مدیران معدنی چرتکه‌های اشتباه می‌اندازند!
هرچند اوضاع اکتشاف آنطور که تصورش می‌رفت بد نیست اما باید گفت برای توسعه این مهم ما نباید به اسم بومی‌سازی جلوی واردات را بگیریم.
با اینکه ناوگان حفاری اکتشافی کشور از دهه۸۰ شروع به نوسازی و توسعه کرد اما یک‌باره در سال ۱۴۰۲ با بخشنامه‌های اشتباهی که وزارتخانه اعمال کرد این مهم متوقف شد و به نوعی شرکت‌های بزرگی که می‌خواستند دستگاه وارد کنند دچار مشکل شدند. مساله مهم این است که عده‌ای با شعارهای پوپولیستی در دولت سیزدهم خواستند کار را پیش ببرند که در نتیجه به جایی هم نرسیدند.
این در حالی است که ما باید این امکان را فراهم کنیم که شرکت‌ها بتوانند ناوگان‌های بزرگ حفاری را به راحتی در اختیار داشته باشند. در کنار آن باید از تولید‌کننده داخلی با سیاست‌های درست حمایت شود و نه با ایجاد یک رانت انحصاری تنها از یک بخش حمایت شود!
مساله دیگر بحث فناوری است. در این خصوص گفته می‌شود که باید معادن ما سریع‌تر به بهره‌برداری برسند و بسیار مهم است که مورد غفلت واقع نشوند. هنوز بخش عمده شرکت‌های بزرگ معدنی و مجموعه‌های بزرگ به فناوری‌های انقلاب صنعتی چهارم آنطور که باید و شاید نگاه نمی‌کنند. هرچند فناوری‌هایی را ما باید در پروژه‌های خود وارد کنیم اما متاسفانه هنوز مدیران ما چرتکه‌های اشتباه می‌اندازند. این مدیران حاضر نیستند که حجم عظیمی از هزینه‌ها کاهش پیدا کند و ساختار درستی داشته باشند. در واقع می‌توان گفت هنوز مدیران ما اهمیت این مساله را در سطح کلان درک نکرده‌اند.
پیمان افضل، کارشناس معدن در این خصوص به «جهان‌صنعت» گفت: اکتشاف در ایران نسبت به ۳۰سال گذشته پیشرفت کرده است و امروز وضعیت بهتری دارد. در واقع می‌توان گفت ما نسبت به دوران قدیم شرایط مناسب‌تری داریم و میزان اکتشافات عمقی‌مان بسیار بیشتر از گذشته شده است. در حالی که در گذشته کارهای اکتشافی و علمی خیلی کمتر از اینها بوده اما حالا همه چیز پیشرفت کرده است. به دلایلی همچون سختگیری‌های سازمان نظام مهندسی معدن و قوانینی که توسط سازمان‌های صمت و وزارتخانه گذاشته شد، روند اکتشاف خیلی بهتر از سابق شده است. در این زمینه سرمایه‌گذاری که شرکت‌های بزرگ، بانک‌ها، موسسات مالی و… در بخش معدن انجام داده‌اند به این مهم کمک کرده است.
این کارشناس معدن تاکید کرد: امروز ما به سمت اکتشافات عمقی رفته‌ایم که نمونه آن کارهای شرکت‌های معروفی است که می‌توان از آنها نام برد. امسال و سال گذشته گمانه‌هایی با عمق بیش از ۲هزار متر را حفاری کرده‌اند. خوشبختانه عمق میانگین حفاری اکتشافی به بیش از ۱۵۰۰متر رسیده است. در سایت‌های اکتشافی و استخراجی شاهد این امر هستیم که بسیار مبارک و میمون است. سال گذشته میزان حفاری اکتشافی ایران به رکورد ۵۵۶هزار متر رسید. هدف‌گذاری امسال تنها در یک شرکت بیش از ۵۰۰هزار متر بود. خوشبختانه تعداد زیادی از شرکت‌ها دستگاه‌های حفاری خریده‌اند. مقداری هم در کشور ما بومی‌سازی شده که جای تقدیر دارد.
افضل با اشاره به اهمیت واردات دستگاه‌ها گفت: البته که ما نباید به اسم بومی‌سازی در واردات را ببندیم. در این خصوص مهم‌ترین موضوع بخشنامه‌های اشتباهی بوده‌اند که در وزارت صمت صادر شده و جلوی واردات ماشین‌آلات معدنی را به کشور گرفته است.
او ادامه داد: ناوگان حفاری اکتشافی کشور از دهه۸۰ شروع به نوسازی و توسعه کرد. در پنج‌سال گذشته خیلی از ماشین‌آلات حفاری خریداری شده اما یک‌باره در سال ۱۴۰۲ با بخشنامه‌های اشتباهی که وزارتخانه داده این رقم متوقف شد و به نوعی شرکت‌های بزرگی هم که می‌خواستند دستگاه‌های خوب وارد کنند دچار مشکل شدند. متاسفانه عده‌ای با شعارهای پوپولیستی در دولت سیزدهم جلوی این مساله را گرفتند و برای این قضیه معضل ایجاد کردند.
افضل تاکید کرد: ما باید در حقیقت این امکان را فراهم کنیم که شرکت‌های بزرگ و عمده بتوانند ناوگان‌های بزرگ حفاری را داشته باشند. در کنار آن از تولید‌کننده داخلی با سیاست‌های درست حمایت شود و نه با ایجاد یک رانت انحصاری! در ادامه باید بدانیم این سیاست که هر چیز را تولید کنیم مردم ناچار می‌شوند که بخرند باید بدانیم که اشتباه است.
اهمیت نقش دادن به سازمان زمین‌شناسی
این کارشناس معدن در ادامه با اشاره به اهمیت سازمان زمین‌شناسی تصریح کرد: این سازمان باید در عرصه حاکمیتی روند بهتر و مقام بالاتری داشته باشد. بهتر است رییس این سازمان از معاون وزیر صرف خارج شده و بیشتر معاون رییس‌جمهور باشد. دوم اینکه، این سازمان زمانی در اکتشافات عمقی خوب وارد می‌شد اما بعد از اینکه شرکت‌هایی وارد پروسه اکتشاف در حد وسیع شدند اکتشافات عمقی به شدت عقب افتاد.
افضل اظهار کرد: مساله این است که این سازمان تجهیزات و امکانات لازم را در مقایسه با مجموعه‌های پولدار و بزرگ‌تر ندارد. درواقع این سازمان از نظر بودجه‌ای تجهیز نشده است. امروز این مجموعه دچار روند روزمرگی و به کار اداری مشغول شده و آن پیشرفت لازم و رشدی که در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ داشت را دیگر ندارد. با وجود اینکه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی از نظر داشتن دانش و نیروی متخصص یکی از مهم‌ترین افتخارات کشور ماست اما دچار روزمرگی شده است. به این ترتیب باور داریم که سازمان باید کیفیت بالای خود را دوباره به دست آورد و اطلاعات پایه را در سطح و عمق تولید کند. در این روند انتظار داریم که نقش سازمان در نهاد دولت جایگاه پیدا کند. سازمان زمین‌شناسی باید نقش مهمی را ایفا کند و وزارتخانه‌های دیگر مثل نفت و نیرو ناچار شوند که از داده‌های سازمان برای کارهای خود استفاده کنند.
درد تحریم
این کارشناس معدن با بیان اینکه ما از سیاست‌های بین‌المللی دور افتاده‌ایم، خاطرنشان کرد: ما در عرصه بین‌المللی و روابط خارجی از سیاست‌های غلط پیروی کرده‌ایم. با اینکه علم با سرعت زیادی پیشرفت می‌کند اما ما در زمینه‌هایی عقب هستیم. البته ما بحث نرم‌افزاری و تحلیلی را به خاطر کمکی که از نیروهای متخصص مهندسی، رشته‌های مرتبط و مربوط به هوش‌مصنوعی می‌گیریم تا حدی می‌توانیم جبران کنیم اما مساله این است که بحث اساسی و مهم بحث سخت‌افزاری است.
افضل با اشاره به تحریم‌ها گفت: ما به دلیل تحریم‌های بین‌المللی از خیلی از فناوریها محروم شده‌ایم. یکی از آن فناوریها استفاده از نسل جدید پهپادها در برداشت نقشه‌های زمین‌شناسی است. با استفاده از این امکان می‌توانیم علاوه بر تصاویر باوضوح بالا، تصاویر ماهواره‌ای مختلف رنگی از فاصله بسیار نزدیک در حد ۸۰ متر تهیه کنیم.
او تاکید کرد: به دلیل تحریم‌ها هیچ شرکت بین‌المللی چنین مواردی را در اختیار ما قرار نمی‌دهد. در ادامه اگر شرکت تولید‌کننده ببیند که در کشور ما یا کشورهای تحت تحریم این دستگاه کار می‌کند، سریع آن را از کار می‌اندازند بنابراین ما معضل بسیار اساسی در آزمایشگاه‌های مواد معدنی کشور داریم.
این کارشناس معدن ادامه داد: مدتی بعضی از آزمایشگاه‌های ما با کمک آزمایشگاه‌های استرالیا و کانادا و آزمایشگاه‌های مرجع به راه افتادند اما همین تحریم‌ها باعث شد که آن آزمایشگاه‌ها هم به مرور ضعیف شوند و لوازم و تجهیزات لازم را نداشته باشند. امروز ما در آنالیزهای مختلف از عناصر کمیاب گرفته تا لیتیوم، طلا و حتی مس دچار مشکل شده‌ایم. در پروژه‌های مختلف می‌بینیم که همین مشکل آنالیز باعث می‌شود که محدوده‌های ارزشمند یا شناسایی نشوند یا اشتباه شناسایی شوند و حتی عیارهای واقعی کم و زیاد شوند.
اهمیت فناوری نوین
افضل تصریح کرد: خیلی از کانسارها با عیاری به مراتب بالاتر از آن چیزی که در اکتشاف به آن رسیده‌اند، استخراج می‌شوند. یکی از دلایل این امر آنالیزهای نادرست بوده است. ما با استفاده از فناوری‌های نوین می‌توانیم هم عمق اکتشاف را بالا ببریم و هم هزینه‌ها را به شدت کاهش دهیم.
او تاکید کرد: باید معادن ما سریع‌تر به بهره‌برداری برسند و بسیار مهم است که مورد غفلت واقع نشوند. هنوز شرکت‌های بزرگ معدنی و مجموعه‌های بزرگ بخش عمده‌شان به فناوری‌های انقلاب صنعتی چهارم آنطورکه باید و شاید نگاه نمی‌کنند. هرچند فناوری‌هایی را ما باید در پروژه‌های خود وارد کنیم اما متاسفانه هنوز مدیران ما چرتکه‌های اشتباه برای کارهای پایه‌ای می‌اندازند. آنها حاضر نیستند که حجم عظیمی از هزینه‌ها کاهش پیدا کند و ساختار درستی داشته باشند تا مجبور نشوند که صدها میلیارد تومان ضرر بدهند. او با ابراز تاسف گفت: هنوز مدیران ما اهمیت این مساله را در سطح کلان درک نکرده‌اند اما مساله مهم این است که امروز ما به مدیران قوی نیازمندیم که خوب بیندیشند و به جلو نگاه کنند.
