مشکلات مالی، بلای جان صنعت برق
مهدی کاوه ای: ناترازی برق، تبدیل به چالش بزرگی در کشور شده است که این موضوع خود را در فصل تابستان، بیشتر نشان می‌دهد. گرمای هوا سبب شده است تا مصرف برق به اوج خود برسد و در بسیاری از شهرهای کشور برای جلوگیری از بحران برق، ادارات با کاهش ساعت کاری مواجه شده‌اند. البته بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که این روش‌ها همچون مسکنی موقتی عمل می‌کنند و راهکارهای مناسبی نیستند.
برق یک صنعت جهانی است و ما مستقل از دنیا نیستیم. امروزه برخی موسسات پژوهشی با بررسی وضعیت کنونی و پیش‌بینی آینده، نقشه‌راهی را برای ۲۰ سال آینده برق دنیا ترسیم کرده و به بررسی ابعاد مختلف توسعه این صنعت پرداخته‌اند، بنابراین مسئله فقط تولید برق نیست و مسائلی مانند محیط‌زیست، اقتصاد، توزیع، انتقال و... هم باید در چشم‌اندازها موردتوجه قرار بگیرند. در حال حاضر نوسازی صنعت برق، به‌طورجد نیاز به تزریق نقدینگی قابل‌توجهی به این صنعت حیاتی دارد. البته سیاست‌گذاری و مولدسازی اقتصادی شبکه برق می‌تواند به این مسئله کمک شایانی داشته باشد، چراکه ظرفیت‌های قابل‌توجهی در قوانین مختلف جاری کشور وجود دارد. شبکه انتقال و توزیع در کشور ما ظرفیت لازم برای پذیرش افزایش ظرفیت تولید و رفع ناترازی را ندارد و کاستی‌های این حوزه، پشت ناترازی برق پنهان شده است و مدیریت در سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی توسعه در صنعت برق، ضعف‌های اساسی دارد که آثار درازمدت نگران‌کننده‌ای در پی خواهد داشت.
مشکل برق قابل‌حل است و باید احداث نیروگاه‌های جدید سرعت بگیرد. مشکل کمبود برق مربوط به تولیدات برقابی بوده، چراکه در حال حاضر سدها خالی هستند و کمبود آب در سدها تبدیل به مشکل جدی شده است. متاسفانه بخش زیادی از برق کشور از آب تولید می‌شود و خشکسالی‌های اخیر مشکلات زیادی را در ناترازی‌های برق به‌وجود آورده است. ما در کشور از تمام ظرفیت نیروگاه‌ها استفاده نکردیم و در این بخش فرصت‌سوزی‌های بی‌شماری انجام شد. در حال حاضر در کشورهای همسایه تاسیس نیروگاه‌های خورشیدی و حرارتی در دستور کار قرار گرفته و در این راستا موفقیت‌های زیادی حاصل شده، اما در کشور ما به این بخش توجه نشده است و برنامه جایگزین در دستور کار قرار گرفت، بنابراین ضرورت دارد وزارت نیرو با بکارگیری توان تخصصی و ظرفیت‌های موجود در راستای توسعه انرژی تجدیدپذیر قدم بردارد و ناترازی‌های انرژی را برطرف کند.
کمبود تولید برق یکی از دلایل اصلی است
حسین افضلی، کارشناس انرژی در ارتباط با بحث ناترازی برق در کشور به‌واسطه گرمای هوا گفت: ناترازی در کشور، مدت‌هاست که وجود دارد و یکی از دلایل اصلی بروز این بحران، کمبود تولید است. در واقع کمبود تولید و مصرف بالا می‌تواند زمینه‌ساز بروز ناترازی برق باشد که ما در کشور شاهد آن هستیم و باوجود فصل گرما، این چالش بزرگ‌تر نیز شده است. باید اشاره کرد راندمان کار نیروگاه، مانند قبل نیست و سرعت تولید بنا به دلایل مختلف کاهش پیدا کرده است.
افضلی ادامه داد: بخش دیگری از این چالش به مردم برمی‌گردد که در بحث صرفه‌جویی به‌درستی عمل نمی‌کنند. در واقع همراهی مردم در بحث رعایت الگوی مصرف کامل نیست و این موضوع هم سبب شده است تا تولید کمتر از میزان مصرف باشد. مصرف ادارات در پیک گرما به‌واسطه روشن ماندن کولرهایی که عمدتا گازی هستند، یکی از مواردی است که نشان از نبودهمراهی مردم و رعایت نکردن الگوی مصرف دارد. مردم باید همراهی کنند تا بتوانند بخشی از این ناترازی را به‌واسطه کاهش مصرف جبران کنند تا این خاموشی‌ها گسترده‌تر نشوند و تابستان را پشت‌سر بگذاریم. وی افزود: بخش دیگر این بروز ناترازی به دولت برمی‌گردد. دولت و وزارت نیرو باید سرمایه‌گذاری‌های کلانی را در بحث احداث و بازسازی نیروگاه‌ها انجام می‌دادند که متاسفانه این اقدام انجام نگرفت. در واقع یکی از وظایف وزارت نیرو، یافتن راه‌حل‌هایی است تا در فصل‌های مختلف، درگیر ناترازی‌های بزرگ در حوزه انرژی نباشیم. دولت نتوانست برابر با نیازهای صنعت برق، سرمایه‌گذاری‌های درست و اصولی انجام دهد و همین موضوع سبب شد تا راندمان تولید برق با مشکل مواجه شود.
این کارشناس انرژی در ادامه این گفت‌وگو گفت: موضوع مهم و موردبحثی که در صنعت برق وجود دارد و سبب بروز مشکلات شده، نادیده گرفتن بخش خصوصی است. اگر دولت می‌توانست بخش خصوصی را وارد میدان کند، باید امیدوار بود که به نتایج مثبتی دست پیدا کند. بخش خصوصی به‌علت آنکه بعد از سرمایه‌گذاری، برای دریافت پول با مشکلات بزرگی مواجه می‌شود، چندان برای‌شان جاذبه‌ای ندارد که بخواهند در حوزه برق سرمایه‌گذاری کنند. در واقع به‌علت آنکه دولت در بازگشت پول سرمایه‌گذاران بخش خصوصی را به‌دردسر می‌اندازد، این حوزه ریسک‌پذیر خواهد بود و سرمایه‌گذار تمایل چندانی برای همکاری و احداث نیروگاه جدید ندارد.
افضلی خاطرنشان کرد: تمام بحث به این موضوعات ختم نخواهد شد و داشتن نیروگاه‌های زیاد در کشور هم دردسرهای خود را خواهد داشت. به‌عنوان‌مثال اگر در کشور نیروگاه‌های فسیلی زیادی داشته باشیم،نمی‌توانیم گاز موردنیاز را برای‌شان تامین کنیم تا سوزانده و تبدیل به برق شوند. پس می‌توان نتیجه گرفت که کشور باید به‌سمت‌وسوی بهره‌گیری از نیروگاه‌های تجدیدپذیر و خورشیدی حرکت کند. در کشور ما ظرفیت‌های زیادی برای بهره‌گیری از انرژی خورشید وجود دارد و اگر استفاده شود، می‌توان این ناترازی را برطرف کرد. دولت باید منابع مالی بسیاری داشته باشد تا بتواند پول برق تولیدی را پرداخت کند. این نیروگاه‌ها گران هستند و هزینه تولید بسیار بالایی دارند. عمده مشکلات برای این حوزه، مشکلات مالی است که صنعت برق نتوانسته مطابق نیاز، برق موردنیاز را تامین کند.
وی افزود: یکی از راهکارهایی که وجود دارد تا بتوان با ناترازی مقابله کرد، همراهی مردم است. اگر در پیک مصرف از وسایل غیرضروری استفاده نشود، بخشی از این ناترازی برطرف خواهد شد. لوازم برقی پرمصرف مانند اتو، لباسشویی و جاروبرقی بهتر است در ساعات ابتدایی صبح، مورداستفاده قرار گیرند و در ساعات پیک مصرف خاموش باشند.
افضلی در پایان بااشاره به تعطیلی و کاهش ساعت کاری ادارات و تاثیر آن بر جبران ناترازی برق گفت: تعطیلی ادارات و کاهش ساعت کاری، فقط در فصل تابستان است و در فصل‌های دیگر این موضوع اجرایی نمی‌شود. در تابستان به‌علت آنکه مصرف برق به اوج خود می‌رسد، ناچار هستیم از این راهکارها استفاده کنیم تا مجبور نباشیم خاموشی‌ها را به‌سمت مشترکان خانگی هدایت کنیم. این روش‌ها به‌صورت مسکن مقطعی عمل می‌کنند و راهکارهای خوبی نیستند، اما چاره‌ای وجود ندارد.
نگاه ویژه دولت به موضوع بهینه‌سازی انرژی
ولی‌الله اسدیان، کارشناس انرژی گفت: در حال حاضر عملکرد بخش‌های تولیدی در حوزه برق به‌گونه‌ای است که تمام نیروها با وقت‌شناسی و برنامه‌ریزی مشغول فعالیت هستند تا ناترازی در فصل گرم سال پیش نیاید. خوشبختانه اتفاقات مثبتی رخ داده و امید است تا با عزم جدی دولت سیزدهم موانع یکی پس از دیگری از سر راه برداشته شود. سال گذشته بدون اینکه وقفه‌ای در تولید، انتقال و توزیع انرژی وجود داشته باشد، از پیک تابستان آن‌هم بدون هیچ مشکلی عبور کردیم و امیدواریم در امسال نیز این اتفاق رخ دهد و ناترازی‌هایی که در بخش انرژی وجود دارند، برطرف شوند و کار به قطعی برق و آب شرب نرسد. وی در ادامه توضیح داد: تلاش‌های زیادی برای حل مشکل برق در کشور در حال انجام شدن است و باوجود تمام معضلاتی که وجود دارد، تا به حال روند رو به رشدی طی شده است، همچنین در بحث احداث نیروگاه‌های جدید و انتقال برق مصرفی به نقاط مختلف کشور تا حد زیادی به خودکفایی رسیده‌ایم و در بخش انتقال برق با بومی‌سازی، بسیاری از هزینه‌ها کاهش پیدا کرده و سرعت عملیاتی پروژه‌ها روند قابل‌قبولی را پیموده است.
مصرف برق فرهنگ‌سازی شود
این کارشناس افزود: ضرورت دارد در کنار تلاش‌های بخش‌های مختلف برای تولید و توزیع برق، کاهش روزافزون مصرف انرژی در بخش‌های خانگی و صنعتی را شاهد باشیم تا با افزایش همکاری‌ها، سرمایه‌های ملی حفظ و مشکلاتی که هرساله پیش می‌آید ریشه‌کن شوند. اکنون تلاش‌هایی که در زمینه فرهنگ‌سازی مصرف برق انجام گرفته، نتوانسته است آن‌طور که باید موفق ظاهر شود، چراکه هرساله با شروع فصل تابستان بسیاری از مصرف‌کنندگان باعث هدررفت انرژی می‌شوند و در ساعات پیک مصرف، بدون توجه به ظرفیت‌های تولید برق اقدام به مصرف بیش‌ازحد برق می‌کنند. از طرفی تجهیزات سرمایشی غیراستاندارد بدون توجه به‌میزان مصرف برق در بازار وجود دارد و نظارتی بر این موضوع انجام نمی‌گیرد. وی در پایان گفت: دولت باید در کنار تلاش‌های خود، استفاده از ظرفیت‌های انرژی‌های تجدیدپذیر را بالا ببرد تا در فصل‌های گرم سال به کمک نیروگاه‌ها بیاید. با این اقدام فشاری که بر دوش وزارت نیرو است کاهش می‌یابد و منابع آبی ما نیز به‌سرعت مصرف نمی‌شود.
کلام آخر
مشکل برق قابل‌حل است و باید احداث نیروگاه‌های جدید سرعت بگیرد. مشکل کمبود برق مربوط به تولیدات برقابی است، چراکه در حال حاضر سدها خالی هستند و کمبود آب در سدها تبدیل به مشکل جدی شده است. متاسفانه قسمت زیادی از برق کشور از آب تولید می‌شود و خشکسالی‌های اخیر مشکلات زیادی را در ناترازی‌های برق به‌وجود آورده است. ما در کشور از تمام ظرفیت نیروگاه‌ها استفاده نکردیم و در این بخش فرصت‌سوزی‌های بی‌شماری انجام شده است. در حال‌حاضر در کشورهای همسایه، تاسیس نیروگاه‌های خورشیدی و حرارتی در دستور کار قرار گرفته و در این راستا موفقیت‌های زیادی نیز حاصل شده است،اما در کشور ما به این بخش توجه نشد و برنامه جایگزین در دستور کار قرار گرفت، بنابراین ضرورت دارد وزارت نیرو با بکارگیری توان تخصصی و ظرفیت‌های موجود در راستای توسعه انرژی تجدیدپذیر قدم بردارد و ناترازی‌های برق را برطرف کند.
