیرد. بنابراین، با توجه به اینکه بورس و بازارهای مالی نقش حیاتی در اقتصاد دارند و تعطیلی طولانی‌‌‌مدت آنها می‌‌‌تواند آسیب‌‌‌های جدی به سرمایه‌گذاران وارد کند، استفاده از دامنه نوسان محدود به‌عنوان یک اهرم موقتی می‌‌‌تواند یکی از راه‌‌‌های موثر در مدیریت بحران‌های اقتصادی و مالی باشد.
تعطیلی بازار لزوما راه‌‌‌حل مناسبی نیست؛ چرا که می‌‌‌تواند باعث کاهش نقدشوندگی و ایجاد مشکلاتی برای سرمایه‌گذاران شود. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران قادر نخواهند بود دارایی‌‌‌های خود را بفروشند یا به نقدینگی موردنیازشان دسترسی داشته باشند که این امر می‌‌‌تواند سبب اضطراب و نگرانی بیشتر در میان آنها شود. همچنین با کاهش دامنه نوسان، ضمن حفظ امکان معامله در بازار، از نوسانات شدید جلوگیری می‌شود و بازار بهتدریج به تعادل بازمی‌گردد؛ بدون اینکه سرمایه‌گذاران از دسترسی به دارایی‌‌‌های خود محروم شوند.
