خوشبختانه صنعت کاتد مس در داخل از شرایط مناسبی برخوردار بوده و چالش خاصی در فرایند تولید کاتد مس وجود ندارد اما در اینجا باید به این مسئله اشاره کنم که به طور کلی بخش تولید در کشور با مشکلاتی دست به گریبان است که محدود به صنعت خاصی نمی‌شود. به عنوان مثال چالش محدودیت‌های انرژی که برای اکثر صنعتگران در کشور مشکل‌ساز شده و ما هم با آن مواجه هستیم؛ گفتنی است که از خرداد ماه سال جاری، به مدت دو روز در هفته برق مجموعه قطع می‌شد که این موضوع خساراتی را به ما تحمیل کرد. در رابطه با انرژی گاز هم از ماه گذشته به ما اطلاع‌رسانی شده که در فصل زمستان با قطعی آن روبه‌رو خواهیم شد. به همین دلیل می‌توان گفت که جدای از بروکراسی‌های اداری طولانی و شرایط دشوار اخذ مجوزها، محدودیت‌های انرژی اصلی‌ترین معضل تولیدکنندگان است زیرا مشکلی در زمینه تامین مواد اولیه وجود نداشته و تنها قطعی برق و گاز تاثیر منفی بر میزان تولید محصولات می‌گذارند.

متاسفانه باید اذعان کنم که ما برای رفع چالش محدودیت‌های انرژی به سازمان‌های مختلقی مراجعه کرده و پیگیر موضوع شدیم اما کسی پاسخگو نبود و در نهایت به نتیجه مطلوبی دست نیافتیم. علاوه ‌بر اینکه قطعی برق به تولید مجموعه آسیب می‌رساند، باعث می‌شود تا ما هزینه‌های بیشتری را متقبل شویم زیرا در زمان قطعی برق ما ملزم به پرداخت حقوق کارکنان هستیم. گفتنی است که در گذشته چندین بار برق مجموعه بدون اطلاع قبلی قطع شده است؛ همین موضوع سبب شده تا دینام‌ پمپ‌های ضد اسید مجموعه دچار مشکل شده و یا بسوزند و همچنین با قطعی ناگهانی برق، میکسر تانک لیچ‌‌های مجموعه که در حال ترکیب مواد معدنی و محلول هستند خاموش و مواد تهنشین شوند. پس از اتصال برق، شروع مجدد فرایند تولید بسیار دشوار و زمان‌‌بر است و باید اضافه کنم که تولید کاتد مس با اعمال ولتاژ (فرایند الکترولیز) صورت می‌گیرد؛ به همین دلیل زمانی که برق قطع می‌شود کاتد خارج شده از سلول‌ها، اسیدیته بوده و یا به اصطلاح کاتد اسیدی است که این موضوع سبب افت کیفیت محصول شده و در زمان ذوب، کاتد مشتعل و دمای زیادی را در کوره ایجاد می‌کند. لازم به ذکر است که علاوه بر مواد معدنی، اسید سولفوریک یکی از مواد اولیه اصلی ما برای تولید کاتد مس است؛ میزان تولید اسید در کشور مناسب بوده و امکان تامین کامل آن از منابع داخلی وجود دارد اما مسئله اصلی نوسان قیمت شدید اسید سولفوریک بوده که باری مضاعف بر دوش تولیدکنندگان شده است.

در خصوص چالش‌هایی که در زمینه استخراج از معادن وجود دارد می‌توان به فرسوده بودن ماشین‌آلات معدنی، شرایط دشوار واردات و قیمت بالای ماشین‌آلات اشاره کرد. در صورتی که در سایر کشورها بهره‌برداران معادن از ماشین‌آلات جدید و به‌روز استفاده کرده و در این زمینه مشکلی ندارند. در حال حاضر بیل‌های مکانیکی و لودر‌هایی که در کشور وجود دارند، قیمت بالایی داشته و به سبب سختگیری‌های فراوان، اخذ مجوزهای لازم برای واردات بسیار دشوار است؛ در این شرایط بهره‌‌برداران معادن برای استخراج مواد معدنی با پیمانکاران وارد مذاکره می‌شوند اما به دلیل نرخ بالای تورم در کشور، هزینه بالای تعمیر و نگهداری ماشین‌آلات، قیمت بالای قطعات و مواد مصرفی و عدم افزایش قابل‌توجه قیمت کانسنگ مس در کشور، دیگر فرایند استخراج برای پیمانکاران صرفه اقتصادی ندارد.

کارشناسانی که برای سنجش عیار ماده معدنی و میزان دپو از معادن بازدید می‌کنند، به طور سطحی اقدامات خود را انجام می‌دهند و این در حالی است که حقوق دولتی معادن در سال جاری افزایش یافته و از سوی دیگر سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری هزینه بیشتری از معدن‌داران مطالبه می‌کند. علاوه‌براین، زمانی که یک معدن به تازگی فعال شده و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد، افراد محلی شکایاتی را در این خصوص دارند که سازمان صمت از بهره‌بردار معدن حمایت نکرده و معارضان محلی دست بالاتر را دارند. متاسفانه علی‌رغم منویات مقام معظم رهبری مبنی بر افزایش سهم بخش معدن و صنایع معدنی در اقتصاد کشور، حمایتی از فعالان بخش معدن که سرمایه‌ خود را در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده‌اند به عمل نمی‌آید. باید گفت که مسئولان و مدیران اجرایی وعده‌های فراوانی در رابطه با حمایت از تولیدکنندگان می‌دهند اما هیچ‌کدام از این وعده‌ها عملی نشده و در حد شعار باقی مانده است؛ به همین دلیل چالش‌های تولیدکنندگان رفع نشده و هر سال با مشکلات جدیدتر و بیشتری روبه‌رو می‌شوند. مجددا تاکید می‌کنم که فعالیت اصلی شرکت کانجویان مس فاروج، تولید کاتد مس است و همان طور که اشاره شد ما فقط برای تامین نیاز خود در بخش معدن فعالیت داریم.

خوشبختانه شرایط بازار مصرف و میزان تقاضا برای محصولات در کشور مناسب است؛ لازم به ذکر است که شرکت کانجویان مس فاروج در استان خراسان شمالی واقع شده و به دلیل تعداد زیاد واحدهای تولیدکننده سیم و کابل در این استان، کاتد تولید شده در مجموعه به طور کامل در خراسان شمالی به فروش می‌رسد. در اینجا باید به نکته مهمی اشاره کنم که قیمت‌گذاری کاتد در بورس کالا بر اساس نرخ ارز دولتی و بورس فلزات لندن صورت می‌گیرد و این در حالی است که تمام هزینه‌های تولیدکنندگان بر اساس نرخ ارز آزاد محاسبه می‌شود.

تا جایی که اطلاع‌ دارم کشورهای همسایه به جز ترکیه، علی‌رغم داشتن منابع معدنی پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در صنعت کاتد مس نداشته‌اند. در کشور ترکیه هم هزینه‌های تولید و انرژی بسیار بالاست اما از نظر فرایند کاری باید گفت که تولیدکنندگان ترک از حمایت‌های لازم برخوردار هستند. باید اضافه کنم که برخی از سرمایه‌گذاران ترک به سبب هزینه‌های بالای تولید و قیمت بالای مواد اولیه، به دنبال سرمایه‌گذاری در ایران و همکاری با ما بودند اما تحریم‌هایی که علیه کشور وضع شده مانع از انجام این کار شد.

به سبب وجود منابع غنی معدنی در کشور و همچنین نیروی کار جوان و انرژی ارزان‌قیمت، امکان فعالیت پررنگ سرمایه‌گذاران در بخش معدن و صنایع معدنی وجود دارد اما همان طور که ذکر شد مشکلاتی مانند بروکراسی‌های اداری، شرایط دشوار اخذ مجوز‌ها و تسهیلات، مسائل مالیاتی و بیمه، حقوق دولتی معادن، نرخ بالای تورم، محدودیت‌های انرژی و… فعالیت در این بخش را دشوار کرده‌اند. گفتنی است که صنعت مس از حاشیه سود مناسبی برخوردار است اما اگر سرمایه‌گذاران جدیدی قصد ورود به این صنعت را دارند، علاوه بر سودآوری باید تمام جوانب و مشکلات را هم در نظر بگیرند. سرمایه لازم برای راه‌اندازی یک واحد تولیدی کاتد مس با توجه به میزان تولید، هزینه خرید زمین، احداث سوله و هزینه خرید تجهیزات متغیر است اما به طور حدودی سرمایه‌گذاران باید حداقل ۱۰۰ میلیارد تومان در اختیار داشته باشند.