کاهش راندمان کار با ماشین‌آلات فرسوده
در ۵ سال اخیر که واردات ماشین‌آلات معدنی ممنوع شده است، شاهد آن هستیم که در مقایسه با زمانی که واردات ماشین‌آلات آزاد بود، تولید مواد معدنی کاهش یافته است؛ موضوعی که به باور کارشناسان از اصلی‌ترین تبعات ممنوعیت‌ها و سیاست‌های دولت در عرصه ماشین‌آلات است.
امروز بخش معدن با کمبود ماشین‌آلات از نوع دست دوم و نو مواجه است و این مشکل دیرینه حل نشده باقی مانده است.
حتی آن شرکت‌هایی که ادعای ساخت ماشین‌آلات معدنی را دارند به دلیل اینکه بیشتر کپی‌کار محصولات خارجی هستند و در ضمن هیچگونه خدمات پس از فروشی ارائه نمی‌دهند، چندان نیاز معدنی‌ها را پاسخگو نیستند.
تازه اگر فعالان معدن خوش‌شانس باشند بتوانند ماشینی وارد کنند، اما به دلیل بی‌بهره بودن از گازوییل باکیفیت و گوگردی که با استانداردهای دنیا فاصله چشمگیری دارد به شدت به ماشین‌آلات خود ضربه وارد می‌کنند.
حالا کشور ما به دلیل وجود ماشین‌آلات کهنه و فرسوده ایران به قبرستان ماشین‌آلات تبدیل شده در حالی که با توجه به اینکه متوسط عمر ماشین‌آلات حدود ۱۸ سال است، اگر بتوانیم ماشین‌آلات نو و حتی ۱۰ سال کارکرده وارد کنیم معدنی‌ها هم از این مشکل فرسودگی نجات پیدا می‌کنند.
این در حالی است که مسوولان مدام بر تولید داخل تاکید دارند. جالب اینکه اسم ۱۶ شرکت به عنوان مدعیان ماشین‌سازی در ایران اعلام شده است.
این در حالی است که به این خاطر که تیراژ ماشین‌آلات معدنی در کل دنیا پایین است، در کل دنیا هم نمی‌توان ۱۶ شرکت تولیدکننده ماشین‌آلات معدنی پیدا کرد!
در حالی که معدنکاران معتقدند در طول ۵ سال اخیر با ممنوعیت واردات ماشین‌آلات و درنتیجه افت تولید مواد معدنی روبه‌رو هستند دیگر فعالان این بخش اظهار دارند که نه‌تنها ماشین‌آلات فرسوده است، بلکه ۱۰ تا ۱۲ هزار دستگاه جدید نیاز داریم.
فعالان بخش معدن همچون فعالان دیگر حوزه‌ها در فرآیند تولید با چالش‌ها و مسائل بسیاری همراه هستند.
با این وجود به گفته غالب فعالان و کارشناسان این حوزه یکی از مهم‌ترین مسائلی که در این مسیر با آن مواجه هستند بحث ممنوعیت واردات ماشین‌آلات است.
این در شرایطی است که به گفته فعالان این صنعت، از یک سو تولید داخل پاسخگوی نیاز داخل نیست و از سوی دیگر ماشین‌آلات فعلی که در معادن به کار گرفته می‌شود نسبتا فرسوده است و لذا بخش معادن با معضل ماشین‌آلات و تجهیزات روبه‌رو است.
۲۰ هزار دستگاه معادن بالای ۱۰ سال عمر دارد
گفته می‌شود از حدود ۳۷ هزار دستگاهی که در سامانه کالا ثبت شده ۲۰ هزار مورد عمر بالای ۱۰ سال دارند و حدود ۱۲ هزار دستگاه هم عمر بالای ۲۰ سال دارد و این نشان‌دهنده این است که ماشین‌آلات معدن فرسوده است و این راندمان کار را به شدت پایین می‌آورد.
فعالان معدنی باور دارند اگر بخواهیم به عملیات خاکی ۷۵۰ میلیون تنی با یک نسبت باطله ۶ به ۱ برسیم نیاز به یک حجم عملیاتی داریم که دست‌کم نیازمند بین ۱۰ تا ۱۲ هزار دستگاه جدید است.
بنابراین ضمن اینکه ۳۷ هزار دستگاه موجود نیاز به بازسازی دارد نیاز به ظرفیت جدید برای افزایش عملیات خاکی داریم که این شامل دستگاه‌های حفاری اکتشافی، دستگاه‌های راهسازی مثل بولدوزر، ماشین‌آلات بارگیر، دستگاه‌های حمل‌کننده و غیره داریم که در این حوزه ۱۲ هزار دستگاه نیاز است.
اصلی‌ترین تبعاتی منفی ممنوعیت واردات ماشین‌آلات
نکته قابل توجه اینکه اندازه بازار جهانی تجهیزات معدن در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۳۵ میلیارد دلار بوده و انتظار می‌‌رود با نرخ رشد مرکب سالانه ۵ درصد از سال ۲۰۲۳ تا ۲۰۳۰ گسترش یابد.
این در شرایطی است که براساس داده‌های جهانی، شرکت‌های komatsu، Caterpillar، Atlas copco، Sandvik، Machinery Construction Hitachi پنج شرکت برتر سازنده ماشین‌آلات معدنی است.
به عبارت دیگر کوماتسو یک شرکت چندملیتی ژاپنی است که در زمینه ساخت و ساز، معدن و تجهیزات نظامی فعالیت دارد.
تجهیزات ساخت و ساز و معدن آنها شامل ماشین‌آلاتی از جمله بیل طناب برقی، ماینرهای پیوسته، بیل مکانیکی هیدرولیک، لودر چرخ، موتور گریدر، کمپرسی و مینی بیل مکانیکی است.
شرکت Caterpillar یک شرکت آمریکایی است که ماشین‌آلات، موتورها، محصولات مالی و بیمه را از طریق یک شبکه فروش در سراسر جهان به مشتریان عرضه می‌کند. آنها بزرگ‌ترین تولیدکننده تجهیزات ساختمانی و معدنی در جهان هستند.
شرکت اطلس کوپکو به عنوان سومین شرکت بزرگ سازنده تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی یک شرکت سوئدی است که ابزار و تجهیزات صنعتی تولید می‌کند.
آنها دارای طیف گسترده‌ای از محصولات هستند که شامل کمپرسورهای هوا و گازهای صنعتی، محلول‌های خلأ، ابزارهای متحرک، ابزارها و محلول‌های صنعتی، تجهیزات معدن و حفاری سنگ است.
«ساندویک» یک گروه مهندسی با فناوری پیشرفته جهانی است که متخصص در ابزار و سیستم‌های ابزار برای برش فلز، ابزار و خدمات برای صنایع معدنی و ساختمانی است.
این تولیدکننده تجهیزات معدنی ۴۳ هزار کارمند را در بیش از ۱۵۰ کشور به کار گرفته تا در سال ۲۰۱۶ درآمدی بالغ بر ۹ میلیارد دلار ایجاد کند.
«هیتاچی» یک سازنده تجهیزات ساختمانی ژاپنی است که با توسعه، ساخت، بازاریابی و فروش تجهیزات ساختمانی سروکار دارد.
تجهیزات معدنی آنها شامل بیل مکانیکی، لودر، ماشین‌آلات بازیافت، تجهیزات فشرده‌سازی، جرثقیل‌های خزنده، کامیون کمپرسی و بولدوزر است.
نکته جالب توجه اینکه از نظر تقسیم جغرافیایی، ۵ شرکت از ۱۰ تولیدکننده برتر تجهیزات در جهان در آسیا مستقر هستند، در حالی که ۴ شرکت در اروپا مستقر است و یکی از این شرکت‌های برتر تولیدکننده و فعال در حوزه ماشین‌آلات معدنی در آمریکای شمالی مستقر است.
