سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در گزارشی از افزایش تولید کنسانتره زغال‌سنگ در سال گذشته خبر داده است اما سعید صمدی دبیر انجمن زغالسنگ چندان به این آمار خوش بین نیست و می گوید سال گذشته بیش از ۵۰  درصد از نیاز داخل از طریق واردات تامین شده و این یک فاجعه برای حوزه زغال‌سنگ است. درواقع وی چندان حال این بخش را مساعد نمی داند و چشم‌انداز مثبتی هم برای سال جدید پیش‌بینی نمی‌کند. چنین موضوعی می‌تواند میزان واردات زغال‌سنگ در سال جدید را افزایش دهد.

به گزارش «روزگار معدن»، ایران دارای ذخیره قطعی زغال‌سنگ به میزان یک میلیارد و ۲۰۰میلیون تن است، که باید با این میزان دیگر نیازی به واردات این محصول نباشد. اما براساس آمار بزرگ‌ترین مصرف‌کننده زغال‌سنگ کشور یعنی ذوب‌آهن اصفهان بخشی از نیاز خود را از طریق واردات تامین می‌کند و همین موضوع توانست بر میزان قیمت تمام شده و سوددهی این مجموعه در سال گذشته اثرگذار باشد. این در حالی است که بازار ارز در سال گذشته شیب صعودی را در پیش گرفت که توانست به طور مستقیم قیمت تمام شده را افزایش دهد. اما این در حالی است که با افزایش تولید زغال‌سنگ در داخل کشور می‌تواند شاهد افزایش عرضه در بازار بود. البته تولید کنسانتره زغال‌سنگ ایمیدرو طی دوازده ماهه ۱۴۰۱، با رشد حدود ۶۴ درصدی از ۸۱۶هزار تن فراتر رفت. ۲ شرکت زیرمجموعه ایمیدرو از ابتدای فروردین تا پایان اسفند، ۸۱۶ هزار و ۳۴۱ تن کنسانتره زغال‌سنگ تولید کردند. اما این آمار در مدت مشابه سال گذشته، ۴۹۶ هزار و ۹۳۷تن بود.از این میزان، شرکت های «زغال‌سنگ طبس»، ۷۰۲ هزار و ۲۸۸ تن و «زغال‌سنگ البرز مرکزی»، ۱۱۴ هزار و ۵۳ تن تولید کردند.

افزایش 75 درصدی استخراج

همچنین، شرکت های زیرمجموعه ایمیدرو طی ۱۲ ماهه ۱۴۰۱، حدود ۲ میلیون و ۲۷۳ هزار و ۲۴۱ تن کانسنگ زغال‌سنگ استخراج کردند که در مقایسه با رقم مدت مشابه سال گذشته (یک میلیون و ۲۹۸ هزار و ۱۶۳ تن)، حاکی از افزایش ۷۵ درصدی استخراج است.
از این میزان، «شرکت زغال‌سنگ طبس» یک میلیون و ۹۰۹ هزار و ۴۹ تن، «مجتمع زغال‌سنگ طبس» ۲۰۹ هزار و ۷۳۲ تن و «شرکت زغال‌سنگ البرز مرکزی» ۱۵۴ هزار و ۴۶۱ تن استخراج کردند.

افزایش ۴۸ درصدی ارسال کنسانتره

میزان ارسال کنسانتره به شرکت‌های داخلی طی سال گذشته نیز ۷۶۶ هزار و۶۴۰ تن بود که نسبت به آمار ارسال مدت مشابه سال گذشته (۵۱۸ هزار و ۷۵۴ تن)، ۴۸ درصد افزایش یافت.در گزارش‌های منتشر شده از سوی ایمیدرو نشان می‌دهد که تولید کنسانتره زغال‌سنگ با افزایش همراه بود.

آیا آمارها شفاف است؟

اما باید دید با توجه به افزایش هزینه‌های تولید می‌توان برای سال جاری به افزایش تولید نسبت به سال گذشته امیدوار بود. سعید صمدی دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران در گفت‌و‌گو با «روزگار معدن» درباره این موضوع بیان کرد: شاید بهتر باشد نسبت به آمارهای منتشر شده شفاف‌سازی صورت بگیرد زیرا براساس اطلاعات ما که اطلاعات درستی است تولید در «البرز مرکزی» منفی بود.  وی ادامه داد: تولید زغال‌سنگ در برخی حوزه ها مثبت  و در برخی حوزه‌ها منفی بوده است به عنوان مثال در طبس با رشد همراه بودیم اما باید به این نکته اشاره داشت که تولید در این مجموعه یکسال در میان مثبت می‌شود و آن هم به دلیل شرایط تولید است. دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران تصریح کرد: میزان تولید در سال گذشته تفاوت معنا داری با سال ۱۴۰۰ نداشت.

وی با اشاره به چشم‌انداز سال‌جاری بیان کرد: در سال‌جاری با موضوعاتی همچون رشد نرخ ارز، حقوق کارگران و... مواجه هستیم که همگی منجربه افزایش قیمت تمام شده می‌شود. این در حالی است که زغال‌سنگ براساس شمش فولاد نرخ‌گذاری می‌شود و سیاست‌های دولت  برای کاهش گرانی‌ها باعث شده تا فشارهایی بر نرخ‌گذاری شمش فولاد اعمال شود. جالب است که آقای وزیر اخیرا اعلام کرده است چرا باید قیمت فولاد براساس نرخ ارز باشد باید براساس نرخ داخلی محاسبه شود، به همین دلیل نمی‌توان چشم‌انداز خوبی را برای شمش فولاد متصور بود و همین موضوع بر نرخ زغال‌سنگ نیز اثرگذار خواهد بود. وی ادامه داد:  متاسفانه در فروردین ماه سال‌جاری و تا به این لحظه قیمت زغال‌سنگ حدود ۱۴درصد نسبت به سال قبل کاهش داشت و این موضوع نه‌تنها بر توسعه در این بخش اثر دارد بلکه می‌تواند تهدیدی برای حیات معادن این بخش باشد.

صمدی در پاسخ به این سوال که آیا انجمن رایزنی و مذاکراتی با وزارت صنعت، معدن و تجارت داشته یا خیر، اظهار کرد: متاسفانه تیم حاضر چندان اعتقادی به مشورت ندارند و همین موضوع باعث می شود تا تصمیمات غیرکارشناسی برای این حوزه اخذ شود. دبیر انجمن زغال‌سنگ تصریح کرد: متاسفانه سال گذشته برای اولین‌بار بیش از ۵۰  درصد از نیاز داخل از طریق واردات تامین شد و این را باید یک فاجعه برای حوزه زغال‌سنگ دانست. حال در شرایط فعلی که هزینه‌ها با افزایش همراه بوده و توسعه معادن زغال‌سنگ نیازمند سرمایه‌گذاری و تجهیزات است چطور می‌توان به چشم‌انداز سال امید داشت.

آیا می‌توان برای بخشی که سال گذشته بیش از ۵۰  درصد نیاز خود را از طریق واردات تامین کرده، افزایش تولید و مهار تورم را انتظار داشت یا همانطور که صمدی اشاره داشت، حیات در معادن بخش خصوصی در خطر است.  علاوه بر افزایش واردات که منجربه ارزبری بیشتر برای کشور خواهد شد، تعطیلی معادن منجر بیکاری کارگرانی می شود که در شرایط سخت معادن زغال‌سنگ جان خود را کف دست گذاشته و فعالیت در این حوزه  با خطراتی که دارد را بر بیکاری ترجیح دهند. شاید وزارت صنعت، معدن و تجارت باید نگاه خودش را نسبت به مهار تورم تغییر دهد زیرا با قیمت گذاری دستوری نمی توان انتظار توسعه چندانی را داشت، این در حالی است که حوزه زغال‌سنگ با توسعه می تواند علاوه بر تامین نیاز داخلی، فعالیت خود در بخش صادرات را افزایش داده و ارزآوری داشته باشد. شاید حمایت از تولید و ارائه تسهیلات به این بخش بتواند توسعه هر چه بیشتری را به همراه داشته باشد اما لازمه آن تغییر نگاه دولت است. حوزه زغال‌سنگ علاوه‌بر افزایش سرمایه‌گذاری نیازمند توسعه در بخش آموزش است تا بتواند تولید را با خطرات کمتری افزایش دهد و این موارد تنها با حمایت‌های ویژه دولت از این بخش میسر می‌شود در غیر این صورت شاید برخی از فعالان این حوزه در سال‌جاری به گزینه توقف فعالیت‌ها فکر کنند که  می‌تواند آمارهای واردات را نسبت به سال قبل افزایشی کند.