ایران و فرصت طلایی انرژی‌های تجدیدپذیر
با توجه به پتانسیل‌های موجود و نیاز به رفع ناترازی‌های برق، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر به یک ضرورت تبدیل شده است. این فرصت طلایی نه‌تنها می‌تواند بحران‌های فعلی در تأمین انرژی را حل کند، بلکه به بهبود شرایط زیست‌محیطی و اقتصادی کشور نیز کمک می‌کند.
در سال‌های اخیر، ایران با مشکلات متعددی در تأمین برق و ناترازی میان تولید و مصرف انرژی برق در فصول گرم سال روبه‌رو بوده است. بحران تأمین برق پایدار در فصل گرم سال که ناشی از فاصله سقف عملی تولید برق با تقاضای در زمان پیک مصرف بوده، به نوعی دیگر در زمستان نیز بروز کرده است.
چالش در تأمین برق پایدار در فصول سرد سال به‌دلیل پایین بودن ظرفیت منصوبه نیروگاهی نیست، بلکه به‌دلیل وابستگی بیش از ۹۰درصدی تأمین برق کشور به گاز طبیعی و متأثر شدن از بحران ناترازی گاز است؛ در واقع در فصول سرد سال نبود سوخت کافی برای تولید برق، تأمین پایدار آن را به چالش می‌کشد.
نقش انرژی‌های تجدیدپذیر در رفع ناترازی برق
این بحران‌ها نه‌تنها باعث افزایش فشار بر زیرساخت‌های موجود شده، بلکه به شکل‌گیری قطعی‌های گسترده برق در فصل‌های گرم و سرد سال منجر شده است. در این شرایط، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر به عنوان یک فرصت طلایی برای رفع این ناترازی‌ها مطرح است، چرا که هم راهی برای افزایش ظرفیت منصوبه تولید برق و پاسخگویی به نیاز تابستانی برق است و هم راهی برای کاهش وابستگی به سوخت فسیلی در تولید برق و پاسخگویی به نیاز زمستانی تأمین برق خواهد بود.
پتانسیل بالای ایران در انرژی‌های خورشیدی و بادی
در این شرایط، انرژی‌های تجدیدپذیر همچون خورشیدی، بادی و آبی می‌توانند به عنوان راه‌حلی مؤثر برای رفع ناترازی‌های برق در ایران مطرح شوند. ایران با داشتن شرایط اقلیمی مناسب برای تولید انرژی خورشیدی و بادی، ظرفیت‌های بالقوه‌ای برای استفاده از این منابع دارد.
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، یکی از کشورهایی است که به شدت از پتانسیل بالای انرژی خورشیدی بهره‌مند است. آمارها نشان می‌دهند که ایران در رتبه‌های بالای جهانی در زمینه تابش خورشیدی قرار دارد، به‌طوری که در بخش‌های گسترده‌ای از پهنه ایران، بیش از ۳۰۰ روز آفتابی داریم. این ویژگی به ایران این امکان را می‌دهد که در صورت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های لازم، بتواند بخش عمده‌ای از نیاز برق کشور را از طریق انرژی خورشیدی تأمین کند.
همچنین در برخی از مناطق کشور، به ویژه در سواحل دریای خزر و مناطق جنوب غربی ایران و کریدورهای شرقی و شمال شرقی، پتانسیل بالایی برای تولید انرژی بادی وجود دارد. این منابع انرژی می‌توانند در کنار انرژی خورشیدی به شکل ترکیبی، به تولید برق در ساعات مختلف شبانه‌روز کمک کنند و ناترازی برق را به حداقل برسانند.
لزوم سرمایه‌گذاری و حمایت از انرژی‌های تجدیدپذیر
پیام باقری، رئیس هیئت‌مدیره سندیکای صنعت برق ایران در این خصوص گفت: تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی، ضرورت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را در کانون توجه جامعه جهانی قرار داده و حرکت به سمت استفاده از انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر را بیش از پیش تسریع کرده است. رئیس هیئت‌مدیره سندیکای صنعت برق ایران با بیان اینکه «ایران با برخورداری از منابع غنی انرژی‌های تجدیدپذیر به‌خصوص خورشیدی و بادی مستعد ایجاد تغییر نسبت به تولید برق در سبد انرژی کشور با تکیه بیشتر بر احداث این نوع نیروگاه‌هاست»، اضافه کرد: با توجه به ظرفیت‌های بالقوه موجود این موضوع امری در دسترس است که نه‌تنها به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی منجر می‌شود بلکه به عنوان یک صنعت رو به رشد اشتغال‌زایی و خلق ارزش افزوده را نیز به دنبال خواهد داشت.
باقری یادآور شد: امروز سهم ظرفیت منصوبه نیروگاه‌های تجدیدپذیر خورشیدی و بادی از کل مجموعه منصوبه نیروگاهی کشور کمتر از ۱.۵ درصد است؛ آن هم در شرایطی که حسب برنامه هفتم پیشرفت، هدف‌گذاری رشد ۸ درصد در دستور برنامه‌های اقتصادی کشور قرار دارد که تأمین انرژی پایدار از ملزومات بدیهی آن به شمار می‌رود.
راهکارهای جذب سرمایه در انرژی‌های تجدیدپذیر
وی توسعه ظرفیت‌های نیروگاهی کشور را وابسته به تأمین منابع مالی دانست و افزود: کمبود منابع مالی، مانعی جدی در احداث نیروگاه‌ها و توسعه شبکه برق کشور از جمله انرژی‌های تجدیدپذیر در سال‌های اخیر بوده است. بر این اساس، ضرورت دارد با اتخاذ تصمیمات پشتیبان و بکارگیری راهکارهای اجرایی مناسب، شرایط برای ترغیب سرمایه‌گذاران به گونه‌ای فراهم شود که با محیطی جذاب مبتنی بر مدل‌های کسب‌وکار توجیه‌پذیر و قابل پیش‌بینی مواجه شوند.
رئیس هیئت‌مدیره سندیکای صنعت برق ایران تصریح کرد: از آنجایی که تأمین مالی یکی از گلوگاه‌های اصلی در توسعه ظرفیت‌های نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور قلمداد می‌شود، لذا مهیا کردن محیط امن سرمایه‌گذاری از اهم پیش‌نیازهای توسعه این بخش و مورد تأکید قاطبه صاحب‌نظران و کارشناسان است.
وی ضمن ابراز امیدواری نسبت به استقبال سرمایه‌گذاران برای ورود به این حوزه، بیان کرد: ایران به لحاظ امکان استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، استعداد بالقوه مطلوبی داشته و در عین حال یکی از راهکارهای توقف و غلبه بر ناترازی حال حاضر برق، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر است که این مهم مستلزم همرسانی طرف عرضه و طرف تقاضا به یکدیگر بوده، به عبارتی یعنی تقویت بسترهای سرمایه‌گذاری است.
ضرورت سیاست‌گذاری مناسب برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر
باقری یادآور شد: به رسمیت شناختن حق مالکیت سرمایه‌گذار نسبت به برق تولید شده در نیروگاه‌های تجدیدپذیر و امکان معامله آن با متقاضی که عمدتاً صنایع انرژی‌بر هستند، در بستر عرضه و تقاضا در محیط بورس انرژی و همچنین تحویل برق معامله‌شده به صورت پایدار به مصرف‌کننده نهایی، تصویری از همان محیط جذاب سرمایه‌گذاری در این حوزه بوده که لازم است. وی ابراز داشت: بدیهی است نظارت بر چنین بازار راهبردی و بااهمیتی هم ضرورت دارد که البته توسط قانون‌گذار از طریق استقرار نهاد تنظیم مقررات یا رگولاتور مستقل و پاسخگو پیش‌بینی شده که از جمله خواسته‌های فعالان اقتصادی در صنعت برق نیز هست.
کلام آخر
توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر علاوه بر تأمین انرژی پایدار، مزایای دیگری نیز دارد که شامل کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی و ایجاد اشتغال در مناطق مختلف کشور می‌شود. همچنین، سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌تواند به تقویت امنیت انرژی کشور و کاهش هزینه‌های واردات سوخت‌های فسیلی کمک کند.
