یک مقام بلژیکی که نامش فاش نشد به رویترز گفت، گروه 7 متشکل از کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا و آمریکا قرار است در چند هفته آینده ممنوعیت واردات را اعلام کند. در صورت اجرا، این ممنوعیت از اول ژانویه 2024 اجرایی خواهد شد.

ممنوعیت پیشنهادی می تواند تاثیر زیادی بر بازار الماس داشته باشد. روسیه بزرگترین تولید کننده الماس خام در جهان است و کشورهای G7 در حال حاضر 70 درصد از بازار مصرف الماس را در اختیار دارند. تحت این ممنوعیت، G7 دیگر اجازه واردات الماس روسی را نخواهد داد، که یک ضربه بالقوه بزرگ برای توانایی ولادیمیر پوتین برای تامین مالی جنگ در اوکراین است.

ایالات متحده قبلاً تحریم هایی را علیه یکی از معدنچیان الماس روسی، شرکت دولتی آلروسا اعمال کرده است. آلروسا بزرگترین شرکت استخراج الماس در جهان است و مسئول 90 درصد ظرفیت استخراج الماس روسیه است. ایالات متحده از آوریل 2022 تحریم هایی را علیه آلروسا اعمال کرده است، اما اقدامات پیشنهادی G7 تهدید تحریم ها را یک قدم جلوتر می برد.

شرکت بزرگ جهانی الماس De Beers نشان داده است که صنعت الماس از این اقدامات تا زمانی که به درستی اجرا شود حمایت خواهد کرد. این شرکت گفت: «سوال این است که چگونه می‌توانیم این کار را به طور جمعی و مؤثر انجام دهیم تا همه بخش‌های صنعت - بزرگ و کوچک - نشان داده شوند.»

با این حال، نگرانی هایی در مورد اینکه چگونه این حرکت می تواند بر برش دهنده ها و صیقل دهنده های الماس در هند و آفریقا تأثیر بگذارد، وجود دارد. پاول زیمینسکی، تحلیلگر الماس گفت: «نمایندگان صنعت کاملاً فعالانه در این بحث شرکت کرده‌اند و بنابراین مقامات دولتی از تأثیر منفی این امر بر مراکزی مانند هند و آفریقا که نسبت به این موضوع بی‌طرف هستند، آگاه بوده و سعی در محدود کردن آن دارند.»

پیشنهاد کنونی در میان کشورهای G7 این است که گواهی‌های قابل ردیابی دقیقی داشته باشند که امکان ردیابی الماس‌های تراش خورده و صیقلی را به کشور مبداشان می‌دهد. یکی دیگر از مقامات بلژیکی که نخواست نامش فاش شود، مدعی شد: «صیقل‌کننده‌های هندی می‌توانند هر چیزی را که بخواهند صیقل دهند، اما (جواهرات روسی) باید تفکیک شوند... در زمانی که الماس صیقل داده شده برای صادرات عرضه می‌شود، مرجع صادر می‌کند. دوباره با استفاده از ترکیبی از داده‌های بازرسی فیزیکی و قابلیت ردیابی، به نسخه اولیه اولیه تبدیل شود.» تولیدکنندگان الماس آفریقایی تا زمانی که بتوانند منشاء محلی سنگ را ثابت کنند از ارائه گواهی G7 معاف خواهند بود.

این ممنوعیت همچنین احتمالاً شامل همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواهد شد، زیرا اتحادیه اروپا یک "عضو نامشخص" G7 است. این می تواند تأثیر زیادی بر آنتورپ، بلژیک، بزرگترین مرکز تجارت الماس جهان داشته باشد. بر اساس داده‌های یورواستات، اتحادیه اروپا سال گذشته 1.4 میلیارد یورو (1.5 میلیارد دلار) الماس روسیه وارد کرد، زیرا این اتحادیه هنوز هیچ ممنوعیت یا تحریمی را بر الماس روسیه اعمال نکرده است.

علت مانع‌تراشی بلژیک برای اعمال تحریم‌ها علیه روسیه

نمایندگانی از ایالات متحده آمریکا و شرکای آن در گروه هفت کشور صنعتی جهان، در کنار نمایندگانی از بلژیک قرار است به شهر بمبئی و شهر سورَت - که حدود ۸۰ درصد از الماس‌های جهان در آن صیقل داده می‌شود سفر کنند. هندوستان کشوری است که محل تراش و صیقل نود درصد از سنگ‌های کمیاب در جهان است و از طرف دیگر، روسیه نیز بزرگترین تولید کننده سنگ‌های خام قیمتی در جهان است.

با این توضیحات، دو مقام ناشناس دولت بایدن در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل به خبرگزاری رویترز اعلام کردند که کشورهای غربی هفته آینده نمایندگانی را به هند اعزام خواهند کرد تا درباره تأثیرات احتمالی اعمال محدودیت‌های گروه هفت بر واردات الماس‌های خام از روسیه گفتگو کنند.

شرط بلژیک برای موافقت با تحریم الماس روسیه  چیست؟

کشورهای «گروه هفت» در حال برنامه‌ریزی بر روی نوعی سامانه ردیابی هستند تا جلوی واردات سنگ‌های استخراج شده در روسیه را بگیرند. این طرح می تواند زنجیره تامین جهانی الماس را متحول کند، اما اجرای آن تا حد زیادی به هند بستگی دارد که میلیون‌ها نفر از شهروندانش در صنعت الماس مشغول به کار هستند.

شهر تاریخی آنتورپ در بلژیک نیز مرکز شماره ۱ تجارت الماس در جهان است؛ مقامات بلژیکی نیز توقع دارند تا در وهله اول، ابتدا اعضای گروه هفت (بریتانیا، کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن و ایالات متحده آمریکا) در هفته‌های آینده این ممنوعیت را اعلام کنند تا ظرفیت روسیه برای تامین مالی جنگ در اوکراین را محدود کنند. بلژیک با اینکه عضو گروه هفت نیست، اما به عنوان یکی از اعضای اتحادیه اروپا تاکنون جلوی اعمال تحریم‌های پیشنهادی اتحادیه اروپا بر واردات الماس‌های روسیه را گرفته است.

در اتحادیه اروپا اعمال هرگونه تحریمی مستلزم موافقت همه‌جانبه تمامی ۲۷ کشور عضو است. از زمان حمله مسکو به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، تا کنون ۱۱ دور محدودیت تجاری بر روسیه به عنوان مجازات اعمال کرده است؛ ولی الماس‌های روسی و شرکت معدنی «اَلروسا» تاکنون از این قضیه مستثنی بوده‌اند.

بلژیک اعلام کرده است که اگر محدودیت‌های تازه‌ای بر واردات الماس از روسیه وضع شود آنگاه همین مقدار از تجارت الماس در آنتورپ هم به جای دیگری همچون دبی و هند نقل مکان خواهد داد؛ مگر اینکه ممنوعیت واردات اتحادیه اروپا از سوی کشورهای بیشتری در سراسر جهان هم رعایت شود.

تجارت رسمی سنگ‌های خام روسیه به شهر بندری آنتورپ در مقایسه با قبل از آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین، حدود ۹۵ درصد کاهش یافته است. به جای آن، چین اکنون به مرکز جدید دادوستدهای الماس‌ روسیه تبدیل شده است و کشورهای شوروی سابق، مانند ارمنستان و بلاروس نیز به مراکز جدید برش و پرداخت این سنگ‌ها تبدیل شده‌اند.  از آن طرف، این دبی است که با موقعیت جغرافیایی مطلوبش بین شرق و غرب، توانسته است از تحریم‌های موجود علیه روسیه به طور قابل توجهی سود ببرد و حجم زیادی از تجارت روسیه را به سمت خود سراریز کند.

اتحادیه اروپا دوباره بررسی خواهد کرد

لهستان در این هفته درخواست جدیدی برای بررسی تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه الماس‌های روسیه مطرح کرد تا بلکه از این مسیر بتوان عوائد بیش از ۴.۵  میلیارد دلاری مسکو از فروش الماس در سال ۲۰۲۲ را کم کند. اتحادیه اروپا سال گذشته میلادی حدود ۱.۵ میلیارد دلار الماس از روسیه خریداری کرد. پس از حمله مسکو به اوکراین، واشنگتن تحریم‌هایی را علیه شرکت معدنی «الروسا» اعمال کرد و واردات الماس‌های غیر صنعتی با منشاء روسی به ایالات متحده را ممنوع اعلام کرد. سایر کشورها از جمله بریتانیا نیز در اوایل سال جاری میلادی ممنوعیت مطلق واردات الماس روسیه را اعلام کرد.

تحریم الماس روسیه تا چه حد عملیاتی است و تاثیر آن بر بازار چه خواهد بود؟

قیمت الماس در ماه ژوئن امسال نسبت به رکورد خود در فوریه ۲۰۲۲، به دلایل مختلف اقتصادی با کاهش ۱۸ درصدی روبرو بوده است. با این حال، در صورت همراهی اتحادیه اروپا و متقاعد شدن کشورهایی همچون هند با اعلام ممنوعیت واردات الماس از روسیه، خریداران جواهرات ممکن است شاهد افزایش قیمت‌ها باشند، اما این افزایش احتمالا به‌جای ناگهانی به‌تدریج رخ خواهد داد.

سوال باقی‌مانده این است که با توجه به اینکه صنعت جواهرات که عمدتا از مشاغل کوچک تشکیل شده و ملاک آن کیفیت، اندازه و شفافیت این سنگ‌های زینتی است و نه منشأ آن؛ آیا این امکان را خواهد داشت تا با این حجم از واسطه‌گری‌ها در این صنعت، باز هم بتواند مبدا این سنگ‌ها را شناسایی کند یا خیر. به گفته کارشناسان، یک سنگ الماس از زمان استخراج از معدن تا رسیدن به دست مشتری بین ۲۰ تا ۳۰ بار دست به دست می‌شود.