بهبود نقدشوندگی بازار با کاهش هزینه‌های معاملاتی
جواد عشقی‌نژاد؛ پیشکسوت بازار سرمایه
محمد دهقان دهنوی، رئیس سازمان توسعه و تجارت، در روز یکشنبه ۱۵مهرماه، با نظام ارز چندنرخی مخالفت کرد و مدعی شد تا جایی که بتواند، برای خروج صادرکنندگان از اجبار عرضه ارز در سامانه نیما، تلاش خواهد کرد. این صحبت‌ها نشان می‌دهد این تصمیم و سیاست این نهاد با توجه به ادعاهای سایر دولتمردان، من‌جمله وزیر امور اقتصادی و دارایی در این زمینه، بر صنایع بزرگ صادراتی تاثیر مثبتی خواهد گذاشت.
پالایشی‌ها در صدر این صنایع قرار دارند، زیرا حجم بالایی از فروش آنها از طریق دلار نیما انجام می‌شود و در صورت حذف این نرخ و یکسان‌سازی ارز، ممکن است فشارهای قیمتی جدیدی را تجربه کنند. به دنبال پالایشی‌ها، پتروشیمی‌ها نیز که بخشی از فروش خود را با دلار نیما انجام می‌دهند، با تغییرات قیمتی مواجه خواهند شد. با‌این‌حال، صنعت فولاد که اکنون صادرات خود را با نرخ ارز توافقی و بالاتر از نیما انجام می‌دهد، در کوتاه‌مدت شاید تحت‌تاثیر قرار نگیرد، اما در صورت تک‌نرخی شدن ارز، این صنعت نیز منتفع خواهد شد.
تاثیر چندبخشی تک‌نرخی شدن قیمت ارز بر صنایع
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، این است که تک‌نرخی شدن ارز نه تنها روی صنایع بزرگ تاثیر می‌گذارد، بلکه به طور مستقیم و غیرمستقیم روی صنایع کوچک‌تر نیز اثرگذار خواهد بود. اگر‌چه صنایع کوچک‌تر کمتر به صادرات وابسته هستند، اما تغییرات در نرخ ارز می‌تواند هزینه‌های تولید این شرکت‌ها، واردات مواد اولیه و حتی تقاضای داخلی آنها را تحت‌تاثیر قرار دهد. بنابراین، تک‌نرخی شدن ارز یک تاثیر چندلایه بر بخش‌های مختلف بازار خواهد داشت.
چگونه در شرایط فعلی، نقدشوندگی بازار را افزایش دهیم؟
کاهش هزینه‌های معاملات بازار سرمایه، از طریق کاهش کارمزد و مالیات فروش سهام می‌تواند به بهبود نقدشوندگی معاملات در بورس کمک شایانی کند. کاهش مالیات معاملات سهام و نمادها، نه تنها انگیزه بیشتری برای سرمایه‌گذاران خرد ایجاد می‌کند، بلکه می‌تواند نقدینگی بیشتری را به بازار سرمایه جذب کند. با‌این‌حال، دولت باید بررسی دقیقی انجام دهد تا ببیند این اقدام چه تاثیری بر درآمدهای عمومی خواهد داشت، زیرا کاهش مالیات ممکن است درآمدهای دولتی را کاهش دهد، و این موضوع باید با سایر منابع مالی و متغیرهای دیگر متعادل شود. از سوی دیگر، کاهش کارمزد معاملات تاثیر مستقیم بر نقدشوندگی خواهد داشت؛ اما همان‌طور که اشاره شد، منبع اصلی درآمد صنعت کارگزاری از محل کارمزدهایی است که در خرید و فروش معاملات به دست می‌آورند. به طور طبیعی، کاهش بیش از حد کارمزدهای معاملات، می‌تواند باعث کاهش توانایی شرکت‌های کارگزاری برای ارائه خدمات بهتر به مشتریان شود و در بلندمدت به افت کیفیت خدمات منجر شود. از این رو، کاهش کارمزد معاملات باید با احتیاط بالایی صورت بگیرد و همه جوانب آن در نظر گرفته شود. شاید راه‌حل‌های دیگری مانند ارائه تسهیلات برای کارگزاری‌ها یا تخصیص یارانه‌های خاص به این صنعت مورد توجه قرار بگیرد و بتواند اثرگذار باشد.
محدودیت دامنه نوسان، خودتنظیمی بازار را مختل می‌کند
نکته کلیدی که نقدشوندگی بازار را به شدت تحت‌تاثیر قرار داده است، محدودیت دامنه نوسان است. این محدودیت‌ها با هدف کنترل نوسانات و مدیریت ریسک‌های منطقه‌ای اعمال شده‌اند، اما در عین حال توانایی بازار در تنظیم خود و جذب نقدینگی را کاهش داده‌اند. افزایش تدریجی دامنه نوسان می‌تواند به بازگشت نقدشوندگی به بازار سرمایه کمک کند. در نهایت، برای بهبود نقدشوندگی و پایداری بازار، باید ترکیبی از سیاست‌ها به کار گرفته شود. سیاست‌های مالیاتی، کاهش هزینه‌های معاملاتی، بازنگری در محدودیت‌های نوسان، و رفع ریسک‌های ژئوپلیتیک باید به صورت همزمان اجرا شوند.
