چالش‌های تأمین مواد اولیه یونولیت و تولید آن
یونولیت به عنوان یک ماده پلیمری متخلخل، خنثی و سبک وزن، امروزه جایگاه ویژه‌ای در صنایع مختلف خصوصاً ساختمان‌سازی، بسته‌بندی و ... دارد. این ماده به واسطه ویژگی‌هایی همچون وزن کم، قیمت مناسب، طول عمر بالا، مقاومت در برابر فشار، ضربه، رطوبت، حرارت و صوت، قابلیت بازیافت و ... جایگزین بسیاری از مواد و مصالح سنتی ساختمانی شده است. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های شرکت‌های تولیدکننده در سال‌های اخیر تأمین مواد اولیه یونولیت بوده است چرا که شرایط اقتصادی، تورم، نوسانات نرخ ارز و ... شرایط و جو پیچیده‌ای در اقتصاد ایران حاکم کرده است و همین امر باعث شده که قیمت بسیاری از محصولات چند صد درصد رشد داشته باشند. در ادامه مطلب به بررسی مهم‌ترین چالش‌های تأمین مواد اولیه یونولیت و تولید آن پرداخته می‌شود.
چالش‌های اصلی تولید یونولیت در ایران
همان‌طور که گفته شد یونولیت از جمله مواد پلیمری و نفتی است که از ویژگی‌ها، قابلیت‌ها و کاربردهای متعددی برخوردار بوده و در بسیاری از صنایع استفاده می‌شود. این ماده اولین بار در سال 1839 توسط ادوارد سیمون کشف شد و برای تولید آن از استایرن مونومر استفاده می‌شود. این ماده با نام‌های دیگری همچون آکاسیف، پلاستوفوم، استایر و فوم، پلی استایرن انبساطی یا EPS و ... نیز شناخته می‌شود و تولید آن در سه مرحله اصلی پیش انبساط، تثبیت و شکل‌دهی انجام می‌شود. هر چند که تولید این ماده پیچیدگی زیادی ندارد اما در سال‌های اخیر تولید آن با چالش‌های مختلفی مواجه بوده است. از جمله مهم‌ترین چالش‌های تولید ورق یونولیت و سایر اشکال آن می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- تامین مواد اولیه یونولیت‌ها
- چند نرخی بودن ارز و فرایند طولانی تخصیص ارز و همچنین نوسانات شدید آن
- تورم بالای اقتصادی و عدم ثبات
- عدم وجود نقشه‌های راهبردی برای هدفمند شدن تولید
- قیمت‌گذاری دستوری و عدم رقابت آزاد در بازار
- عدم تمایل افراد به اشتغال در کارگاه‌ها و کمبود نیروهای انسانی به دلیل دستمزد پایین و تورم زیاد
- مقررات و قوانین مخل و تصمیمات خلق‌الساعه که مسیر تولید را ناهموار کرده است
- تأمین اجتماعی و نظام بانکی غیر استاندارد و نقص قوانین مختلف
- اشکالات متعدد در سیستم حمل‌ونقل کشور
- بدهی‌های معوق واحدهای تولیدی
- تأمین نقدینگی و کاهش تقاضا و همچنین مباحث مربوط به مالیات و ...
چالش‌های تأمین مواد اولیه یونولیت
همان‌طور که گفته شد تولید یونولیت اگرچه فرآیند سخت و پیچیده‌ای نیست اما چالش‌های متعددی دارد که شاید بتوان گفت تأمین مواد اولیه مهم‌ترین آن‌ها به شمار می‌رود. به صورت کلی کمبود مواد اولیه یونولیت و عدم تولید بیشتر آن می‌تواند دلایل و عوامل مختلفی داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
واردات ضعیف مواد اولیه
هرچند که کشور ایران یکی از کشورهای بزرگ در تأمین مواد اولیه یونولیت به شمار می‌رود اما میزان تولید مواد اولیه در کشور فقط قادر به جبران درصد پایینی از نیازهای تولیدکنندگان خواهد بود و حجم بالایی از مواد اولیه یونولیت از کشورهای خارجی وارد کشور می‌شود. در سال‌های اخیر به دلیل اعمال تحریم‌ها و همچنین روابط ضعیف اقتصادی ایران با بسیاری از کشورهای دیگر میزان وارد مواد اولیه به شدت کاهش پیدا کرده و این مسئله موجب افزایش قیمت نجومی این مواد شده است. کاهش مواد اولیه و افزایش قیمت آن باعث می‌شود که تولید یونولیت نیز با چالش‌ها و مشکلات متعددی همراه شده و نسبت بین عرضه و تقاضا دچار اختلال شود.
نوسانات نرخ ارز
یکی دیگر از مهم‌ترین چالش‌های تأمین مواد اولیه نوسانات شدید و لحظه‌ای نرخ ارز است که موجب می‌شود حتی وارد کنندگان اندک مواد اولیه نیز با احتیاط بیشتری عمل کنند. از ابتدای سال 1400 تا فروردین سال 1404 و در این مدت کوتاه نرخ دلار که به عنوان ارز رایج در سراسر دنیا شناخته می‌شود از 25 هزار تومان تا 105 هزار تومان افزایش داشته است. در حقیقت رشد یا نوسان 400 درصدی ارزش دلار در این مدت کم باعث شده است که بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده در تأمین مواد اولیه خود عاجز بمانند و حتی بسیاری از تولیدکننده‌ها در نقاط مختلف کشور فعالیت خود را متوقف کرده‌اند.
افزایش هزینه انرژی و حمل‌ونقل
یکی دیگر از مهم‌ترین عوامل که باعث بروز چالش‌های متعدد در تأمین مواد اولیه یونولیت شده است، افزایش هزینه انرژی و حمل‌ونقل است. در حقیقت هزینه‌های مربوط به انرژی، خطوط تولید، حمل‌ونقل و ... همگی تحت تأثیر مستقیم نوسانات نرخ ارز هستند و در سال‌های اخیر مشاهده شده است که با افزایش نرخ ارز، هزینه‌های حمل‌ونقل، انرژی و ... نیز چند برابر رشد داشته است. افزایش هزینه‌های مواد اولیه، هزینه انرژی، هزینه حمل‌ونقل و ... باعث می‌شود حاشیه سود تولیدکنندگان به شدت کاهش پیدا کند و این در نهایت منجر به کاهش تولید، توقف فعالیت، تعدیل نیرو و ... می‌شود.
افزایش تقاضا و کاهش عرضه
همان‌طور که گفته شد استایرن مونومر و چند افزودنی دیگر به عنوان اصلی‌ترین مواد اولیه یونولیت دیواری، فوم سقفی و انواع یونولیت‌های دیگر شناخته می‌شوند. این ماده علاوه بر تولید یونولیت در تولید ظروف غذا و نوشیدنی، عایق‌های ساختمانی، رایانه‌ها، لوازم‌خانگی، کامپوزیت‌های فایبرگلاس، لوازم ورزشی، لوازم تفریحی و ... نیز به کار می‌رود. کاربردهای متعدد مواد اولیه یونولیت باعث می‌شود که میزان تقاضا برای خرید آن روزبه‌روز افزایش پیدا کند و این امر منجر به کاهش عرضه آن خواهد شد. کاهش عرضه نیز در نهایت منجر به کاهش تولید و مشکلات متعدد در چرخه تولید یونولیت‌های ساختمانی می‌گردد.
عدم تولید شرکت‌های پتروشیمی
هرچند که بخش عمده مواد اولیه یونولیت وارداتی است اما پتروشیمی‌های داخلی نیز بخشی از تولید را بر عهده دارند. شرکت‌هایی همچون پتروشیمی بندر امام، پتروشیمی پارس و ... از بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های استایرن مونومر به شمار می‌روند اما فعالیت این شرکت‌ها نیز در برهه‌های زمانی مختلف دچار اختلال شده و تولید آن‌ها متوقف می‌شود و همین امر باعث کاهش عرضه و در نهایت افزایش تقاضا و ناترازی در قیمت‌ها می‌گردد.
همچنین تعدادی از شرکت‌های پتروشیمی به دلیل زیاده‌خواهی و انتظار سودآوری بیشتر شرایط بازار یونولیت را تحت تأثیر قرار داده‌اند. این شرکت‌ها به بهانه‌های مختلفی همچون تعمیرات، نبود مواد اولیه و ... فعالیت خود را متوقف کرده و با توزیع قطره‌چکانی مواد اولیه به بازار باعث افزایش ولع خرید می‌شوند تا بتوانند سودآوری بیشتری داشته باشند. نهادهای نظارتی نیز راهکارهای مناسبی برای مقابله با این زیاده‌خواهی و عدم مسئولیت‌پذیری ارائه نمی‌کنند و در نهایت شرکت‌های تولیدکننده یونولیت درگیر مشکلات و چالش‌های متعددی خواهند شد.
جمع‌بندی نهایی
یونولیت از جمله مواد پلیمری کاربردی است که در صنایع مختلفی همچون ساختمان‌سازی، بسته‌بندی، بهداشت و درمان و ... استفاده‌های متعددی دارد. شرکت‌های تولیدکننده یونولیت در سال‌های اخیر چالش‌های متعددی در زمینه تولید و تأمین مواد اولیه این محصول داشته‌اند. از مهم‌ترین چالش‌های تأمین مواد اولیه یونولیت می‌توان به مواردی همچون واردات ضعیف مواد اولیه، نوسانات نرخ ارز، افزایش هزینه انرژی و حمل‌ونقل، افزایش تقاضا و کاهش عرضه، عدم تولید شرکت‌های پتروشیمی و ... اشاره داشت.
