فرار بار در معدن مهدی‌آباد از شایعه تا واقعیت
مجتمع معدن سرب و روی مهدی‌آباد با دارا بودن ذخایر قابل توجه، یکی ازبزرگترین معادن سرب و روی جهان است که مطابق قانون معادن به عنوان معدن بزرگ شناخته شده و پروانه بهره‌برداری آن به نام ایمیدرو است. همچنین احداث کارخانجات روی همراه با محصولات جانبی کنسانتره سرب و روی و تجهیزات باطله‌برداری معدن در دستور‌کار قرار دارد. خبر دیگری هم حاکی بر این بود که از این معدن فرار بار صورت می‌گیرد و اعضای کنسرسیوم هر کدام سلیقه‌ای کار می‌کنند که این هم به ادامه کار ضربه زده است. به اعتقاد برخی، عدم نظارت ایمیدرو از زمان تاسیس تا کنون مهم‌ترین عاملی است که باعث به وجود آمدن سوء‌استفاده‌هایی از این معدن شده است.
اخبار فرار بار غیر‌موثق است
امین صفری، معاون امور معادن و صنایع معدنی شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات در خصوص فرار بار از معدن سرب و روی مهدی‌آباد به بازار گفت: سرب و روی مهدی‌آباد در واقع به عنوان یک معدن بزرگ بهره‌برداری‌اش متعلق به سازمان ایمیدرو است، ولی یکسری شرکت خصوصی هم در این میان به عنوان پیمانکار در این مجتمع حضور داشتند. وی افزود: من نمی‌دانم منشا این خبر کجا بوده است؟ اما این یک خبر تحقیق نشده و نادرست است که گفته‌اند فرار بار از معدن مهدی‌آباد صورت می‌گیرد. وی خاطرنشان کرد: به مدیریت سرب و روی مهدی‌آباد پیشنهاد شده است که یک تور رسانه‌ای برای معدن بگذارند تا تمامی مطبوعاتی‌ها ببینند این خبر کاملا غیرواقعی است و اصلا فرار بار از این معدن صورت نمی‌گیرد. صفری تاکید کرد: این معدن طی سال‌های اخیر نسبت به بسیاری از پروژه‌های معدنی و با مقایسه با شرایط کنونی کشور پیشرفت‌های خوبی داشته است به خصوص که شرکت‌های خصوصی هم در کنار شرکت دولتی باهم کار می‌کنند. مدیر سابق مجتمع سرب و روی مهدی‌آباد اظهار کرد: این پروژه یکی ازبزرگترین پروژه‌های روی کشور است. که بعد از ده‌ها سال غیرفعال بودن چند سالی است کارش را دوباره شروع کرده و حدود ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. باید این معدن را رسانه‌ها از نزدیک ببینند و فعالیت‌های خوب آن را بازتاب خبری بدهند. صفری خاطرنشان کرد: معدن سرب و روی مهدی‌آباد دو بخش دارد. یکی بخش سولفیدی و دیگری بخش اکسیدی است. عیار معدن هم به قدری پایین است که قابل حمل به جاهای دور نیست. بنابراین از نظر اقتصادی اصلا به صرفه نیست. برای همین امکان ندارد که خروج بار از آنجا اتفاق بیافتد.
به گفته وی، اگر خروج بار از این معدن به صرفه بود که طی سال‌های اخیر شرکت هایی که در استان‌های دیگر مانند زنجان که کارخانه‌های سرب و روی دارند آنها می‌آمدند این مواد را می‌خریدند. پس این مسئله میسر نشده است. زیرا عیار مواد پایین است و اصلا این مسئله اقتصادی نیست.
وی تصریح کرد: مسئله دوم اینکه واگذاری این معدن به صورت مناقصه‌ای بوده و بیش از ۹۰درصد آن به مناقصه گذاشته شده است لذا اگر شرکتی بیایید با سرمایه‌گذاری در بخش‌های باطله برداری، ساخت کارخانه، تامین زیرساخت هایی مثل آب و برق که هرکدام از اینها یک پروژه سنگین بود فعالیت کند. به خاطر بزرگی کار، چندین سرمایه‌گذاری چیزی حدود ۴۰۰میلیون دلار سرمایه‌گذاری در این معدن انجام داده‌اند. البته فقط برای فاز اول و دوم حدود ۳۰۰ میلیون دلار سرمایه نیاز بود تا بتوانند از ۹۰ درصد پروژه بهره‌برداری کنند و در نهایت هم بخش کنسانتره را به بهره‌برداری برسانند. صفری تاکید کرد: درحال‌حاضر با سرمایه‌گذاری‌هایی که صورت گرفت، کار در‌حال انجام است و ۹۰درصد هم پیشرفت فیزیکی داشته است. فاز اول این معدن بزرگ‌ترین پروژه سرب و روی کشور است. یعنی از این فازهای اولی نیست که الکی باشد. یعنی قرار است بزرگ‌ترین کارخانه روی کشور باشد که امسال قرار است افتتاح شده و به بهره‌برداری برسد. وی تصریح کرد: مابقی به درخواست سایر کارخانجاتی که اطراف همین معدن هستند قرار است از کنار این معدن خوراک خودشان را تامین کنند. اما فقط کارخانجات اطراف می‌توانند خوراک تامین کنند. زیرا برای جاهای دور ارسال بار اصلا صرفه اقتصادی ندارد. مدیر سابق مجتمع سرب و روی مهدی‌آباد ادامه داد: برای کارخانه‌های دیگر هم از طریق ایمیدرو مزایده گذاشته می‌شود که هر کارخانه‌ای خواست بخش کوچکی را در اختیار بگیرد. مثلا اگر قرار است سالانه ۷ میلیون تن خوراک دهی کند تا سقف ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تن هم بتوانند به مزایده گذاشته شود تا کارخانه‌هایی که اطراف معدن وجود دارند بتوانند از این مواد برای کارخانجات‌شان استفاده کنند. که به نظر این‌کار درستی بود تا انحصار ایجاد نکند. صفری تاکید کرد: بنابراین اخباری که در خصوص فرار بار از معدن سرب و روی مهدی‌آباد گفته شده کاملا تحقیق نشده و غیر‌موثق است. البته به نظرمی رسد درج چنین اخباری یکسری سوی‌گیری‌هایی را به همراه دارد و ممکن است حاشیه‌سازی‌هایی در این رابطه صورت گرفته باشد.
با صدور بارنامه از بروز تخلف جلوگیری می‌شود
علی باغبان، مدیر راهداری و حمل‌ونقل مهریز در خصوص دغدغه‌های مرتبط با حمل بار از مهدی‌آباد گفته: اداره راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای مهریز برای جلوگیری از فرار بار از معدن مهدی‌آباد شرکت حمل‌ونقل را در محل معدن مستقر کرده و با صدور بارنامه از بروز تخلف در این معدن جلوگیری می‌کند. به گفته وی، درحال‌حاضر برای ارائه خدمات مطلوب ۴۰ نیرو در این اداره مورد نیاز است.
اداره معادن با افراد غیر‌متخصص
سیف‌اله آراسته، نایب رئیس کمیسیون معدن انجمن سنگ ایران به بازار گفت: یکی از مشکلات اساسی که در معدن سرب و روی مهدی‌آباد و بسیاری از معادن دیگر ایران وجود دارد این است که متاسفانه معادن بیشتر بار سیاسی دارند تا این که اقتصادی باشند بنابراین همین مسئله ضربات جبران‌ناپذیری را بر پیکره معادن وارد کرده است. وی افزود: وقتی معادن به دست افراد سیاسی سپرده می‌شوند بزرگ‌ترین مشکلی که به وجود می‌آید این است که این افراد از تخصص و سواد کافی برای پروژه‌های معدنی برخوردار نیستند و همین غیر‌تخصصی بودن، معادن را دچار مشکلاتی مانند فعال نبودن یا فرار بار از معادن می‌کند. آراسته تاکید کرد: هیچ‌کدام از وزرایی که در راس کار آمده‌اند فعالان بخش معدنی و صنعتی نبوده‌اند. بلکه اینها افرادی سیاسی بوده‌اند که وارد این بخش شده‌اند. این مسئله متاسفانه بزرگ‌ترین مشکلی است که درحال‌حاضر گریبان فعالان اقتصادی کشور درهر زمینه‌ای را گرفته است. وی تاکید کرد: با توجه به مشکلاتی که در معادن مختلف ایران به وجود آمده رئیس‌جمهوری باید افرادی را برای صدرات بخش صنعت و معدن و تجارت معرفی کند که سابقه فعالیت صنعتی و معدنی داشته باشد و بتواند از تجربیاتش در ادراه معادن و پیشرفت و بهره‌وری آنها استفاده کند. اصلا فردی که تخصص کافی ندارد چطور می‌تواند مدیریت درستی داشته باشد؟ در نتیجه همین مسئله، فرار بار و مشکلاتی از این دست در معادن به وجود می‌آید. به گفته آراسته، باید شرایطی فراهم شود که برای پیشرفت فعالیت‌های معدنی و سودآوری شان با تشکل‌های صنعتی و معدنی مشورت کنند و نظریات آنها را جویا شوند تا در نتیجه بتوانند بهترین تصمیم‌ها و راه‌حل‌ها را اتخاذ کنند.
در میان اخبار
سوالات بی‌جواب
سبحان میرزایی، کارشناس حوزه معدن نیز در این رابطه به بازار گفت: وقتی پای یکسری از نهادها به معادن بزرگی مثل مهدی‌آباد باز می‌شود متاسفانه آنها به دلایل مختلفی که هنوز هم برای بسیاری سوال است و علت آن مشخص نیست مانع ادامه کار در این‌گونه معادن می‌شوند. وی افزود: نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم و سوالی که مطرح می‌شود این است که اصلا سود چه کسانی از این معدن منتفع می‌شوند. برخی‌ها اجازه پیشرفت در کار معدن را نمی‌دهند و نمی‌خواهند معدن با ظرفیت واقعی خودش کار کند. باید دید این مسئله به چه دلیلی به وجود آمده؟ چه کسانی از فعالیت نکردن معدن مهدی‌آباد سود می‌برند؟ چرا برخی می‌گویند فرار بار از این معدن صورت می‌گیرد؟ آیا کسی دنبال سهم خواهی از این معدن است؟ و چون سهمی از این معدن نمی‌برد اجازه نمی‌دهد معدن کارش را به خوبی انجام دهد. تمامی اینها سوالات بی‌جوابی است که در خصوص این معدن مسئولان باید جوابگو باشند. چندی پیش یوسف مرادلو، رئیس انجمن تولیدکنندگان سرب و روی ایران گفته بود: متاسفانه کنسرسیوم معدن مهدی‌آباد به یک شرکت فامیلی تبدیل شده و اعضای تخصصی کنسرسیوم کلک خورده و حذف شده‌اند. به گفته وی، دولت باید مطالعه کند و ببیند اهداف اولیه این واگذاری چه بوده؟ و چه شده است؟
