دو راهکار اساسی برای موفقیت در صنعت ریخته‌گری
یک تولیدکننده شمش مس گفت: در حالی که اکثر تولیدکنندگان شمش مس در کشور با چالش تامین مواد اولیه دست به گریبان هستند، برخی از مشتریانی که خوراک مورد نیاز را در اختیار دارند با اجاره کارگاه‌های ریخته‌گری به صورت مستقیم نیاز خود را برآورده می‌کنند. به همین دلیل توصیه می‌کنم سرمایه‌گذاران جدید تنها در صورتی به این صنعت وارد شوند که از سرمایه کافی بهره‌مند بوده و بتوانند مواد اولیه مورد نیاز را به صورت پایدار تامین کنند زیرا بقای مجموعه به این مولفه‌ها وابسته است و باید به آن‌ها توجه کرد.
نادر ملکی با اشاره به شرایط تولیدکنندگان شمش مس، چالش‌های موجود در مسیر تولید را برشمرد و عنوان کرد: این کارگاه ریخته‌گری در استان زنجان واقع شده و اصلی‌ترین معضل ما عدم تخصیص سهمیه مواد اولیه از سوی شرکت‌های بزرگ تولیدکننده مس است. به همین دلیل برای رفع نیاز خود و ادامه روند تولید ناچار هستیم از خاک، قراضه و سرباره مس حتی با عیارهای پایین استفاده کنیم اما سایر واحدهای ریخته‌گری که با شرکت‌های تامین‌کننده در یک استان واقع شده‌اند، با این چالش روبه‌رو نیستند. لازم به ذکر است که میزان عرضه مواد اولیه با درصد بالای مس در بازار محدود بوده و قیمت زیادی دارند که خرید آن‌ها برای مجموعه خارج از صرفه اقتصادی است.
عیار مواد اولیه، تعیین‌کننده قیمت
وی در رابطه با هزینه خرید مواد اولیه، بیان کرد: بهای خوراک اولیه کارگاه‌های ریخته‌گری بر اساس عیار مس موجود در آن‌ها محاسبه می‌شود و قیمت محموله‌های مختلف با یکدیگر یکسان نیست. به عنوان مثال، در حال حاضر قیمت مس حدود ۴۴۰ تا ۴۵۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم است که بر این اساس قیمت سرباره مس با عیار ۱۰ درصد، ۴۵ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم خواهد بود. البته در اینجا باید به نکته مهمی اشاره کنم که در برخی مواقع عیار اعلام شده از سوی تامین‌کنندگان با مواد اولیه تحویل گرفته شده تطابق ندارد؛ در این شرایط اگر به آن‌ها بیان کنیم که بهای خرید مواد اولیه با عیار اعلام شده را پرداخت کرده‌ایم و خوراکی که به کارگاه تحویل داده شده با عیار پایین‌تر است، نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود و فقط تولیدکنندگان متضرر خواهند شد.
گفتنی است که در گذشته قیمت مس ۵۲۰ تا ۵۳۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم بود اما اکنون با تغییر شرایط اقتصادی و سیاسی کشور، بهای این فلز روند نزولی به خود گرفته است. در نتیجه به دلیل اینکه عیار مواد اولیه خریداری شده پایین بوده و فرایند جمع‌آوری آن‌ها تا رسیدن به حد نصاب برای تولید شمش مدتی به طول می‌انجامد، با نوسان قیمت‌ها ممکن است تولیدکنندگان متضرر شوند. به طوری که حدود یک ماه پیش باری با عیار ۲ درصد را بر اساس قیمت ۵۳۰ هزار تومانی مس به فروش می‌رسانند اما اکنون با افت بهای این فلز، خریداران حدود ۸۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم خسارت خواهند دید. در این شرایط، واحدهای تولیدی سودی کسب نکرده‌اند و باید هزینه‌های ثابت و متغیر (دستمزد نیروی انسانی، هزینه انرژی کارگاه، بهای خرید مواد اولیه و…) مجموعه را به سختی بپردازند. متاسفانه باید اذعان کنم که علی‌رغم اهمیت بالای تولید، وضعیت واسطه‌گران در کشور مناسب‌تر از تولیدکنندگان است و واحدهای صنعتی در شرایط دشواری به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
این فعال صنعت مس در پاسخ به این سوال که این کارگاه ریخته‌گری حداکثر چند تن شمش مس در ماه تولید می‌کند، ابراز کرد: همان‌طور که بهای خرید مواد اولیه به عیار آن بستگی دارد، میزان تولید محصول هم به این موضوع وابسته است. به عنوان مثال، اگر خوراک ورودی مجموعه ۱۰۰ تن با عیار ۵۰ درصد باشد، در پایان فرایند ۵۰ تن شمش مس تولید خواهد شد و یا اگر عیار این مقدار مواد اولیه ۲ درصد باشد، محصول نهایی برابر با دو تن خواهد بود؛ در نتیجه میزان تولید ماهانه مجموعه ثابت نیست و با تغییر عیار خوراک ورودی در نوسان خواهد بود. ملکی در خصوص میزان تقاضای مشتریان در بازار، اظهار داشت: در حال حاضر قیمت مس روند نزولی به خود گرفته است که به همین دلیل خریداران با نگرانی از افت بیشتر قیمت‌ها و نرخ ارز، دست نگه‌داشته و یا در صورت خرید محصولات رقم پایین‌تری را اعلام می‌کنند تا با کاهش قیمت‌ها متضرر نشوند. متاسفانه باید گفت که وضعیت این صنعت هر سال بدتر می‌شود و یا به عبارت دیگر شرایط کنونی تولیدکنندگان در مقایسه با مشکلات و چالش‌هایی که در آینده پیش خواهد آمد، قابل قیاس نیست.
شرایط واحدهای ریخته‌گری در کشورهای همسایه
وی در ادامه به فعالیت کارگاه‌های ریخته‌گری غیرمجاز اشاره کرد و افزود: این کارگاه‌های ریخته‌گری نه‌تنها در صنعت مس بلکه در سایر صنایع فلزی مشغول به فعالیت هستند و سازمان‌های ذی‌ربط نظارت دقیقی بر اقدامات آن‌ها ندارند. حتی این مجموعه علی‌رغم رعایت مسائل ایمنی و محیط‌زیستی، مشمول پرداخت جریمه شد. با این وجود باید تاکید کنم که یکی از اصلی‌ترین چالش‌های ما در مسیر تولید، تامین خواراک اولیه است که برخلاف اقدامات و پیگیری‌های فراوان ما نتیجه مطلوب حاصل نشد. این در حالی است که سایر تولیدکنندگان با نقل مکان به استان کرمان و به‌کارگیری ریخته‌گران بومی، موفق به دریافت سهمیه شده‌اند.
این تولیدکننده شمش مس در رابطه با دستمزد کارگاه‌های ریخته‌گری شمش مس در استان زنجان، تصریح کرد: در حال حاضر هزینه تولید شمش مس در این کارگاه ریخته‌گری با احتساب هزینه‌های ثابت و متغیر حدود پنج هزار تومان به ازای هر کیلوگرم و دستمزد ما حدود هفت هزار تومان به ازای هر کیلوگرم است؛ البته در حال حاضر با توجه به کاهش تقاضای بازار، مشتریان مبلغی کمتر از این میزان را پرداخت می‌کنند. در برخی موارد هم این افراد برای کاهش هزینه‌ها به دنبال اجاره واحدهای ریخته‌گری و ذوب مس هستند و محموله‌های خود را در اختیار سایر تولیدکنندگان قرار نمی‌دهند.
ملکی در خصوص قیمت آجرهای نسوز مورد استفاده در کوره‌ها، یادآورد شد: پس از گذشت یک ماه و ذوب ۱۰۰ تن بار، آجرهای نسوز کوره‌ها باید تعویض شوند و این مجموعه از آجرهای نسوز دست‌دوم خارجی که کیفیت بالاتری نسبت به نمونه‌های مشابه ایرانی دارند، استفاده می‌کند. شایان ذکر است که برای تعویض هر بار آجر نسوز کوره حداقل به هفت تن از این محصول نیاز داریم که برای این مقدار ۱۵۰ میلیون تومان هزینه صرف می‌شود. گفتنی است که بهای آجر نسوز دست‌دوم حدود ۲۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم و قیمت آجر نسوز جدید بین ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم است. البته برخی از فروشندگان آجر نسوز نسبت به واردات این محصول از کشورهای عراق و هند اقدام می‌کنند و در کنار آجرهای نسوز دست‌دوم آلمانی در بازار به فروش می‌رسانند. وی در پاسخ به این سوال که شرایط واحدهای ریخته‌گری در کشورهای همسایه چگونه است، گفت: به دلیل شرایط کاری دشوار صنعت ریخته‌گری، کشور عراق تمایلی به ذوب خاک، قراضه و سرباره مس ندارد و این مواد یا به ایران صادر می‌شوند و یا با جذب تولیدکنندگان داخلی و راه‌اندازی واحدهای صنعتی به تولید شمش مس می‌پردازند. گفتنی است که در یک برهه زمانی برای فعالیت در صنعت ریخته‌گری به اربیل عراق مهاجرت کردیم و در حوزه انرژی به دلیل واردات آن با چالشی مواجه نبودیم؛ البته دستمزد نیروی انسانی در این کشور بسیار بالا بود و ما به دلیل شرایط آب‌و‌هوایی گرم این کشور، مجددا به ایران بازگشتیم.
ادامه فعالیت در گرو تامین سرمایه
این فعال صنعت مس در رابطه با دورنمای صنعت ریخته‌گری و سرمایه اولیه مورد نیاز برای راه‌اندازی واحدهای تولیدی، خاطرنشان کرد: اگر افرادی که قصد ورود به این صنعت را دارند منابع مالی مناسب و همچنین امکان تامین مواد اولیه به مقدار کافی را در اختیار داشته باشند، موفق خواهند شد. شایان ذکر است که برای راه‌اندازی یک واحد تولیدی با توان ورودی ۳۰۰ تن بار، سرمایه‌گذاران باید حدود ۱۵ میلیارد تومان سرمایه در اختیار داشته باشند. میزان تولید این کارگاه نیز بسته به عیار خوراک اولیه خریداری شده متغیر خواهد بود؛ به عنوان مثال اگر ۳۰۰ تن مواد اولیه با عیار ۲۰ درصد خریداری شود، ماهانه ۶۰ تن و با عیار ۲ درصد ماهانه ۶ تن شمش مس به دست می‌آید. باید اضافه کنم که استاندارد خلوص شمش مس عرضه شده در بازار ۹۷ درصد است اما تولیدکنندگان بر اساس تقاضای مشتریان امکان تولید محصولاتی با خلوص بالاتر را هم دارند. البته در صورت اختلاف عیار درخواست شده از سوی مصرف‌کنندگان با شمش مس تولیدی، مابه‌التفاوت آن محاسبه و پرداخت می‌شود؛ به طوری که در صورت کاهش عیار این مبلغ از سوی تولیدکننده و افزایش خلوص شمش، مصرف‌کننده هزینه اضافه شده را پرداخت خواهد کرد.
